Bạn có biết, 100% giảng viên chương trình hệ cử nhân tại Đại học Fulbright đều có bằng tiến sĩ? Bản thân là những nhà nghiên cứu – chuyên gia – và học giả, trong mắt họ, giảng dạy không đơn thuần là truyền bá tri thức. Trên hết, giảng viên Fulbright luôn xem trọng sinh viên như những người “đồng nghiệp” trẻ, cùng họ song hành trên hành trình kiến tạo và chinh phục những đỉnh cao tri thức mới.
Trong lá thư gửi sinh viên Fulbright năm 2020, Tiến sĩ Nguyễn Nam, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam thuộc Đại học Fulbright, chia sẻ: “Vài lần tôi được hỏi: ‘Vì sao thầy gia nhập Fulbright?’ và câu trả lời của tôi chỉ luôn có một: vì tình yêu và sự tôn trọng tôi dành cho các bạn sinh viên Việt Nam.
“Đại học Fulbright Việt Nam sở hữu nhiều khía cạnh độc nhất vô nhị, trong đó phải kể đến những sinh viên xuất sắc vượt trội. Kinh điển Nho giáo dạy chúng ta rằng một người mẫu mực có thể hoan hỉ với ba điều. Điều cuối cùng là tìm kiếm ‘những người tài giỏi nhất ở khắp nơi và dạy họ.’ Tôi đã vô cùng hoan hỉ khi có cơ hội làm chính xác điều đó tại Fulbright. […] làm việc cùng nhau, chúng ta có thể đóng góp cho đất nước và thế giới chúng ta đang sống một cách đáng kể hơn.”
Những dòng chấp bút của Tiến sĩ Nguyễn Nam đã biểu lộ phần nào tâm tư, tâm huyết của những người thầy, người cô chọn gắn bó với Đại học Fulbright. Dẫu đó là những người con đất Việt đã chinh phục thành công tấm bằng Tiến sĩ ở các trường đại học hàng đầu Mỹ và châu Âu, hay đó còn là những học giả đến từ nhiều quốc gia trên thế giới – ở một trường đại học theo truyền thống giáo dục khai phóng như Fulbright, họ như được “trở về” với miền đất bao la, trù phú của những tri thức đang chờ khai phá.
Tại Fulbright, họ được sống và đắm mình trong một khuôn viên luôn sôi nổi tinh thần cầu thị ở thế hệ trẻ tài năng – vốn dĩ là điều quá quen thuộc ở các trường đại học và viện nghiên cứu quốc tế nơi họ từng gắn bó trưởng thành. Cơ hội được “làm việc” cùng sinh viên cũng là dịp để các giảng viên Fulbright có những bước tiến xa hơn trong sự nghiệp đóng góp cho khoa học và xã hội – như lời triết gia Aristotle: “Giảng dạy là hình thái cao nhất của hiểu biết” (“Teaching is the highest form of understanding.”)
Nhưng đặc biệt hơn, đối với sinh viên Fulbright, chặng đường chinh phục tấm bằng cử nhân đầu đời (và xa hơn nữa là tấm bằng cao học lẫn sự nghiệp tương lai) sẽ được tiếp thêm động lực và truyền cảm hứng nhiều hơn, bởi những người thầy, người cô luôn đồng hành và sát cánh bên họ là những trí thức được tôi rèn và hun đúc bởi ngọn lửa nhiệt huyết và đam mê cháy bỏng với nghề.
Khi thầy và trò cùng nhau khám phá, bồi đắp tri thức vì nhân loại
Một khi ngọn lửa tri thức luôn cháy mãi trong tim, bất kỳ một nhà giáo chân chính nào cũng sẽ nỗ lực hết mình để thắp sáng, gìn giữ và lan tỏa ngọn lửa ấy đến thế hệ sau. Đó là sứ mệnh mà Hội đồng Khoa học – Đào tạo lẫn đội ngũ giảng viên chương trình cử nhân của Đại học Fulbright đang hết lòng phụng sự: Trang bị nền tảng và kỹ năng liên ngành để thế hệ trẻ Việt Nam có thể kế thừa di sản phong phú của nhân loại và trưởng thành từ đôi vai của những người khổng lồ.
