Lễ kỷ niệm 25 năm ngày thành lập Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright (FETP), tiền thân của Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright (FSPPM) ngày nay như một Ngày trở về nhà (Home coming) của các thế hệ cựu học viên.
Lễ kỷ niệm do FSPPM và Mạng lưới cựu học viên của trường Fulbright (FSA) tổ chức. 350 cựu học viên và học viên của đầy đủ 24 khóa đào tạo về chính sách công, từ các khoá đào tạo mã “F” (FETP1) đến mã “MPP” – Thạc sĩ Chính sách công với khoá mới nhất là MPP22 từ khắp mọi miền tổ quốc đã hội ngộ trong ngày lễ đặc biệt.
Sự háo hức rộn ràng lan toả nhiều ngày trước lễ kỷ niệm khi cựu học viên rủ nhau về hội trường, hội lớp, chia sẻ tình yêu và nỗi nhớ trường, nhất là khi facebook tràn ngập ảnh đại diện với khung hình Kỷ niệm 25 năm ngày thành lập trường của các thành viên gia đình Fulbright ở khắp năm châu. Nhắc tới điều này khi mở đầu bài phát biểu đầy xúc động tại lễ kỷ niệm, Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh chia sẻ, dù ai cũng đã từng trải qua nhiều môi trường giáo dục, nhưng có lẽ chưa ở đâu có được một cộng đồng giảng viên, nhân viên, học viên yêu trường, nhớ bạn một cách nồng nàn và vô tư đến vậy như ở Fulbright. Men say và chất kết dính của gia đình Fulbright chỉ có thể cảm nhận bằng trái tim để qua đó thực sự hiểu và trân quý tinh thần và giá trị Fulbright.
Nhỏ mà có võ
Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh gợi nhắc, với một phần tư thập kỷ phát triển từ FETP đến FSPPM, mà theo cách gọi nhận diện thân thuộc truyền thống của các cựu học viên là trường Fulbright, trường được hun đúc bởi những nhân tố làm lên tinh thần và giá trị Fulbright, để đến nay, những tinh thần và giá trị này đã trở thành gen di truyền và nằm trong máu của mỗi một thành viên trong gia đình FETP&FSPPM.
Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh
Đó là tầm nhìn của những bậc tiền bối khai sinh ra ngôi trường. Cách đây một phần tư thế kỷ, những nhà lãnh đạo từ cả hai phía Việt Nam và Hoa Kỳ đã dám nghĩ về những điều tưởng chừng không thể, quyết định một cách táo bạo: thành lập Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright – dự án song phương Việt Nam – Hoa Kỳ do Đại học Harvard và Đại học Kinh tế TP.HCM quản lý – trong bối cảnh hai quốc gia cựu thù còn chưa bình thường hóa quan hệ ngoại giao.
“Cho đến ngày hôm nay, tôi vẫn không ngừng thán phục tầm nhìn của những bậc tiền bối khai sinh ra ngôi trường nhỏ nhưng có võ này” – Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh nhấn mạnh.
Giáo sư Jonathan Pincus là Giám đốc Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright (FETP) trong giai đoạn 2008 -2013, giai đoạn quan trọng đánh dấu sự chuyển đổi từ chương trình kinh tế học ứng dụng một năm thành chương trình Thạc sỹ chính sách công hai năm. Đồng tình với chia sẻ của Tiến sĩ Tự Anh, ông cho biết thêm:
“Một yếu tố định hình Trường Fulbright trong những ngày đầu là sự trỗi dậy của những nền kinh tế Châu Á và khát vọng của những nhà lãnh đạo Việt Nam lúc đó là trở thành một phần trong cuộc chuyển giao mang tính lịch sử khi trung tâm kinh tế của thế giới dịch chuyển từ Tây sang Đông. FETP là một ý tưởng xuất sắc ra đời vào đúng thời điểm. Vào lúc đó, có những rào cản trở ngại ở cả hai phía và những nhà sáng lập trường cần có sự kiên trì và quả cảm để biến kế hoạch trên trang giấy trở thành hiện thực. Chúng ta nghiêng mình trước họ vì tầm nhìn xa trông rộng và sự bền bỉ quyết tâm” – theo Giáo sư Jonathan Pincus.
Giáo sư Jonathan Pincus.
Nhìn lại 25 năm lịch sử, bà Đàm Bích Thuỷ, Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam (FSPPM là đơn vị học thuật đầu tiên của đại học) nhấn mạnh thành quả của một hành trình biến những điều không thể thành có thể, để từ một chương trình hợp tác giáo dục với đại học Harvard ra đời khi quan hệ Việt – Mỹ còn biết bao nghi ngại trở thành ngôi trường chính sách công đẳng cấp trong khu vực, nơi không chỉ đào tạo những thế hệ lãnh đạo mới cho Việt Nam mà còn thúc đẩy đối thoại chính sách mở thông qua những nghiên cứu và phản biện thẳng thắn.
