Những sinh viên Năm học Đồng kiến tạo đã rất thích thú khi Andy Nguyen chiếu lên màn hình một bức ảnh cũ, trong đó có một cậu bé trạc 8 tuổi đứng xem một cảnh diễn trên phim trường “Đất phương Nam” của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn.
Bộ phim truyền hình kinh điển về Nam Bộ Việt Nam sản xuất cách đây hơn 20 năm này có sự kết nối quan trọng với vị đạo diễn trẻ. Andy Nguyen – cậu bé trong bức hình – khi đó đang đứng xem bố đóng một vai diễn nhỏ và đạo diễn bộ phim Nguyễn Vinh Sơn danh tiếng là bác trong đại gia đình theo nghiệp làm phim, người tạo ảnh hưởng sâu sắc và trải nghiệm về nghề sau này đối với anh.
“Khi ấy tôi không biết gì về làm phim. Tôi nhìn những diễn viên đứng trước máy quay, họ hoàn toàn biến thành một con người khác. Tôi bật cười khanh khách. Chính vì sự “làm ồn” đó mà tôi được yêu cầu ra đứng đằng sau máy quay. Lúc ấy, tôi quan sát và bắt đầu hiểu vai trò của một người làm phim” Andy Nguyen kể.
Tìm sự khác biệt
Andy Nguyen sinh tại Tampa, Floria, Mỹ, theo học về điện ảnh tại đại học danh tiếng Columbia ở New York. Gia đình anh sinh sống tại Sài Gòn và định cư tại Mỹ sau 1975.
Tuổi thơ đầy ắp những kỷ niệm ở phim trường, môi trường sống là phim ảnh, Andy Nguyen bắt đầu tập tành làm những bộ phim của riêng mình từ chiếc máy quay video của gia đình ở Mỹ.
Từ 10 tuổi, Andy Nguyen bắt đầu tham gia làm phim cùng 2 người bác là đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn và đạo diễn Trinh Hoan trong những dịp hè (đạo diễn Trinh Hoan với hãng phim HK Film được biết đến là hãng phim tư nhân uy tín hàng đầu ở Việt Nam, bệ đỡ cho các nhà làm phim trẻ tài năng).
Bắt đầu nghiệp điện ảnh bằng những tác phẩm dòng phim ngắn, Andy Nguyen dốc sức tạo dựng một nền tảng nghề chắc chắn. Năm 16 tuổi, anh trở về Việt Nam để làm bộ phim ngắn đầu tiên với hướng dẫn của hai người bác Vinh Sơn và Trinh Hoan là A Silent Night/Một đêm yên bình.
Bộ phim được công chiếu tại hơn 30 liên hoan phim quốc tế và mang lại cho Andy Nguyen hơn mười giải thưởng, trong đó có giải Jimmy Stewart Memorial Crystal Heart Award (Andy là nhà làm phim trẻ tuổi nhất được nhận giải thưởng này) và giải Nhà làm phim sinh viên Triển vọng nhất của Hiệp hội Phát triển Điện ảnh độc lập năm 2005.
Người đàn ông ở đó/The man who was there- một bộ phim ngắn khác của anh giành giải Quay phim xuất sắc tại Liên hoan phim trực tuyến quốc tế dành cho phim ngắn lần thứ 2.
Có một điểm chung trong các tác phẩm của đạo diễn trẻ gốc Việt này đó là luôn có không gian Việt Nam. Năm 2007, tuổi đời tròn đôi mươi, Andy Nguyen làm bộ phim ngắn “The Manicurist” (Thợ làm móng) dựa trên những trải nghiệm về nghề làm nail/móng (anh có bằng làm móng chuyên nghiệp tại bang Florida), kể về đời sống của những người Việt mưu sinh trên đất Mỹ bằng nghề này.
Forever in Hiatus (Mạt Vận – 2011) là tác phẩm tốt nghiệp Thạc sỹ Mỹ thuật (chuyên ngành điện ảnh của Đại học Columbia) của anh, kể câu chuyện cuộc đời của nhân vật chính cũng xoay quanh bối cảnh là Sài Gòn (tác phẩm này cũng được công chiếu và vinh danh ở nhiều liên hoan phim quốc tế và Mỹ).
Học những kỹ thuật điện ảnh chuyên nghiệp ở Mỹ để ứng dụng vào các dự án điện ảnh ở Việt Nam, Andy Nguyen không muốn chỉ là cuộc dạo chơi của cậu bé ngày nào ở phim trường “Đất phương Nam”. Đó là tư duy về một nghề nghiệp nghiêm túc và theo đuổi đam mê đó đến cùng.
“Thật khó để người ta hoàn toàn tin tưởng một người trẻ tuổi, nhất là khi họ bỏ ra số tiền rất lớn để bấm máy một bộ phim. Đó là lý do nhiều đạo diễn có bộ phim đầu tay khi đã 30 tuổi. Nhưng nếu tác phẩm đầu tiên thất bại, trong khoảng từ 32-35 tuổi, họ sẽ không còn cơ hội nào khác.”, anh chia sẻ với sinh viên Fulbright.
Vì vậy, để có chỗ đứng trong ngành công nghiệp điện ảnh đào thải khắc nghiệt này, Andy cho rằng người trẻ đó phải trả lời được một câu hỏi. Đó là “điều gì khiến mình không giống người khác, điều gì làm mình trở nên độc đáo? Vì sao mình nghĩ mình có khả năng trở thành đạo diễn?”
Chiếu lên màn hình là timeline của bản dựng bộ phim từng lọt top doanh thu cao nhất trong lịch sử phim Việt tại thời điểm đó: “Em là Bà nội của Anh”, Andy chỉ ra những bản nháp chằng chịt khiến các sinh viên vô cùng ngạc nhiên. Trong dự án điện ảnh này, Andy tham gia với vai trò dựng phim (Film Editor).
Đạo diễn trẻ gốc Việt nhắn nhủ các bạn sinh viên rằng, phim ảnh là một nghề thú vị nhưng không thể đi theo nó một cách vô định nếu biết chưa đủ nhiều, luyện tập chưa đủ lâu về những kỹ năng nghề. Những câu chuyện đằng sau hậu trường về nghề làm phim không đẹp như hào quang trên màn ảnh.
“Bạn không được thuê để làm phim. Bạn phải dành 6 tháng trời ròng rã để viết ra ý tưởng, làm không công, rồi tìm người thích ý tưởng của mình và mua nó. Rất có thể câu chuyện đó bị từ chối. Thất bại là điều phổ biến trong nghề này”, Andy kể.
Có những thời điểm, mẹ anh và các bạn từng khuyên quay trở về Mỹ để tìm một công việc thực sự.
“Tôi nghĩ mình đủ thông minh để trở thành kế toán nhưng tôi muốn dành hết năng lượng của mình cho phim ảnh. Phim là nghề duy nhất tôi có thể làm được. Nghe có vẻ ngốc nghếch, nhưng đây không chỉ là vấn đề tiền bạc. Khi tôi làm một bộ phim, nó sẽ sống mãi. Tôi yêu cảm giác ngồi trong rạp và nghe người khác bàn luận về bộ phim mình làm ra. Thấy họ cười, nhìn họ khóc, tôi cảm giác mình kết nối với họ”.
Xuân Linh – Bích Trâm
***
Bài viết về đạo diễn gốc Việt trẻ Andy Nguyễn lấy chất liệu từ cuộc trò chuyện về nghề làm phim tại Đại học Fulbright Việt Nam. Đây là hoạt động tương tác bên ngoài lớp học của sinh viên nhằm tìm hiểu trải nghiệm của những nhân vật truyền cảm hứng.
