Đại học Fulbright giới thiệu bài viết mới về giáo dục khai phóng như một tư liệu tham khảo cho các bậc PHHS và các em học sinh Việt Nam hiểu thêm về mô hình giáo dục này ở Mỹ. Câu chuyện kỳ này là về Bates, một trong những đại học giáo dục khai phóng hàng đầu của Mỹ, liên quan việc chuẩn bị cho sinh viên của họ về hành trang tìm công việc ý nghĩa, một công việc phù hợp khả năng, đam mê và tri thức.
Thay vì dạy bọn trẻ cách để hạnh phúc, hãy dạy chúng cách để tìm ra công việc mình muốn làm – đây mới là yếu tố cốt lõi trong việc tạo ra hạnh phúc.
“Tôi xem công việc là điều gì đó rất thiêng liêng,” Clayton Spencer – Hiệu trưởng Đại học Bates (một trong những trường đại học giáo dục khai phóng hang đầu của Mỹ) nói trong một cuộc cà phê ở London cách đây vài tuần. Bà không nói về công việc của mình, dù rõ ràng bà yêu những gì mình đang làm vô cùng.
Clayton Spencer có niềm tin mạnh mẽ rằng, giúp sinh viên tìm được công việc có ý nghĩa là một phần không thể thiếu của chương trình giáo dục khai phóng.
“Nếu bạn yêu và làm những điều đúng đắn, bạn sẽ phần nào khám phá được mọi thứ”, bà nói – diễn giải lại ý của nhà phân tâm học Sigmund Freud. Spencer là người đứng đầu Bates – một trường đại học nhỏ ở Lewiston, Maine, được những người theo chủ nghĩa bãi nô thành lập năm 2012.
Kể từ khi đến đây, ưu tiên của bà là đưa ý tưởng những “công việc có ý nghĩa” càng dấn sâu vào các khía cạnh cuộc sống trong trường đại học càng nhiều càng tốt.
“Công việc có ý nghĩa” là một định nghĩa chung về những công việc vừa mang ý nghĩa cá nhân và vừa liên quan đến xã hội.
Mặc dù đắm chìm trong những điều lãng mạn mà nền giáo dục khai phóng đem lại, bà cũng hiểu được tầm quan trọng của việc giúp sinh viên ứng dụng những thứ họ học được trong trường đại học vào thực tiễn.
“Các trường đại học luôn chuẩn bị cho sinh viên để họ sẵn sàng đối mặt với cuộc sống và công việc,” bà nói.
Nhưng hầu như việc chuẩn bị nghề nghiệp tại các trường giáo dục khai phóng chỉ gói gọn trong việc hỏi sinh viên “bạn muốn làm nghề gì?” Điều này không diễn ra ở Bates!
Sinh viên ở đây có thể đăng ký vào một lớp tâm lý học và nghe những diễn giả khách mời, như doulas (người hỗ trợ về mặt cảm xúc và thể chất cho những bà mẹ trong quá trình mang thai và sinh em bé), chuyên viên điều dưỡng thực hành, những ông bố nội trợ, những người mới làm mẹ – giải thích mối liên quan giữa những kiến thức trong lớp học với những điều họ đang làm hằng ngày.
Trong “học kì ngắn” kéo dài 5 tuần vào tháng Năm, Bates cung cấp các khóa học được đứng lớp bởi những người đang làm các công việc thực thụ: Khóa học marketing kỹ thuật số được giảng dạy bởi một nhà tư vấn marketing kỹ thuật số, vũ công hướng dẫn cho sinh viên những thứ cần thiết để theo đuổi công việc trong ngành nghệ thuật.
Sinh viên có thể đi theo quan sát và học hỏi những người làm việc trong các lĩnh vực khác nhau trong vòng một ngày (nhiều người trong số họ là cựu sinh viên Bates).
Và nguồn tài trợ từ trường đại học luôn trong tình trạng sẵn sàng để giúp sinh viên thực tập trong các lĩnh vực không được trả lương như phi lợi nhuận và nghệ thuật.
Nhờ vào nguồn quỹ này, những sinh viên mặc dù thiếu các mối quan hệ, kỹ năng và kinh nghiệm cũng có thể tự do chọn cho mình những công việc có ý nghĩa.
Theo đuổi những điều ý nghĩa
Dường như Bates không phải là nơi duy nhất giúp sinh viên đương đầu với tương lai bất định. Khi Đại học Yale mở một lớp học mới vào tháng Giêng với tên gọi “Tâm lý học và Cuộc sống Hạnh phúc,” một phần tư trường đại học – gồm hơn 1,180 sinh viên – đã đăng ký học.
Đây trở thành khóa học được yêu thích nhất từ trước đến nay ở trường đại học này (hiện tại khóa học đã có trên Internet).
Tại đại học Stanford, cứ 6 sinh viên thì có một người tham gia khóa học giúp họ áp dụng tư duy thiết kế để giải quyết những “vấn đề hóc búa” nhằm tạo ra sự thỏa mãn trong cuộc sống và công việc.
