Nguyễn Duy Hiếu, Sinh viên năm tư Đại học Fulbright Việt Nam, có mục tiêu trở thành nhà khoa học về thần kinh (neuroscientist). Hiện tại, Hiếu đang theo đuổi chuyên ngành chính là Khoa học Tích hợp, tập trung vào Sinh học và Thần kinh học, và ngành phụ là Nghiên cứu Xã hội, tập trung vào Ngôn ngữ nhân chủng học tại Fulbright. Mối quan tâm nghiên cứu của Hiếu hiện tại là cơ chế của quá trình cảm nhận thông qua giác quan, quá trình học tập, củng cố kiến thức, ghi nhớ, ngủ, và các bệnh thoái hóa thần kinh. Hè này, Hiếu vừa sang Viện Sinh học Cơ bản Quốc gia (National Institute for Basic Biology – NIBB) ở Nhật Bản để nghiên cứu kỹ thuật ghi hình vòng đời tế bào thông qua việc sử dụng cảm biến sinh học dựa trên FRET.
Chào Hiếu, bạn có thể giải thích cho người đọc về kỹ thuật ghi hình vòng đời tế bào (time-lapse imaging of cell cycle progression) chứ?
Chắc chắn rồi! Quá trình ghi hình vòng đời tế bào giúp nghiên cứu về chu kỳ sống của tế bào. Trong kỹ thuật này, mình gắn các protein phát quang với các protein chu trình, từ đó ghi lại các phản ứng của tế bào đối với các tác nhân kích thích, và cách cấu trúc của các protein thay đổi trong quá trình già đi của tế bào.
Một điều thú vị mà mình đã làm trong phạm vi nghiên cứu này liên quan đến việc kiểm soát tế bào bằng ánh sáng quang học. Khi mình chiếu ánh sáng lên tế bào HeLa, ngay lập tức các protein ZO-1 của nó di chuyển đến màng tế bào. Tốc độ phản ứng chỉ trong chớp mắt. Mình được một phen ngạc nhiên lý thú.
Hiếu thu thập và đo lường chỉ số của một mẫu nước trong dự án nghiên cứu
Điều gì đưa bạn đến NIBB và bạn học được gì sau thời gian ở đó?
Viện Sinh học Cơ bản Quốc gia Nhật Bản là một viện nghiên cứu tại Okazaki, Nhật Bản. Đây là một viện nghiên cứu nổi tiếng với nhiều bài báo thường xuyên được đăng trên các tạp chí khoa học hàng đầu thế giới như Science, Nature và PNAS USA. Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồng Dung, giảng viên Fulbright ngành Khoa học Tích hợp, đã kết nối mình với cơ hội có một không hai này. Tiến sĩ Hồng Dung trước đây đã nghiên cứu tại Viện Khoa học Sinh lý Quốc gia (NIPS), nằm cạnh NIBB. Cô giới thiệu NIBB cho mình vì cô hiểu rõ môi trường mở và thân thiện với sinh viên quốc tế tại đây, và vì cô biết mình có thể học được nhiều từ các nhà khoa học tại NIBB cũng như các nghiên cứu mang tính đột phá mà họ đang theo đuổi. Cô đã đúng.
“Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồng Dung (ngồi, bên phải), giảng viên Fulbright ngành Khoa học Tích hợp, đã kết nối mình với cơ hội có một không hai này.”
Mình có thời gian học tập và làm việc tuyệt vời tại NIBB. Mình được làm khoa học và học kỹ năng phòng thí nghiệm “ướt” lẫn “khô” (wet-lab và dry-lab). Đặc biệt, mình đánh giá cao tinh thần khoa học thực thụ mà mọi người ở phòng thí nghiệm luôn trau dồi. Mình học cách ghi nhận, phê bình, sàng lọc thông tin, và cách suy nghĩ kỹ lưỡng để đặt những câu hỏi đúng. Mình học cách chú tâm và chăm chút trong công việc. Các nhà nghiên cứu tại NIBB đã dạy mình từ những chi tiết nhỏ nhất, như phương pháp hiệu quả để dùng ống hút pipet hay ghi nhãn mẫu, cho đến các khái niệm trừu tượng trong khoa học, học thuật và cuộc sống. Mình được ôn lại kiến thức cơ bản và được cập nhật về các kỹ thuật tiên tiến trong sinh học, từ điện di gel đơn giản hoặc Western blot đến các quy trình chụp ảnh tế bào phức tạp. Kỳ thực tập này đã cho mình cơ hội để suy ngẫm về sự nghiệp nghiên cứu của bản thân. Hơn bao giờ hết, mình cảm nhận một sự thúc đẩy và quyết tâm lớn để trở thành một nhà nghiên cứu và mình cảm thấy sẵn sàng để theo đuổi sự nghiệp khoa học trong tương lai.
