Mai Anh (sinh viên khóa 2019-2023) quyết định gia nhập Safe Haven, một câu lạc bộ tâm lý của sinh viên Fulbright để được làm công việc ý nghĩa: chăm sóc sức khỏe tinh thần cho cộng đồng, trực tiếp nhất là những người bạn học cùng trường.
Safe Haven, câu lạc bộ Tâm lý của sinh viên Fulbright, là một nhánh trong hệ sinh thái hoạt động chăm sóc sức khỏe tinh thần do Trung tâm Hỗ trợ Sức khỏe Tinh thần Fulbright bảo trợ. Trung tâm này do Tiến sĩ Skultip (Jill) Sirikantraporn, một nhà tâm lý học lâm sàng được cấp phép ở Hoa Kỳ, sáng lập trong năm học đầu tiên của Đại học Fulbright. Hơn một năm trước, khi Jill đến Việt Nam để tham gia sáng lập Đại học Fulbright, cô đã nhanh chóng bắt rễ những vấn đề tâm lý của giới trẻ Việt Nam. Với kinh nghiệm làm việc ở Mỹ và châu Á , Jill đề xuất xây dựng ngay từ đầu một trụ cột quan trọng cho đại học Fulbright. Đó là chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người học để sinh viên được sống trong một môi trường học tập lành mạnh, tích cực.
Tiến sĩ Skultip (Jill) Sirikantraporn (áo dài ở giữa) bên cạnh sinh viên Fulbright
Ý tưởng của Jill đã chứng minh không phải “sự quá mức”, nhất là khi cô từng chứng kiến, trong các hạng mục kiến tạo đại học ở nhiều nơi, vấn đề sức khoẻ, đặc biệt sức khoẻ tinh thần thường chỉ được nghĩ đến sau, và để đưa vấn đề này vào nghị trình quan tâm phải mất rất nhiều nỗ lực. Mai Anh là một trong những sinh viên đồng hành cùng Jill, đã thu về nhiều hơn những giá trị trải nghiệm từ những hoạt động chăm sóc sức khỏe cộng đồng học tập của mình.
Safe Haven có các hoạt động đa dạng và thiết thực, nhắm trực tiếp vào nhu cầu của sinh viên. Các thành viên trong tổ chức sinh viên này dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Jill, đã cùng nhau nghiên cứu các phương pháp cải thiện sức khỏe tinh thần cho cộng đồng. Mai Anh cảm thấy hạnh phúc, vui vẻ từ những hành động nhỏ như để lại một mẩu giấy ghi chú với lời nhắn ấm áp trong khuôn viên trường dành cho các bạn, tham gia các buổi sinh hoạt Yoga giải stress cùng cộng đồng Fulbright, hoặc sắp xếp một góc nhỏ để mọi người có thể đến khóc mỗi khi cần!
Từng trải qua quãng thời gian chịu áp lực chi phối từ những người xung quanh về học tập và cuộc sống, Mai Anh rơi vào cảm giác u ám, bế tắc, chỉ muốn trốn chạy khỏi tất cả. Những nỗ lực tìm kiếm điều tích cực giúp Mai Anh nhận ra: mỗi người cần được chăm sóc sức khỏe tinh thần và sức khỏe tinh thần bắt nguồn đơn giản từ việc được sống với chính mình và làm những điều mình yêu thích.
Mai Anh (cầm míc), một thành viên của Safe Haven
“Tham gia câu lạc bộ Tâm lý là cách em có thể giúp đỡ những bạn khác cải thiện tinh thần khỏe mạnh trên hành trình của riêng họ. Đóng góp lớn nhất mà em làm được là làm gương cho các bạn về cách chăm sóc tinh thần của chính mình. Mặc dù cách này không thể đem lại hiệu quả trong một sớm một chiều, em tin rằng đây là cách có thể truyển cảm hứng sâu sắc cho mọi người và có tác dụng bền vững nhất.”, Mai Anh chia sẻ.
