Buổi tọa đàm đầu tiên trong khuôn khổ chương trình Thúc đẩy Doanh nghiệp tạo Tác động xã hội do Đại học Fulbright Việt Nam phối hợp tổ chức cùng Học viện Acumen đã khai mở những góc nhìn khúc chiết về vai trò, ý nghĩa và sứ mệnh của một doanh nghiệp xã hội trong bối cảnh trong nước và toàn cầu.
“Có hai yếu tố quan trọng nhất đối với một người làm doanh nghiệp xã hội. Thứ nhất, đó cái chủ đích, tức cái tâm, khi bạn xác định mình muốn giúp và đóng góp xã hội. Cái thứ nhì, là việc mình làm có giúp ích cho những người yếu thế nhất trong xã hội hay không. Sự thành tâm, đôi khi, còn quan trọng hơn hành động. ”
Ông Nguyễn Phương Lam, người kết nối Học viện Acumen và Đại học Fulbright Việt Nam.
Trên đây là lời chia sẻ của ông Nguyễn Phương Lam tại buổi tọa đàm. Với sự nghiệp thành công trong lĩnh vực tài chính và đầu tư trên thế giới, nay ông được biết đến như một nhà hảo tâm có tiếng ở châu Á. Ông Nguyễn Phương Lam đã thực hiện các hoạt động thiện nguyện tập trung vào mảng giáo dục và xóa đói giảm nghèo, thông qua các tổ chức trên khắp khu vực châu Á và trên toàn thế giới – một trong số đó là Acumen.
Acumen vừa là quỹ đầu tư toàn cầu cho các doanh nghiệp muốn tạo tác động tích cực lên đời sống của những người dân nằm trong diện khó khăn, vừa là học viện giúp đem lại những công cụ và kỹ năng cần thiết để các nhà lãnh đạo tương lai có thể tiến xa hơn trên hành trình dựng xây một thế giới công bằng và bình đẳng hơn bây giờ. Nếu như cộng đồng Fulbright từng biết đến ông Nguyễn Phương Lam với học bổng Nguyễn-Phương Family dành cho các tân sinh viên hệ cử nhân, thì nay, ông cũng chính là người đã kết nối Đại học Fulbright với chương trình đào tạo của Học viện Acumen.
Thúc đẩy doanh nghiệp tạo tác động xã hội
Buổi tọa đàm đầu tiên của chương trình Thúc đẩy Doanh nghiệp tạo Tác động xã hội (Social Impact Business Accelerator) có sự góp mặt của bốn diễn giả: ông Nguyễn Phương Lam; ông Jimmy Phạm, nhà sáng lập và CEO của KOTO; chị Trịnh Hương Ly, giám đốc vận hành của Blended First Aid; và Tiến sĩ Nguyễn Thị Trang, giảng viên khoa Khoa học Tích hợp của Đại học Fulbright Việt Nam.
Ngoài sinh viên Fulbright, tham dự buổi tọa đàm còn là đại diện của gần 15 doanh nghiệp xã hội trong nước: Lagom, Green Joy, EGreen, tMonitor, WeGrow, Dan Lat Handicrafts, Volunteer for Education, Survival Skills Vietnam, SWM, One4One, Harau, Dakado, và ECO Vietnam.
Hoạt động trong nhiều lĩnh vực đa dạng như quản lý chất thải, xử lý khí sinh học, đồ dùng tái chế, giáo dục giới tính, thủ công mỹ nghệ và du lịch sinh thái mang tính bền vững, huấn luyện sơ cấp cứu, quản trị nước và phát triển nông nghiệp sạch, v.v. – đây là các doanh nghiệp xã hội đã vượt qua vòng tuyển chọn để tham gia vào khóa học miễn phí kéo dài 12 tuần của Social Impact Business Accelerator.
Chương trình nhắm đến mục tiêu xây dựng mô hình kinh doanh hướng tới việc giải quyết những thách thức xã hội cấp bách nhất của Việt Nam. Với kinh nghiệm dày dặn, Học viện Acumen đóng vai trò thiết kế các bài tập mang tính thực tiễn và các nghiên cứu tình huống từ các doanh nghiệp toàn cầu. Trong khi đó, Đại học Fulbright là nơi tổ chức các buổi tọa đàm nhằm đào sâu kiến thức và tăng cường mạng lưới kết nối cho các học viên.
Đo lường tác động của doanh nghiệp xã hội
Tại buổi tọa đàm bàn về vai trò của việc đo lường tác động của doanh nghiệp xã hội, Tiến sĩ Nguyễn Thị Trang chia sẻ: “Mục tiêu của môi trường giáo dục mà tôi theo đuổi ở Fulbright là làm sao để sau này khi các bạn sinh viên trở thành những người kiến tạo đổi thay cho thế giới, các bạn cần hiểu hành động của mình sẽ tác động đến cái gì, và tác động như thế nào – tốt lên, hay xấu đi.”
Tiến sĩ Nguyễn Thị Trang, giảng viên khoa Khoa học Tích hợp của Đại học Fulbright Việt Nam, chia sẻ về tầm quan trọng của đo lường ảnh hưởng xã hội.
Theo lời Tiến sĩ Trang, nguồn lực của các doanh nghiệp xã hội còn non trẻ là có hạn. Đó là nguồn lực về thời gian, sức người, lẫn tiền bạc. Chính vì vậy, tác vụ đo lường và phân tích kết quả càng trở nên quan trọng. Quá trình này sẽ giúp các bạn thấu rõ đâu là điểm cần tập trung để tối ưu hóa nguồn lực, và đâu là điểm là cần vơi đi, xén lại. Cô cho hay: “Khi mà nguồn lực hạn chế, ta nên biết cần đầu tư nó vào đâu để đạt kết quả tốt nhất. Tìm ra đâu là tiềm năng cộng hưởng, và xác định đâu là nguy cơ bù trừ. Không có biện pháp đúng nhất, chỉ có biện pháp phù hợp nhất.”