“Việc thiết kế nên một chương trình đào tạo chất lượng luôn đòi hỏi ở giáo viên tấm lòng tận tụy và niềm đam mê nhiệt thành với nghề,” Giáo sư Nguyễn Thị Liên Hằng, ngành Sử học Đại học Columbia và thành viên Hội đồng Tín thác Đại học Fulbright Việt Nam, cho hay.
Tiến sĩ Ian Kalman, Giảng viên Khoa học Xã hội tại Fulbright, có cùng quan điểm: “Học tập chất lượng không quá chú trọng đến việc lưu giữ kiến thức, vì trong thời đại kỹ thuật số này, hầu hết thông tin đều có thể được tìm thấy trên internet một cách dễ dàng. Thay vào đó, điều quan trọng giờ đây nằm ở sự sáng tạo, cách liên kết và phối hợp những kỹ năng, kiến thức với nhau một cách sáng tạo. Tôi nghĩ rằng học tập phải vui vẻ và bắt nguồn từ sự hứng khởi. Và đó là những gì tôi mang vào lớp học với tư cách là một giảng viên đứng lớp.”
Tâm thái trên của Tiến sĩ Ian Kalman có thể giải thích phần nào lý do vì sao bất kỳ ai trong chúng ta cũng sẽ lưu giữ những kỷ niệm đáng nhớ, những dấu ấn khó phai khi nhắc đến một người thầy, người cô từng để lại cho ta ấn tượng sâu nặng thời đi học. Trước cùng một lượng kiến thức cần truyền đạt trên giảng đường, một bài toán khó mà sinh viên còn băn khoăn, một câu hỏi chất chứa nhiều suy tư mà người học đặt ra, v.v. – mỗi giảng viên sẽ có cách tiếp cận, phản hồi, giải quyết vấn đề khác nhau.
Nhà nghiên cứu giáo dục Paul Ramsden cho rằng: người thầy giỏi luôn đặt học trò và sự học của các em ở vị trí trung tâm, và giáo dục đại học cần những người thầy là những học giả không chỉ lưu tâm đến các vấn đề nghiên cứu chuyên môn (vốn gói gọn trong một phạm vi nhỏ hẹp), mà còn đầu tư công sức sao cho nền tảng tri thức của việc học, việc làm (của những người trẻ là những kẻ “ngoại đạo”, chưa phải là chuyên gia) luôn được phát triển ở cả bề rộng lẫn chiều sâu.
Và giáo sư Ken Bain, tác giả của cuốn sách “What Best College Teachers Do” (2004), từng viết: thay vì “lèo lái” sinh viên răm rắp tuân theo dòng chảy một chiều của một nhánh sông (giữa muôn vàn dòng chảy bao la của tri thức), người thầy giỏi là người giúp học trò tìm ra mối liên kết giữa các vấn đề đương thời, đặc thù trong xã hội và những câu hỏi lớn gắn liền với lịch sử thế giới, di sản nhân loại, và giá trị nhân sinh của một quốc gia.
Như Tiến sĩ Nguyễn Thị Huyền Trang, giảng viên Khoa học Tích hợp tại Đại học Fulbright, chia sẻ về công tác giảng dạy sinh viên trường: “Các bạn tò mò, ham học hỏi. Các bạn chẳng ngại khó khăn, luôn chủ động tiếp cận những đề tài hóc búa. Với cương vị là một giảng viên, mình luôn cố gắng củng cố những kiến thức nền tảng và thúc đẩy tư duy đa ngành để các bạn có thể tự tìm hướng tiếp cận, giải quyết những vấn đề của thời đại, của chính cộng đồng nơi mình sinh ra và lớn lên qua nhiều góc độ.”
Cô cũng cho hay: “Việt Nam đúng là còn hạn chế nhiều về điều kiện nghiên cứu, cơ sở vật chất phòng thí nghiệm. Nhưng môi trường Việt Nam lại mang đến nhiều thử thách chưa có lời giải. Nhìn một cách khách quan, đây chính là môi trường “trù phú” những chân trời kiến thức mà mình lúc nào cũng muốn khai thác.”
