Trong Năm học Đồng kiến tạo, Đại học Fulbright Việt Nam nhận được sự giúp đỡ, tư vấn của Đại học Kỹ thuật Olin (Hoa Kỳ) về xây dựng một môn học có tên gọi Engineering for Humanity” – Sáng tạo cho con người.
Đây là một trong những môn học bản sắc của Olin (Olin được biết đến là một trong những trường kỹ thuật, công nghệ hàng đầu nước Mỹ. Các chương trình đào tạo của Olin được US News and World Report xếp hạng top 2 và 3 toàn quốc. Hàng loạt các trường đại học trên khắp thế giới đều cử các đoàn đại diện đến Olin để học hỏi mô hình giáo dục của trường).
Hai Giáo sư giàu kinh nghiệm hàng đầu của Olin là Caitrin Lynch và Ela Ben-Ur đã đến Thành phố Hồ Chí Minh để tư vấn thiết kế môn học này ở Fulbright. Một nhóm sinh viên đã được tuyển lựa để đóng vai trò người học. Họ cùng các giảng viên của Đại học Fulbright và hai Giáo sư của Đại học Kỹ thuật Olin thiết kế môn học này. Một điều thú vị đó là sinh viên và các giảng viên đã dốc sức toàn lực để hoàn thành công việc xong chỉ trong 1 tuần.
Lý Minh Tú là một sinh viên trong nhóm 5 sinh viên được tuyển chọn tham gia thiết kế môn học này chia sẻ hành trình làm việc cùng các giảng viên Fulbright và Olin.
***
“We are very happy to say that, after consultation with Olin, you have been selected to participate in the course. Congratulations!”
Đó là những dòng đầu tiên trong bức email phản hồi mà 5 người chúng tôi được nhận cho khoá học đặc biệt mang tên “Engineering for Humanity” – Sáng tạo cho con người.
Nói khoá học này cực kì đặc biệt cũng bởi hiếm có khi nào mà các sinh viên Đồng Kiến Tạo lại phải trải qua một cuộc tuyển chọn dài như vậy cho một lớp học thông thường. Và ngoài khoá học này, cũng không còn một khoá học nào ở Fulbright mà chỉ kéo dài vỏn vẹn trong một tuần.
5 người chúng tôi, những người được chọn, đến với khoá học với sự hồi hộp và lo lắng. Chẳng có ai trong số chúng tôi biết mình sẽ phải làm gì và phải làm như thế nào trong những ngày sắp tới.
Cùng với năm giáo sư khác của Fulbright, chúng tôi bắt đầu lớp học. Buổi chiều ngày Thứ hai cũng là lần đầu tiên chúng tôi gặp Caitrin và Ela, hai giáo sư đến từ trường Đại học Kỹ thuật Olin, và cũng là hai người phụ trách chính lớp học này.
Chúng tôi được chia làm 2 đội, bắt đầu làm quen với nhau, với cách làm việc của nhau. Và quan trọng nhất là được giới thiệu một công cụ trợ giúp tư duy theo lối sáng tạo “Design thinking” mang tên “Innovators’ Compass” do chính một trong hai giáo sư thiết kế và phát triển. Đây cũng chính là công cụ đang dần trở nên phổ biến trong giới kỹ sư và thiết kế.
Những ngày sau đó là những ngày làm việc hết công suất. Đồng hành với hai đội là hai tình nguyện viên – những người cao tuổi hiện đang sinh sống tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đó là ông Thư và bà Nga. Nhiêm vụ lớn của mỗi nhóm là làm ra một sản phẩm để giúp ích cho cuộc sống của hai ông bà. Nhiệm vụ đã rất rõ, nhưng con đường đi lại vô cùng gian nan.
Quan sát, hiểu
Bước đầu tiên đó là phải “Quan sát”. Quan sát, học hỏi, tìm hiểu về những đặc điểm của người dùng, mà trong trường hợp này là hai người tình nguyện viên. Chúng tôi đặt ra rất nhiều câu hỏi để dần dần hiểu thêm về cuộc sống, về gia đình, công việc, con người của mỗi ông bà.
Theo sau đó là những chuyến đi thực địa để thâm nhập vào cuộc sống của họ, quan sát họ ở nhiều bối cảnh khác nhau như trong môi trường làm việc, giao tiếp xã hội, và cả trong gia đình. Sự đào sâu tìm tòi đó đã giúp hai nhóm bước đầu có những quan sát và nhận định riêng của mình.
