Trong hai ngày 30/11 và 1/2, Đại học Fulbright Việt Nam và Qũy phát triển Giáo dục IEG Foundation đồng tổ chức hội thảo đào tạo thực hành PEN (Pioneering Educators Network) đầu tiên cho hơn 100 giáo viên giảng dạy tại các trường THPT và Đại học ở 24 tỉnh, thành trên cả nước.
PEN là một mạng lưới các nhà hoạt động giáo dục tiên phong được khởi xướng bởi Quỹ phát triển Giáo dục IEG Foundation và Đại học Fulbright Việt Nam, được hình thành với mục đích chia sẻ những kiến thức, nghiên cứu xu hướng giáo dục cập nhật, đào tạo thực hành các phương pháp giáo dục khai phóng hiện đại, sáng tạo cho các nhà làm giáo dục ở Việt Nam và trong khu vực.
Ba chủ đề trọng tâm của PEN 2019 gồm các phương pháp giảng dạy: (1) Tư duy khám phá (Intellectual Curiosity), (2)Tư duy sáng tạo (Creativity), và (3) Phương pháp Biểu đạt trong giảng dạy (Writing and Thinking in Teaching). Các chuyên gia tập huấn của Đại học Fulbright và IEG đã chọn cách thức không giáo huấn lý thuyết mà đặt các giáo viên vào tình thế nhập vai người học (học sinh, sinh viên) để trải nghiệm, hiểu từng bước kỹ thuật của các phương pháp dạy học khai phóng theo ba chủ đề trên. Việc này một mặt giúp các giáo viên vừa quan sát cách thức thực hành phương pháp giảng dạy từ các chuyên gia, nhưng đồng thời giúp họ cảm nhận được cảm xúc của người học, cả về cảm xúc lĩnh hội tri thức và khả năng thu nhận kiến thức, điều gì làm học sinh hạnh phúc, hoặc lo lắng và người giáo viên làm thế nào chủ động dẫn dắt giờ học, không để học sinh rơi vào thế bị động học tập.
Các giáo viên đặt mình vào vị trí của học sinh
Các giáo viên phổ thông tham dự PEN có nhiều năm kinh nghiệm trong công tác giảng dạy và là những người luôn đau đáu đi tìm những cách thức đổi mới phương pháp giảng dạy và nỗ lực áp dụng. PEN không là cuộc tập huấn đầu tiên và duy nhất mà họ từng tham gia. Nhưng một giáo viên chia sẻ, họ vẫn bị quanh quẩn nhiều lý thuyết và áp dụng có lúc phải “gồng mình”. Các thầy cô muốn trải nghiệm các phương pháp giảng dạy mà PEN giới thiệu có điều gì mới và có khả năng áp dụng ở mức độ ra sao.
Tham dự PEN 2019 có cả các nhà giáo với nhiều năm kinh nghiệm, cũng như các nhà giáo trẻ đầy nhiệt huyết
Cô Nguyễn Thu Phương, giáo viên trường THPT Phan Huy Chú đã tìm hiểu nhiều về giáo dục khai phóng và muốn ứng dụng vào việc dạy học môn Văn. Tuy nhiên, cô vẫn chưa có các phương pháp đúng kiểu khai phóng và muốn trực tiếp trải nghiệm các phương pháp để so sánh sự khác nhau với phương pháp truyền thống.
Phương pháp khoa học thực chứng
Cô Vũ Thị Lan, giáo viên trường THPT chuyên Trần Phú, Hải Phòng cho biết một trong những trở ngại cho giáo viên khi thực hiện những ý tưởng đổi mới phương pháp giảng dạy truyền thống đó là tâm lý lo sợ áp dụng cái mới trong xã hội, với nhận thức cảm tính việc “thí điểm, thử nghiệm” cái mới. Tuy nhiên, các chuyên gia giáo dục tại PEN2019 đã giới thiệu các phương pháp giảng dạy có nghiên cứu khoa học thực chứng về tính hiệu quả trong áp dụng ở quốc tế và các bước kỹ thuật thực hiện phương pháp giảng dạy hoàn toàn xuất phát từ các cơ sở khoa học rõ ràng.
“Điều này cho chúng tôi sự tự tin trong việc áp dụng những phương pháp giảng dạy tích cực cho các em học sinh, thuyết phục bố mẹ và cả những đồng nghiệp và cấp quản lý của mình tin tưởng, cổ vũ cách thức giảng dạy mới”, cô Lan nói.
Thầy Trần Minh Luân, Hiệu trưởng trường THPT Chuyên Nguyễn Quang Diêu (Đồng Tháp) đồng tình và cho biết, hiện nay các giáo viên phổ thông trên cả nước đang nỗ lực tập huấn các phương pháp giảng dạy theo chương trình giáo dục phổ thông mới của Bộ GD&ĐT. Chương trình này đặt ra những yêu cầu đổi mới để phương pháp giảng dạy theo hướng buộc người dạy và học phải chủ động, sáng tạo hơn.
Theo thầy Luân, các giáo viên phổ thông trên cả nước đang nỗ lực tập huấn để người dạy và học phải chủ động, sáng tạo hơn.
“Những cuộc tập huấn kỹ thuật chi tiết về phương pháp giảng dạy như thế này vô cùng quý giá đối với chúng tôi. Nội dung phương pháp được cấu trúc tập huấn thực hành đơn giản, rõ ràng. Điều này giúp chúng tôi có thể áp dụng ngay trong thực tế và hướng dẫn các đồng nghiệp ở nhà làm theo” , thầy Luân chia sẻ.