Vì sao tấm bằng tiến sĩ có thể giúp giảng viên trở thành những người thầy giỏi
Trong một bài viết trên báo The Guardian, Giáo sư Fiona Denney từng chia sẻ: bên cạnh vốn kiến thức dồi dào và chuyên sâu, để một nghiên cứu sinh có thể hoàn thành bài luận văn dài 80.000 chữ và bảo vệ thành công luận án trước hội đồng đánh giá, họ cần thành thục nhiều kỹ năng cốt lõi.
Đó là ý chí bền bỉ và kiên cường với mục tiêu đặt ra. Là khả năng giao tiếp khéo léo, tinh tế với nhóm đối tượng mà họ khảo sát, nghiên cứu. Là tinh thần làm việc nhóm và xây dựng mối quan hệ tốt với đồng nghiệp. Là khả năng trình bày và phản biện một cách tường tận, thấu đáo và thuyết phục công trình khoa học của họ đến cộng đồng học thuật lẫn đại chúng.
Theo giáo sư Fionna Denny, đó cũng chính là những kỹ năng cần thiết cho bất kỳ công việc nào ngoài xã hội. Và có chăng, bản thân là những người đã chinh phục thành công tấm bằng tiến sĩ, giảng viên Fulbright nhận thức được tầm quan trọng và nắm rõ hơn hết phương thức hiệu quả nhằm ươm dưỡng những đức tính cao đẹp trên đến sinh viên.
Trả lời câu hỏi trên trang Forbes vì sao giảng viên đại học cần có bằng tiến sĩ, Giáo sư Ben Waggoner cho hay: để chinh phục thành công học vị tiến sĩ, bạn cần chứng minh rằng mình có thể đóng góp thêm cho di sản tri thức của nhân loại ra sao. Rằng bạn có khả năng đạt được những tiêu chuẩn cao trong nghề, và đồng thời cho ra đời một ý tưởng, phát kiến mới mà trước giờ chưa có ai từng nghĩ ra.
Chính vì vậy, vai trò của giáo sư đại học không chỉ là rao giảng đến sinh viên những thông tin học thuộc lòng. Tiến sĩ Nguyễn Nam cho hay: “Tiếp xúc các góc nhìn khác từ bên ngoài của các học giả hàng đầu, đặc biệt là các học giả thế giới, không có nghĩa là sinh viên sẽ hoàn toàn chịu ảnh hưởng của họ. Nếu chỉ tiếp thu thụ động, họ nói gì mình nói đó thì sẽ không đánh thức được tư duy phản biện.
“Khi đọc bài của các học giả thế giới, sinh viên phải luôn nhớ rằng vẫn luôn có chỗ cho họ phản biện lại. Vậy đâu là cơ sở của phản biện? Đó chính là tinh thần khoa học, xem xét sự việc trong không gian tri thức đa chiều, và ý thức về căn tính Việt của chủ thể nhận thức. Các bạn sinh viên sẽ nhận ra mình đang đứng ở góc độ nào để bổ sung nhận thức, để hiểu rõ hơn về môi trường văn hóa xã hội mình đang sống.”
Khi sinh viên Fulbright được học cách đặt câu hỏi
Thế giới quanh ta luôn ẩn chứa những “bài toán” chưa có lời giải. Đó là bài học mà Giáo sư Nguyễn Thị Liên Hằng nhận ra sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ tại Đại học Yale.
“Trong quá trình phát triển luận văn, tôi từng nghĩ mọi thứ trên đời đều đã có đáp án, rằng mọi cuốn sách trong thư viện đều đã đề cập và nêu lên những vấn đề mà tôi lưu tâm,” bà cho biết. Nhưng một khi đã thực sự dấn thân và từng bước đi sâu vào nghiên cứu, Giáo sư Liên Hằng đúc kết: càng học, càng làm, bạn sẽ càng thức tỉnh trước thực tế rằng thế giới quanh ta luôn ẩn chứa, tồn đọng nhiều câu hỏi chưa ai chạm đến.