Sinh viên đại học: đối tượng nhạy cảm tâm lý
Tiến sĩ Jill trong nhiều năm làm việc với giới trẻ hiểu rõ sinh viên đại học là đối tượng đặc biệt nhạy cảm, dễ gặp những vấn đề tâm lý. Cô cho biết, ở lứa tuổi chuyển giao giữa vị thành niên và trưởng thành, lần đầu sống xa nhà, xa người thân, các bạn trẻ rất dễ rơi vào trạng thái chênh vênh, trăn trở tìm kiếm bản thân. Những biến động trong cuộc sống tiềm tàng nguy cơ nảy sinh những khủng hoảng tâm lý mà nếu không được quan tâm đúng mức sẽ để lại những hệ lụy gây tổn thương lâu dài.
“Trong giai đoạn này, các em vừa phải thích nghi với những sự thay đổi lớn trong cuộc sống, vừa phải tập làm quen với cách học mới ở bậc đại học. Kiến thức và tài liệu của các môn học cũng như phương pháp học tập hầu hết đều khá mới mẻ đối với các em.” – Tiến sĩ Jill cho hay.
Khi những thay đổi đến một cách dồn dập, nhiều bạn trẻ rơi vào cảm giác chưa thực sự sẵn sàng. Cảm giác không sẵn sàng dù mang tính logic nhưng nếu không được kiểm soát, nó có thể khiến các bạn trẻ rơi vào sự hoài nghi về khả năng của bản thân và đánh mất tự tin, từ đó dẫn đến trầm cảm, lo âu và những rối loạn khác.
Những nghiên cứu và thực tiễn cho thấy, sức khỏe tinh thần là một phần tất yếu của sức khỏe học đường. Khi gặp phải áp lực từ những vấn đề trong cuộc sống mà người học không được giải tỏa, khu vực trung tâm cảm xúc của não bộ sẽ bị kích hoạt và đưa cơ thể vào phản ứng chiến-hay-chạy (fight-or-flight). Khi đó, khả năng nhận thức sẽ bị hạn chế, khiến người học không thể tập trung tiếp nhận kiến thức và dẫn đến kết quả học tập sa sút. So với sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần khó nắm bắt hơn bởi ít biểu hiện rõ rệt ra bên ngoài, nếu có thường là khi đã rơi vào trạng thái khủng hoảng nghiêm trọng.
Trên thế giới, nhận thức về vai trò của sức khỏe tinh thần nói chung và sức khỏe tinh thần học đường nói riêng đang ngày càng được nâng cao. Tại Mỹ, trong nhiều năm liền, người ta chỉ ghi nhận 10-15% sinh viên tìm kiếm trợ giúp tâm lý, nhưng con số này đã tăng vọt lên 39% trong vài năm gần đây. Một mặt, sự thay đổi này có thể đến từ những vấn đề tâm lý đang ngày càng phổ biến hơn trong bối cảnh nhịp sống nhanh, áp lực và cạnh tranh cao, tuy nhiên không thể phủ nhận rằng ngày nay, thế hệ trẻ đang cởi mở và chủ động hơn trong việc tìm kiếm sự giúp đỡ về tâm lý.
Ở Việt Nam, vấn đề sức khỏe tinh thần dường như chưa được nhắc đến một cách đầy đủ. Khủng hoảng tâm lý vẫn là một đề tài nhạy cảm mà hiếm ai muốn đề cập tới một cách thẳng thắn, đặc biệt trong môi trường học đường. Một trong những vấn đề phổ biến nhất mà sinh viên Việt Nam gặp phải là cố gắng đè nén những cảm xúc tiêu cực của mình trong một thời gian dài, đắm mình trong mặc cảm thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ, khiến cho những vấn đề đó ngày càng tích tụ như những quả “bom nổ chậm”, gây ảnh hưởng đến học tập, sinh hoạt hằng ngày và đôi khi là dẫn đến những sự việc thương tâm.