“Trên hành trình phi thường đó, chúng ta đã cùng nhau vượt qua biết bao nhiêu rào cản, bao trở ngại tưởng chừng không thể vượt qua. Tôi muốn gửi lời tri ân chân thành nhất đến những thế hệ thành viên Fulbright trong suốt hai mươi lăm năm qua, thầy Brian Quinn, Giám đốc đầu tiên của FETP, thầy Jonathan Pincus, thầy Tự Anh, thầy Xuân Thành, thầy Duy Nghĩa, và nhiều thế hệ lãnh đạo, giảng viên, nhân viên FETP, những người bằng lòng quả cảm và ý chí kiên định đã cùng nhau kiến tạo nên một di sản giáo dục đầy tự hào để từ nền tảng vững chắc ấy, Đại học Fulbright có thể tiến xa hơn trên con đường hiện thực hoá khát vọng xây dựng đại học đẳng cấp quốc tế ở Việt Nam và cho Việt Nam”, bà Đàm Bích Thuỷ nhấn mạnh.
3 quyết định chiến lược
Tầm nhìn xây dựng Fulbright của các lãnh đạo trường thời kỳ đầu thể hiện trong chiến lược hành động mà sau một phần tư thập kỷ nhìn lại, Giáo sư Brian Quinn cho hay nó đã minh chứng sự đúng đắn. Là Giám đốc của FETP, Đại diện Harvard từ 1995 đến 2000, Giáo sư Brian Quinn cho biết, có 3 quyết định chiến lược quan trọng giúp FETP khác biệt với tất cả các chương trình đào tạo kinh tế khác ở Việt Nam. Thứ nhất, trường không tập trung đào tạo cho các cán bộ quản lý trong khối cơ quan Trung ương do sẵn có các nguồn lực viện trợ của nước ngoài và nhiều cơ hội khác, thay vào đó tập trung nguồn lực đào tạo kiến thức quản lý kinh tế, nâng cao năng lực cho cán bộ chính quyền địa phương.
“Thời điểm năm 1995, các địa phương Việt Nam thiếu cơ hội kết nối với thế giới. Fulbright khi đó có thể mang lại có hội kết nối các địa phương này với thế giới thông qua cung cấp tri thức toàn cầu” – Giáo sư Brian Quinn cho hay.
Thứ hai, trường định vị tuyển sinh học viên đến từ tất cả các địa phương trên cả nước, không co cụm chỉ là trường đào tạo của vùng miền như cách hoạt động của các trường đại học ở Việt Nam. Đó là lý do vì sao trong một lớp học điển hình của Fulbright, học viên đa dạng, xuất thân từ mọi ngành nghề, đến từ các vùng miền từ Bắc chí Nam. Và thứ ba, đây sẽ là một trường cao học của Việt Nam, dành cho người Việt Nam.
Cộng đồng học viên đa dạng của Fulbright
“Ngay từ đầu, chúng tôi biết rằng Fulbright sẽ không phải một trường của Mỹ. Thay vào đó, để thành công, trường phải là một trường cao học Việt Nam. Điều đó có nghĩa, chúng tôi phải đầu tư vào con người, chuyển giao công việc giảng dạy và quản lý của trường cho các đồng nghiệp Việt Nam. Đó là cách duy nhất để xây dựng thành công một ngôi trường thực sự. Sau 25 năm nhìn lại, rõ ràng, đây là một quyết định đúng đắn.” – Giáo sư Brian Quinn chia sẻ.
Giờ đây, sau một phần tư thế kỷ, Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright hoàn toàn được quản trị bởi các giảng viên Việt – điều khiến trường trở nên khác biệt so với các cuộc thử nghiệm giáo dục có yếu tố nước ngoài khác mà Việt Nam đã triển khai.Đây cũng chính là một nhân tố then chốt, độc đáo giúp FSPPM đạt được chứng nhận là một trong 10 trường chính sách công đầu tiên của châu Á và là trường đầu tiên của Đông Nam Á đạt được kiểm định quốc tế của NASPAA – “bản vị vàng” của các trường chính sách công, quản lý công, và hành chính công trên thế giới.
Thuộc thế hệ giảng viên Việt Nam đầu tiên của FETP/FSPPM, Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, nguyên Giám đốc trường cho hay:
“Tôi may mắn được làm đồng nghiệp của những nhà giáo tận tụy nhất quả đất. Quả thực là không thể đong đếm hết được sự tận tụy gần như vô hạn này. Tôi đã thấy hết thế hệ trợ giảng này đến thế hệ trợ giảng kế tiếp sẵn sàng bỏ bữa trưa hay thậm chỉ cả bữa tối để giúp học viên hiểu bài và làm bài tập. Tôi đã chứng kiến nhiều thầy cô thức thâu đêm để hỗ trợ học viên, thậm chí thức đến gần sáng để đảm bảo luận văn của học viên nộp trước 8h20. Không biết có nơi nào như trường mình, thầy cô ra bài rất nhiều, rất khó, sau đó lo ngay ngáy không biết học viên có làm được và kịp nộp bài hay không” – Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh chia sẻ.