“Tôi nghĩ rằng sinh viên đang tìm kiếm sự ý nghĩa,” Peter Salovey, hiệu trưởng của Yale nói với Quartz tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos vào tháng Giêng.
Nhưng Spencer tiếp cận câu hỏi về hạnh phúc ở một góc độ hơi khác. Thay vì dạy bọn trẻ cách để hạnh phúc, hãy dạy chúng cách để tìm ra công việc mình muốn làm – đây mới là yếu tố cốt lõi trong việc tạo ra hạnh phúc.
“Nguồn gốc của hạnh phúc và thỏa mãn cá nhân phải dao động xung quanh ý nghĩa, đây không phải là tâm lý học về hạnh phúc,” bà nói.
“Bạn tìm thấy ý nghĩa khi suy nghĩ và hành động trong một thế giới tương thích với tài năng và sở thích của mình và nó mang lại cho bạn niềm vui, cũng như giúp bạn tạo ra những đóng góp cho xã hội.”
Spencer nói rằng việc khăng khăng yêu cầu tất cả mọi người phải tìm kiếm và phát hiện ra đam mê của mình là một sai lầm tai hại.
“Bạn sẽ không biết mình đam mê điều gì cho đến khi bạn lao ra ngoài làm việc,” bà nói. Chúng ta có thói quen áp những câu chuyện tương tự vào con đường sự nghiệp của một người nào đó.
Khi nhìn lại, dường như chúng ta thấy con đường sự nghiệp của một người thành công luôn đi theo một lộ trình tuần tự và hợp lý, nhưng trong quá trình họ tìm kiếm con đường đó – mọi thứ không hề hiện ra rõ ràng như vậy.
“Sự nghiệp trông giống như một đường thẳng tắp chỉ khi chúng ta nhìn lại, bởi vì lý do đơn giản rằng bằng cách này hay cách kia – chúng ta cũng đến được nơi chúng ta đang đứng,” Spencer nói.
Trong những bài phát biểu của mình, bà thường xuyên trích dẫn câu nói của nhà thơ E.E. Cummings: “Bạn cần sự can đảm để lớn lên và nhận ra mình thật sự là ai”.
Joseph Campbell, học giả về tôn giáo và thần thoại học so sánh: “Nếu con đường trước mặt bạn hiện lên một cách rõ ràng, bạn có thể đã là một ai đó khác.”.
Một phần sứ mệnh của Clayton Spencer – Hiệu trưởng Đại học Bates – bắt nguồn từ những lo ngại thực tế về bức tranh nền kinh tế mà các sinh viên mới tốt nghiệp phải đối mặt.
Tự động hoá và toàn cầu hóa đang thay đổi hoàn toàn công ăn việc làm. Công nghệ đang định hình lại thông tin và phương thức học tập.
Trên Internet đầy ắp những kho lưu trữ lịch sử phong phú cũng như các khóa học có nhu cầu cao được cung cấp bởi các trường đại học như Stanford, MIT và Harvard.
Và với học phí $ 68,870 một năm, chắc chắn phụ huynh ở Bates không chỉ trông đợi con mình có một tấm bằng mà cả một việc làm ổn định.
Bản thân Spencer đã có kinh nghiệm trực tiếp về tầm quan trọng của công việc có ý nghĩa. Bà theo đuổi tham vọng, chứ không phải ý nghĩa, khi trở thành một trợ lý luật sư Hoa Kỳ tại Boston chuyên truy tố tội phạm có tổ chức, tội phạm phóng hỏa và tham ô.
Nhưng dường như mọi thứ không ổn: bà không nhìn thế giới là hai màu trắng đen rạch ròi như một công tố viên phải làm, bà muốn cùng những người khác khắc phục các vấn đề bằng cách nhìn về phía trước chứ không phải truy nguyên lại quá khứ.
“Trở thành luật sư biện hộ – và đặc biệt là công tố viên hình sự – hoàn toàn không phù hợp với tôi,” bà nói.
Sau đó bà trải qua 15 năm làm việc ở Harvard với bốn đời hiệu trưởng khác nhau. Bà suy nghĩ rất nhiều về việc – chính xác thì giáo dục khai phóng là gì và nên là gì? Bà thích ẩn mình phía sau hậu trường cho đến khi Bates lên tiếng “gọi”.
Nếu Harvard là một chiếc tàu thủy trên đại dương thì Bates là một chiếc thuyền buồm – nhỏ và nhanh nhẹn, với một lịch sử phong phú đầy những điều lạ lẫm. Và hiện tại bà là người đảm nhiệm Bates.
Đón đọc kỳ tiếp:
Giáo dục khai phóng: Tạo con người tốt trước tạo ra người thông minh
*Nguồn bài viết tham khảo: https://qz.com/1260478/this-college-is-moving-beyond-what-color-is-your-parachute-and-designing-for-students-to-find-purposeful-work/
Nguồn ảnh tham khảo, sử dụng minh hoạ: Bates College Fanpage