Kênh “đồng minh” của sinh viên ở Fulbright
Trung tâm Hỗ trợ Sức khoẻ Tinh thần do Tiến sĩ Jill Siri sáng lập đang là “đồng minh thân cận” của sinh viên Fulbright, nơi để họ có thể tìm đến mỗi khi gặp căng thẳng, áp lực hoặc đơn giản là cần một người lắng nghe. Với những tư vấn trực tiếp vào vấn đề cá nhân, chuyên gia tư vấn của Trung tâm giúp các em nâng cao hiểu biết, nhận thức về vấn đề sức khỏe tinh thần. Qua đó, sinh viên cảm thấy mở lòng với người khác cũng như biết cách lắng nghe những người xung quanh. Để xây dựng nền tảng hoạt động, Tiến sĩ Jill đã phát triển bộ hướng dẫn Sơ cứu Sức khỏe Tinh thần cho sinh viên và nhân viên Fulbright, tạo không gian để mọi người trò chuyện về những vấn đề tâm lý.
Cô Lê Nguyễn Ngọc Trâm, cố vấn của Trung tâm, thường có những lịch đặt hẹn của sinh viên. Những buổi tư vấn thường diễn ra trong không gian riêng tư, yên tĩnh, an toàn để người cần trợ giúp tâm lý dễ dàng trải lòng mà không gượng ép. Đôi khi, đó chỉ là những bài tập thở đơn giản có thể đem lại hiệu quả bất ngờ, giúp sinh viên cân bằng lại cảm xúc đang lấn át và tìm hướng giải quyết những tác nhân gây nên những cảm xúc đó.
Cô Lê Nguyễn Ngọc Trâm, Cố vấn Tâm lý tại Đại học Fulbright Việt Nam
“Vẫn còn rất nhiều hiểu biết sai lệch và định kiến xoay quanh vấn đề sức khỏe tinh thần. Thực tế là ai cũng có lúc vui, lúc buồn. Những sinh viên tìm đến tư vấn tâm lý không nhất thiết là những bạn gặp phải những bệnh lý về tâm thần, tỷ lệ sinh viên mắc các bệnh tâm lý thực ra không quá cao. Bất kỳ ai cũng có thể tìm kiếm giúp đỡ khi gặp phải những cảm xúc tiêu cực cần được giải tỏa” cô Trâm chia sẻ.
Những buổi tư vấn gần gũi và ấm áp có ý nghĩa đặc biệt, bởi đôi khi được lắng nghe, được trải lòng là một sự an ủi to lớn. Việc nhận biết được cảm xúc của bản thân và sẵn sàng đối mặt với những xúc cảm tiêu cực là bước thiết yếu đầu tiên của phòng ngừa và quản lý khủng hoảng. Nếu khủng hoảng mà sinh viên gặp phải vượt quá khả năng kiểm soát bằng những biện pháp thông thường, cố vấn của Trung tâm sẽ hướng dẫn các bạn tìm kiếm sự giúp đỡ, can thiệp chuyên sâu hơn từ bác sĩ tâm lý.
Theo Tiến sĩ Jill, triết lý giáo dục khai phóng của Đại học Fulbright không chỉ đề cao hiệu quả về mặt học thuật mà hướng đến sự phát triển toàn diện của sinh viên. Theo đó, sức khỏe sinh viên được tiếp cận không chỉ tập trung vào năng lực trí tuệ hay khả năng học tập, mà còn chăm sóc sức khỏe thể chất, tinh thần, và thậm chí cả sức khỏe tâm linh để có cuộc sống trọn vẹn với tâm trí khỏe mạnh.
Giáo dục tại Fulbright chú trọng đến cả thể chất và tinh thần
Một đặc tính của môi trường học ở Fulbright đó là sự đa dạng, bắt nguồn từ đặc thù vùng miền với những đặc tính xã hội, văn hóa khác nhau. Điều này một mặt mang đến sự phong phú về trải nghiệm, quan điểm và kiến thức cho những người làm công việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cho sinh viên nhưng cũng mang đến những thách thức. Chìa khóa vạn năng mà Tiến sĩ Jill áp dụng với cộng đồng sinh viên đa dạng đó là đảm bảo tất cả các em đều được lắng nghe và tôn trọng.
“Tôi tin rằng việc xây dựng sự đồng cảm, lòng trắc ẩn rất quan trọng trong định hình nhân cách của sinh viên. Khi các em cảm thấy được quan tâm, chia sẻ, các em sẽ dễ dàng đồng cảm với những người xung quanh và với cộng đồng,” Tiến sĩ Jill bày tỏ.
Anh Thư – Xuân Linh