Giảng viên Nguyễn Xuân Thành, Thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ.
FETP index
Và quan trọng hơn cả, bất kể sự thành công nào của trường Fulbright trong suốt 25 năm qua không thể có được nếu không có sự đóng góp của các thế hệ học viên. Cộng đồng hơn 1500 học viên được coi là di sản lớn nhất của trường Fulbright. Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh chia sẻ câu chuyện của Tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại TP.HCM Seth Winnick cách đây hơn 10 năm. Ông Seth Winnick kể, bất kỳ khi nào đi đến các địa phương của Việt Nam, gặp học viên trường Fulbright, ông có thể nhanh chóng nhận ra ngay họ thông qua nhận diện “DNA Fulbright”. Ông thậm chí còn tự nghĩ ra một chỉ số gọi là “FETP Index” – tỉnh nào có chỉ số này cao – tức có nhiều học viên FETP – thì tỉnh ấy nhất định sẽ đi đầu trong đổi mới và cải cách ở Việt Nam.
Giáo sư Jonathan Pincus cũng nhấn mạnh, tầm nhìn và môi trường thuận lợi trong giai đoạn khởi đầu là điều cần thiết để sáng lập một ngôi trường, nhưng lý do giúp trường tồn tại qua thời gian và phát triển từ một chương trình giảng dạy sau đại học trở thành một trường cao học chính là chất lượng và nhiệt huyết của các học viên.
Theo ông, chính cộng đồng học viên chứ không phải bất kỳ điều gì khác đã nuôi dưỡng và phát triển trường. Dù sau khi rời khỏi nhà trường, tinh thần của học viên Fulbright vẫn tiếp tục duy trì và tạo dựng nên một trong những cộng đồng cựu học viên năng động nhất ở Việt Nam.
“Bất cứ nơi nào tôi đến ở Việt Nam, tôi đều gặp được các cựu học viên Fulbright, họ nói về trường với tình cảm sâu sắc và họ vẫn lưu luyến muốn được gắn bó với nhà trường, thậm chí sau nhiều chục năm họ rời khỏi Fulbright. Tình cảm gắn bó kết nối của các cựu học viên và học viên chính là minh chứng cho một cộng đồng tri thức đã được hình thành quanh trường và điều đó là nền tảng giúp trường phát triển qua năm tháng” – Giáo sư Jonathan Pincus nhấn mạnh.
Chủ tịch Đại học Fulbright Đàm Bích Thuỷ nhấn mạnh, các thế hệ cựu học viên và học viên FETP/FSPPM là hiện thân sống động của tinh thần Fulbright: tính chính trực, cam kết phụng sự cộng đồng, tinh thần hợp tác và tương trợ lẫn nhau.
“Họ chính là tài sản vô giá mà bất kì ngôi trường nào cũng vô cùng tự hào nếu có được” – bà Đàm Bích Thuỷ nhấn mạnh.
Chủ tịch Đại học Fulbright Đàm Bích Thuỷ
Anh Nguyễn Phương Lam, giám đốc VCCI Cần Thơ, cựu học viên FETP 9/MPP chia sẻ, trong lòng mỗi cựu học viên, mỗi khi nghe từ “Fulbright” hay “trường Fulbright”, các cựu học viên đều có sự lay động và cảm xúc khó tả. Bởi trường đã xây dựng cho các thế hệ cựu học viên thành những người tài năng, phát huy vượt trội năng lực vốn có của mình. Các cựu học viên có người là quan chức cao cấp ở trung ương, lãnh đạo hay quản lý ở địa phương, có người là những doanh nhân thành đạt, có người theo đuổi đam mê thực hiện các dự án vì cộng đồng…
“Chúng ta đã nghe nhiều câu chuyện kể về quá trình học tập ở ngôi trường Fulbright, tất cả đều tạo ấn tượng mạnh cho những ai đã học và cả những người chưa học. Sự vất vả, sức ép của lịch học đến nỗi trong nhiều khóa học ít nhiều học viên phải bỏ dỡ giữa chừng, có học viên làm bài tập xong nhìn ra cửa sổ là trời đã sáng, thời điểm 8.20 như là cuộc chạy đua về đích trong mỗi chặng 24 giờ. “Khủng khiếp” hơn đó là sự cạnh tranh quyết liệt giữa mỗi học viên trong kết quả phân phối điểm, với cảm giác luôn bị rơi lại phía sau nếu không bắt kịp hay không tôn trọng giá trị trung thực. Và kết quả, các học viên tốt nghiệp đều có sự hội tụ về tính cách mạnh mẽ, tư duy tích cực, hành động minh bạch và có cả sự yêu thương, gắn bó, trách nhiệm với nhau. Sau cùng dường như không ai bị bỏ rơi trong cuối năm tốt nghiệp! Với tôi, và nhiều cựu học viên khác cũng vậy, Fulbright là nơi đã dạy chúng ta nên Người!”
Xuân Linh