Bước tiếp theo là “Hiểu”. Từ những nhận định trên, cả hai nhóm bắt tay vào khái quát những ý chính lớn để trả lời cho câu hỏi ”Điều gì là quan trọng trong cuộc sống của những người này?”. Câu hỏi này vô cùng quan trọng. Đó chính là tiền đề để chúng tôi có thể đưa ra những ý tưởng sáng tạo mà vẫn phù hợp với từng người.
Một danh sách dài những ý tưởng được đưa ra và cũng dần dần bị loại đi dựa trên những tiêu chuẩn khác nhau để đến cuối cùng chỉ còn 3 ý tưởng khả thi được đem đến trình bày với hai ông bà .
Dựa trên phản hồi của hai ông bà, cả hai nhóm bắt tay vào thực hiện ý tưởng khả thi nhất và hữu ích nhất. Chúng tôi thử và nhận phản hồi thường xuyên để có thể liên tục sửa chữa, khắc phục những yếu điểm của sản phẩm.
Đối với nhóm chúng tôi, ông Thư là một người quá đặc biệt. Ở tuổi 78, ông vẫn còn vô cùng minh mẫn, vẫn có thể chơi chứng khoán, có một trí nhớ tốt và không có bất cứ vấn đề nào về sức khoẻ. Điều ông mong muốn nhất trong cuộc sống là được gần gũi với con với cháu, những người mà hiện tại đang định cư ở Mỹ và Australia.
“Gia đình” chính là từ khoá mà nhóm đã chọn để thực hiện một cuốn sách mang tên “Nguyễn Đắc Thư – Những chặng đường đã qua”.
Cuốn sách là tập hợp những bức ảnh, những tư liệu quý giá ghi lại cuộc hành trình của ông Thư từ thời ấu thơ cho đến những năm về già. Cuốn sách cũng chứa đựng những tâm sự, những kí ức và những suy nghĩ mà ông đã luôn ấp ủ trong cuộc sống.
Không chỉ là một nơi lưu giữ kí ức, nhóm tác giả kì vọng cuốn sách cũng chính là động lực để ông Thư tiếp tục sáng tạo nghệ thuật, ghi lại những cuộc hành trình tiếp theo của mình.
Nhóm còn lại trong lớp đã thành công làm ra một chiếc ghế dành riêng cho bà Nga. Chiếc ghế này được tạo ra bởi bà Nga bịthoát vị đĩa đệm và không thể đứng trong một thời gian quá lâu.
Chiếc ghế rất gọn gàng và nhẹ, có thể dễ dàng gập lại và đeo như một chiếc ba lô, thích hợp để bà có thể mở ra và nghỉ ngơi trong những trường hợp phải di chuyển.
Thấu cảm
Một phần khác của quá trình này đó là làm sao để chúng tôi hiểu được người cao tuổi hơn. Cô Ela và Caitrin đã giới thiệu một hoạt động mang tên “Empathy Activity”, hoạt động thấu cảm, mà trong đó chúng tôi được thử nghiệm những cảm giác của người cao tuổi mắc phải một số bệnh lí phổ biến như đục thuỷ tinh thể, mờ võng mạc, thấp khớp, run tay chân, v.v
Những hoạt động này khiến chúng tôi phần nào hiểu ra những khó khăn mà phần lớn người cao tuổi phải đối mặt, và đồng thời cũng biết trân trọng hơn sức khoẻ của chính mình.
Khoá học này khi được dạy ở Đại học Olin kéo dài 15 tuần, nhưng khi được thực hiện ở Fulbright lần này, chúng tôi chỉ có đúng 5 ngày. Khối lượng công việc cũng vì thế mà tăng lên theo cấp số không tưởng.
Thế nhưng, dù có bận và mệt mỏi, khi chúng tôi nhìn lại và thấy chặng đường mình đã đi qua, những sự cố gắng đã bỏ ra và cả những điều tốt đẹp đã làm được, mọi công sức đều xứng đáng.
Chúng tôi học được nhiều hơn cả một lớp học thông thường về kỹ thuật, đó là bài học về con người, về việc nghĩ cho cộng đồng, và tạo ra những giá trị tốt đẹp cho cộng đồng của chính mình.
Lý Minh Tú
Sinh viên Năm học Đồng kiến tạo