Có chăng, đó là những câu hỏi đang nằm yên trong im lặng, vẫn đang đợi “bén duyên” với một ai đó có đủ trí tuệ, tâm huyết và khát khao chinh phục. Nhưng vì sao việc luôn đặt câu hỏi và tìm kiếm câu trả lời lại đóng vai trò quan trọng với giảng viên và sinh viên đến vậy?
Một trong 5 bộ môn nền tảng mà toàn bộ sinh viên Fulbright cần hoàn thành tín chỉ trong 2 năm đầu đại học là “Khám phá khoa học”. Theo chia sẻ của Tiến sĩ Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Khoa học Tích hợp tại Fulbright, môn học này sẽ trang bị cho sinh viên “kỹ năng phân tích và lý luận mang tính logic về các hiện tượng xã hội, dựa trên bằng chứng khoa học, tinh thần cởi mở và khách quan.”
Song song với vốn kiến thức căn bản về lịch sử, lý thuyết và triết lý khoa học, môn Khám phá Khoa học còn cung cấp cho sinh viên Fulbright những kỹ năng và nền tảng thiết yếu gắn liền với quá trình tìm tòi, nghiên cứu, tổng hợp và hoàn thành luận văn – vốn là điều kiện tốt nghiệp tiên quyết của bất kỳ sinh viên cử nhân, thạc sĩ hay tiến sĩ nào. Với lớp học này, giảng viên Fulbright luôn khuyến khích sinh viên lựa chọn đề tài nghiên cứu vốn dĩ đã thân thuộc và gắn liền với mối lưu tâm của bản thân.
Nhờ những lời khuyên và sự chỉ dẫn tận tình của các thầy cô trong trường, sinh viên Nguyễn Hữu Phúc Ngân (khóa tốt nghiệp 2023 tại Fulbright) đã chinh phục thành công học bổng chương trình tiến sĩ ngành Tâm lý Phát triển ở Đại học Minnesota (Mỹ) với những cơ hội trải nghiệm, phát triển dự án nghiên cứu về các vấn đề bạo lực gia đình và chất thương tâm lý liên thế hệ tại Fulbright. Hay Nguyễn Thu Huyền (khóa tốt nghiệp Đại học Fulbright 2023), cũng đã nhận học bổng thạc sĩ ngành Khoa học Máy tính tại Đại học William và Mary (Mỹ) khi bày tỏ mối lưu tâm và ước vọng rằng niềm đam mê với toán học và dữ liệu sẽ giúp bạn cải thiện hệ thống y tế tại Việt Nam.
Chính vì vậy, một người thầy giỏi là người luôn tìm cách nâng cao và thúc đẩy giới hạn tri thức trong chính lĩnh vực mà họ quan tâm. Như Tiến sĩ Nguyễn Nhựt Tiến, Quyền Trưởng khoa Khoa học Máy tính tại Đại học Fulbright kiêm Giáo sư Khoa học Máy tính tại Đại học Texas tại Dallas (Mỹ), chia sẻ: “Tôi thường nói với sinh viên là hãy đặt mình vào vai trò của một nhà khoa học, phải khám phá những gì chưa ai biết, thúc đẩy sự của phát triển của toàn ngành. Có thể nay mình không chế tạo được một chiếc xe hơi chạy nhanh nhất thế giới, nhưng những đóng góp khoa học của chúng ta lại có thể giúp những người khác vận dụng vào động cơ để chiếc xe ngày một nhanh hơn.”
Ông cũng cho hay: “Tôi xem vai trò người thầy của mình cũng chỉ là một người đi trước. Cái sinh viên cần là một người cố vấn, là người có khả năng truyền cảm hứng và gợi mở hướng đi riêng cho họ. Thay vì buộc sinh viên phải răm rắp học theo nội dung soạn sẵn, tôi lại muốn giải thích cho các em tại sao mình phải học những điều đó. Câu hỏi ‘tại sao’ luôn cần đi trước câu hỏi ‘cái gì’ và ‘như thế nào.’”
Bảo Quyên