“Kỳ thực tập này đã cho mình cơ hội để suy ngẫm về sự nghiệp nghiên cứu của bản thân. Hơn bao giờ hết, mình cảm nhận một sự thúc đẩy và quyết tâm lớn để trở thành một nhà nghiên cứu và mình cảm thấy sẵn sàng để theo đuổi sự nghiệp khoa học trong tương lai.”
Quá trình học tập tại Fulbright đã chuẩn bị cho Hiếu những gì khi sang làm nghiên cứu tại NIBB?
Mình đã tích cóp được một “bộ công cụ” hỗ trợ cho việc học và làm nghiên cứu từ 3 năm mài dũa tại Fulbright. Qua các lớp học ở trường, mình nằm lòng các nguyên tắc cơ bản của tế bào sống và cách cơ thể chúng ta, một tổng thể tạo nên bởi các cơ quan, phản ứng và thích nghi với các kích thích từ môi trường. Ở Fulbright, mình học được phương pháp tư duy và các kiến thức cần thiết để thực hiện nghiên cứu tại NIBB.
Hai trong số các lớp học yêu thích của mình theo hướng khoa học tự nhiên tại Fulbright là Nguyên lý Thần kinh học và Phương pháp Nghiên cứu. Nguyên lý Thần kinh học là môn học đầu tiên giúp mình tiếp xúc với việc phân tích sâu cách các yếu tố sinh học về thần kinh ảnh hưởng đến cách chúng ta học, hành động, tư duy, và cảm nhận. Điều mình thích nhất ở lớp học này là lớp nhấn mạnh cho mình mối quan hệ tương tác, liên kết giữa các hiện tượng thần kinh học, hành vi, và tâm trí. Với môn Phương pháp Nghiên cứu, mình có cơ hội “đồng sáng tạo” khóa học với Tiến sĩ KinHo Chan và 8 sinh viên khác. Cùng nhau, thầy và bọn mình đã thiết kế và điều chỉnh nội dung khóa học, khung đánh giá, các hoạt động và dự án thực hiện trong lớp để làm cho lớp dễ tiếp cận với sinh viên có nền tảng kiến thức từ trường phổ thông khác nhau. Đó là một trải nghiệm rất ý nghĩa với mình!
“Mình đã tích cóp được một “bộ công cụ” hỗ trợ cho việc học và làm nghiên cứu từ 3 năm mài dũa tại Fulbright. […] Ở Fulbright, mình học được phương pháp tư duy và các kiến thức cần thiết để thực hiện nghiên cứu tại NIBB.”
Mục tiêu “chinh phục” tiếp theo của Hiếu trên con đường nghiên cứu là gì?
Hiện tại, mình đang tập trung vào dự án tốt nghiệp (capstone). Mình đang sử dụng một kỹ thuật tính toán trong hóa học và sinh học cấu trúc gọi là neo đậu phân tử (Molecular Docking) để xác định các điểm gắn kết giữa một phân tử thuốc (phối tử – ligand) và một protein (thụ thể tế bào – receptor) trong cơ thể người. Protein mà mình tập trung nghiên cứu là TRPM5. Đó là một kênh ion đóng vai trò quan trọng trong cảm nhận vị ngọt và tiết insulin. Các quy trình này bị suy yếu ở bệnh nhân tiểu đường Loại II. Gần đây, các nhà khoa học đã xác định một nhóm hợp chất có khả năng kích hoạt các kênh ion TRPM5, từ đó giúp điều hòa tiết insulin. Dự án của mình sẽ xác định các điểm tương tác giữa hợp chất này và TRPM5.
Hiếu và bạn học trong một buổi làm việc tại lab trong lớp của Tiến sĩ Nguyễn Thị Trang (thứ hai từ bên trái)
Cảm ơn Hiếu vì cuộc phỏng vấn đào sâu chuyên môn này. Chúc Hiếu một dự án tốt nghiệp thật thành công và nhiều may mắn trong sự nghiệp tương lai của mình!