Công tác tại đại học đào tạo những người sẽ làm giáo viên phổ thông tương lai, cô Hoàng Thị Thảo, Đại học Sư phạm Huế cho hay, các phương pháp dạy học mang tính đổi mới, phát huy chủ động, sáng tạo của người học thực tế được cổ vũ nhưng mới chỉ dừng ở lý thuyết. Trong khi đó, các phương pháp dạy học cho những người làm thầy cô giáo tương lai hiện vẫn còn cũ kĩ, chưa sáng tạo nên khi ra trường thực hành dạy học, họ vẫn tiếp tục vận dụng các phương pháp truyền thống như một lối mòn.
“Ở vai người học, tôi thấm thía điều quan trọng nhất đó là người thầy không phải thể hiện quyền uy của người đứng trên bục giảng mà cần truyền cảm hứng, dẫn dắt học trò. Trong phương pháp giảng dạy truyền thống, người thầy luôn đứng trên bục giảng nhìn xuống học sinh, như một người trọng tài, điều khiển lớp học, họ có những quyền uy của người đứng bục giảng để trao truyền tri thức.
Tiến sĩ Ian Bickford (chuyên gia tập huấn hội thảo) chia sẻ chi tiết nhỏ rất ý nghĩa như khi giảng dạy, việc ngồi cùng bàn, ngang tầm với người học như một thành viên trong lớp học để trao đổi, hướng dẫn bài học giúp xóa bỏ khoảng cách quyền uy giữa người thầy và học sinh, tạo không khí trao đổi dân chủ, thân thiện và thực sự coi học sinh là trung tâm của giờ học”, cô Thảo chia sẻ thêm.
Đổi mới từ người thầy
Các giáo viên đã có những trải nghiệm phương pháp giảng dạy từ hội thảo với những tình huống cảm xúc thú vị. Trong giờ học môn “Viết là Tư duy”, các giáo viên thực hành một kỹ thuật 4 bước căn bản đọc hiểu một đoạn văn bản trong tác phẩm Văn học kinh điển để hình thành tư duy viết. Trong đó có một bước yêu cầu mỗi người đọc một cụm từ tự chọn ngẫu nhiên trong văn bản, người này nối tiếp người kia, tuần tự đọc văn bản theo chiều tiến. Các giọng điệu hòa âm nối nhịp, kết nối vào nhau nhịp nhàng.
Một lớp của thầy Ian Bickford tại Hội thảo PEN 2019
13 năm đứng bục giảng và nhiều năm làm công tác quản lý, lãnh đạo trực tiếp chuyên môn, thầy Trần Minh Luân cho hay bản thân luôn tìm tòi học hỏi đổi mới, hào hứng chinh phục học trò qua những kỹ thuật tiểu tiết đẩy lên sự thú vị của bài giảng. Nhưng thầy vẫn bất ngờ vì cách thức nhỏ mà hiệu quả này.
“Tôi đã rất xúc động khi nghe mọi người cùng nhau đọc đoạn trích văn học đó. Trong một không gian nghiêm túc của giờ học, bạn cảm nhận những tiếng nói thân quen vang lên ấm áp lần lượt. Tất cả giọng nói cùng hòa nhịp và kết nối. Cảm giác đó khiến chúng tôi tập trung cao độ cho bài học để đạt hiệu quả” – thầy Luân chia sẻ.
Cô Vũ Thị Lan xuất thân học chuyên Toán và sự nghiệp giáo viên dành trọn vẹn cho Toán học cũng chia sẻ:
“Tôi chưa bao giờ học viết để tư duy theo phương pháp như vậy. Cách học như vậy cho tôi cảm nhận rằng, sẽ không có ai bị bỏ rơi trong lớp học về năng lực. Mỗi người có một yếu tố riêng của mình. Những học sinh giỏi luôn dễ dàng tỏa sáng trong lớp học nhưng có những học sinh rụt rè, chưa đủ tự tin. Một giờ học mà khuyến khích mỗi người mạnh dạn thể hiện mình, vang lên tiếng nói của mình sẽ dần mang lại cho các em sự tự tin thể hiện. Đối với những người giảng dạy, chúng tôi luôn tâm niệm với các em học sinh giỏi thì dạy phương pháp nào các em cũng sẽ giỏi. Quan trọng nhất với người thầy là kéo được những em chưa dám thể hiện mình bứt phá tự tin. Làm được điều đó, khuyến khích các em tự tin tham gia học tập mới là thành công của người thầy”, cô Lan chia sẻ.
Tiến sĩ Nguyễn Chí Hiếu (CEO IEG Foundation) chia sẻ cùng các thầy cô giáo tham dự PEN 2019
Các thầy cô dự PEN 2019 tới từ khắp mọi miền đất nước, giảng dạy các môn học và bậc học khác nhau
Cô Hoàng Thị Thảo cho hay sẽ chia sẻ và hướng dẫn thực hành với các đồng nghiệp trong trường các phương pháp giảng dạy này. Tuy nhiên, không phải các phương pháp giảng dạy tại PEN đều ứng dụng với tất cả các môn học. Nó có thể ứng dụng linh hoạt tùy thuộc từng tiết học, từng nội dung môn học phù hợp. Quan trọng hơn cả, các phương pháp này giúp học sinh hình thành những kỹ năng tư duy quan trọng để học tập lâu dài thành công một cách chủ động.
Xuân Linh
