Sáng tạo và Kiến tạo là một trong 6 môn học nền tảng của Chương trình đào tạo Cử nhân ở Đại học Fulbright Việt Nam, trang bị cho sinh viên sự hiểu biết về tư duy thiết kế và quá trình thiết kế, sáng tạo các tác phẩm/sản phẩm.
Các sinh viên Năm học Đồng kiến tạo đã cùng giảng viên thiết kế, trải nghiệm môn học này trước khi đưa vào chạy chính thức trong năm học tới. Điều thú vị nhất của môn học này đó là học thật phải làm thật. Thay vì trả bài thầy cô bằng một bài thi có điểm số, sinh viên phải làm ra một sản phẩm có thật.
Yêu cầu của thầy cô dành cho các bạn là thiết kế một món đồ chơi giúp các em 8 tuổi vừa chơi vừa học. Thầy cô sẽ không phải là người đánh giá kết quả mà sự trải nghiệm của người sử dụng là đánh giá cuối cùng của môn học.Câu chuyện kể dưới đây của sinh viên Năm học Đồng kiến tạo về những cơn “đau tim” khi học môn học này!
Đã trải qua 2 khóa học đầu tiên ở Fulbright khá êm đềm nên mình cứ chắc mẩm là sẽ vượt qua môn học Sáng tạo và Kiến tạo nhẹ nhàng thôi. Nhưng không, mình đã nhầm, Sáng tạo và Kiến tạo là lớp học ‘‘bão táp’’ nhất và, có lẽ vì thế mà đáng nhớ nhất trong cuộc hành trình khám phá môi trường Giáo dục khai phóng của mình!
Hai tuần đầu của khóa học, mình cứ như đang lạc đến một hành tinh khác! Mình – một đứa ‘‘dốt đặc’’ hình học không gian, phải tự tập tành và đánh vật thiết kế hình ảnh 3D trên máy tính (3D CAD), trong khi tụi cùng lớp chỉ loáng một cái là xong!
Đầu mình quay mòng mòng giữa cuộc tranh luận sôi nổi của cả lớp về tính thẩm mĩ trong nghệ thuật và khoa học. Mình được khai sáng với các phương pháp lên ý tưởng siêu lạ như Shaping the idea, tức là để tìm hướng giải quyết 1 vấn đề hay sáng tạo một sản phẩm, có thể kết hợp 2 ý tưởng: 1 khả thi nhưng nhàm chán, dễ đoán và 1 bất khả thi nhưng độc đáo, mới mẻ để thành 1 ý tưởng vừa thực tế vừa sáng tạo.
Không chỉ vậy, mình còn thật sự đặt chân vào một thế giới mới: Không gian chế tạo của trường đại học Khoa học tự nhiên HCM và công ty Goldeneye Technologies. Ở đó, chúng mình được tận mắt nhìn thấy những chiếc máy in 3D hoạt động thế nào, robot biết tự đứng dậy sau cú ngã và một quả địa cầu điều khiển bằng giọng nói.
Nhưng đặc biệt hơn cả là chúng mình được tiếp xúc với những nhà sáng chế trẻ – những người biến đam mê thành nghề nghiệp và thổi hồn vào máy móc vô tri để chúng giúp ích cho đời.
Hai tuần cuối của khóa học, cả lớp bắt tay vào thực hiện dự án ‘‘bự’’ của lớp: thiết kế một món đồ chơi giúp các em 8 tuổi vừa chơi vừa học. Chúng mình phải nghĩ ra kiến thức muốn truyền tải cho các em và tự lập thành nhóm làm việc theo mô hình Sprint. Khó khăn lớn nhất có lẽ là chúng mình đã quá ‘‘già’’ để hiểu được sở thích và suy nghĩ của các em bé lên 8.
Chị Minh Hà (nhóm Bình đẳng giới) đã rất ngạc nhiên khi các em khoe nhân vật hoạt hình yêu thích của mình là Oggy – một nhân vật khá ‘‘xấu xí’’ và ‘‘xàm xí’’ dưới lăng kính của người lớn. Vì vậy, nhiều nhóm đã phải tiến hành song song 2 công đoạn: thiết kế sản phẩm và khảo sát ‘‘người dùng’’ – những em nhỏ để có thể nắm bắt được tâm lý các em và kịp thời cải tiến sản phẩm của mình.
Sau cuộc gặp gỡ với một cặp sinh đôi 8 tuổi, nhóm Bình đẳng giới đã lập tức thay đổi cách trình bày thông tin từ dạng chữ đơn thuần thành truyện tranh vì nhận ra các bé sẽ hứng thú hơn nếu có thêm những hình minh họa sinh động và ngộ nghĩnh.
Còn Xuân Huynh – nhóm Bảo vệ môi trường thì chia sẻ rằng: ‘‘Các em không nhớ được cách phân loại rác theo định nghĩa rác hữu cơ, vô cơ là gì. Nhưng khi tớ lấy ví dụ gần gũi với đời sống hàng ngày như vỏ chuối là rác hữu cơ thì các em nhớ ngay!’’.
Hai tuần cuối cũng là lúc mình nhận ra rằng những kiến thức mới mẻ và ‘‘căng não’’ được học trong hai tuần đầu đều được áp dụng trong quá trình lên ý tưởng và tạo ra món đồ chơi thật sự.
Nhóm Bình đẳng giới của mình và chị Minh Hà đã áp dụng phương pháp Shaping the idea: kết hợp sự phi thực tế của đánh quái vật vũ trụ và sự ‘‘cuồng’’ Youtube thực tế của trẻ em để đưa ra tình huống cho trò chơi của tụi mình là: Tìm các siêu anh hùng để đánh bại quái vật vũ trụ và giành lại Youtube!
Nhóm Bản đồ tương tác đã dùng công nghệ cắt laze để tạo ra tấm bản đồ chất liệu mica. Nhóm về chủ đề Quản lý tiền ứng dụng thiết kế 3D trên máy tính để in những đồng xu cho trò chơi của mình.
Và nhóm Âm nhạc thì dùng máy cắt gỗ để tạo ra cây đàn gỗ phát ra được những âm thanh chuẩn chẳng kém gì đàn được bán trên thị trường.
Đặc biệt, chúng mình là những sinh viên đầu tiên được trải nghiệm Không gian chế tạo của Fulbright – vốn là một lớp học nhưng được các thầy cô thiết kế và điều chỉnh thành một Không gian chế tạo với đầy đủ mọi bộ dụng cụ trên đời! Căn phòng này đã giúp nhóm Bảo vệ môi trường có không gian và dụng cụ để thử nghiệm gắn mạch điện vào quyển sách nổi của mình.
Lớp Sáng tạo và Kiến tạo đã dạy mình nhiều điều, nhưng điều mình tâm đắc nhất là làm thế nào để hiểu được nhu cầu của người dùng, những bước và giai đoạn trong quá trình lên ý tưởng và tạo ra những sản phẩm có ích trong thực tế.
Mình tin rằng những kiến thức này không chỉ áp dụng cho riêng việc sáng tạo sản phẩm mà còn mọi lĩnh vực trong cuộc sống nữa. Ví dụ, khi bạn muốn cống hiến cho xã hội hay giải quyết một vấn đề xã hội thì bạn phải hiểu rõ nhu cầu của xã hội trước, bởi giải pháp bạn cho là đúng chưa hẳn đã phù hợp đâu!
Phạm Nguyễn Đan Tâm
Sinh viên Năm học Đồng kiến tạo