Đồng tình với chia sẻ của Tiến sĩ Trang, chị Trịnh Hương Ly cho hay: “Đo lường tác động là việc mình phải làm hằng ngày, như việc tập thể dục hay đọc sách vậy. Phải đo thì mình mới biết mình đang có đi đúng hướng hay không, có xa rời mục tiêu gốc của mình, có bị quẩn quanh trong mục tiêu lợi nhuận hay không.”
Chị Trịnh Hương Ly, giám đốc vận hành của Blended First Aid.
Blended First Aid mà chị Ly phụ trách là một công ty khởi nghiệp thuộc mạng lưới Wellbeing. Dự án mang mục tiêu nâng cao nhận thức và huấn luyện kỹ năng sơ cấp cứu đến đông đảo người dân, thông qua các tài liệu trực tuyến và các lớp thực hành tại chỗ. Khi đặt ra sứ mệnh giúp giảm thiểu những sự việc đáng tiếc, hay tử vong trước viện, do không sơ cấp cứu kịp thời, Ly xem đó là điều mà chị luôn đau đáu trong lòng, là kim chỉ nam cho mọi thứ mình làm. “Ảnh hưởng luôn đồng nghĩa với việc cần tạo ra những thay đổi tích cực,” Ly cho biết. “Nếu như không có thay đổi, thì đó là vì mình chưa tạo ra đủ ảnh hưởng tích cực để tạo ra thay đổi có giá trị đến cộng đồng.”
Nếu như chị Trịnh Hương Ly có thể đo lường tác động hiệu quả của Blended First Aid thông qua con số học viên hoàn thành khóa học sơ cấp cứu (và cả những phản hồi tích cực về sau), thì với ông Jimmy Phạm, tác động của một doanh nghiệp xã hội còn có thể được đo lường bởi sức lan tỏa rộng hơn đến nhiều phương diện xã hội.
KOTO, doanh nghiệp xã hội phi lợi nhuận mà ông sáng lập và điều hành, là nơi cung cấp các lớp huấn luyện và đào tạo tay nghề trong lĩnh vực nhà hàng và khách sạn dành cho các thanh thiếu niên kém may mắn tại Việt Nam. Sau hơn 20 năm hoạt động, KOTO đã có hơn 1200 học viên tốt nghiệp. Dù đó là một anh bán giày nay sở hữu một tiệm cà phê nhỏ đủ lo cho vợ con; hay một cô bé bán xôi học xong có thể đi làm ở khách sạn năm sao ở Hà Nội, được trao học bổng du học Úc, và nay là chủ một doanh nghiệp xã hội vì những người phụ nữ bị bạo hành gia đình tại Việt Nam – tác động mà KOTO tạo ra, theo lời ông Jimmy Phạm, nằm ở bốn phương diện.
Ông Jimmy Phạm, nhà sáng lập và CEO của KOTO.
Với ngành du lịch, khách sạn và nhà hàng trong và ngoài nước, đó là nguồn cung ứng nhân lực tay nghề cao. Với khách hàng, đó là chất lượng dịch vụ toàn mỹ. Với xã hội, đó là động lực thúc đẩy các chính sách, nguồn vốn hỗ trợ doanh nghiệp xã hội và người yếu thế. Và đặc biệt hơn, với gia đình của mỗi học viên trưởng thành, đó là nguồn cảm hứng vượt khó và vượt nghèo. “Không có gì sánh bằng việc một con người được trao quyền tự chủ năng lực và trao quyền niềm tin vào cuộc sống, để rồi họ trao cái quyền đó cho các anh chị em, con cháu mình và cộng đồng sau này,” ông Jimmy Phạm cho hay.
Tại buổi tọa đàm, câu hỏi đặt ra cho các diễn giả là giữa “chất” và “lượng”, giữa định tính và định lượng, doanh nghiệp xã hội nên chọn hướng nào. Ông Nguyễn Phương Lam cho biết, tại Acumen, kết quả giải trình hàng năm của các doanh nghiệp đôi khi là lỗ. Nhưng các doanh nghiệp này cũng tính được có đến 500 triệu người trên thế giới đã thay đổi cuộc sống nhờ họ. “Đối với cá nhân tôi, tôi không cần đi vào chi tiết rằng họ đo lường bằng cách nào con số đó. Những nhà đầu tư vào quỹ Acumen, họ không chờ đợi điều gì cả. Lời lỗ đối với họ không thành vấn đề, vì tiền đó đã cho đi rồi,” ông Lam nói.
“Đương nhiên, đo lường là một sự cần thiết về mặt kỹ thuật. Nhưng với những nhà đầu tư, họ làm điều này là vì họ quan tâm đến xã hội. Nếu không, họ đã bỏ tiền vào những dự án khác lời hơn rất là nhiều. Đo cái gì thì tùy doanh nghiệp, vì mỗi doanh nghiệp có một cách hoạt động khác nhau. Cái chính, đối với tôi, là mình việc mình đang làm có ảnh hưởng tốt đẹp đến đời sống của những người khốn khổ nhất thế giới hay không. Mình phải có chính nghiệp, là sự cần thiết cho cuộc sống của mỗi người trong chúng ta,” ông kết lời.
Bảo Quyên
