Xin chào các bạn. Thú thực tôi rất bất ngờ khi được Đại học danh giá Fulbright mời phát biểu trong lễ khai giảng năm học mới. Đây là lần đầu tiên của tôi nên chắc chắn bài phát biểu của tôi sẽ không được hay như các bài keynote speech for school opening day những năm trước của Trường. Tuy nhiên tôi sẽ cố gắng hết sức trong khả năng của mình.
Tôi biết chắc là mình được mời là vì làm bác sĩ tham gia chống dịch Covid. Chính vì vậy, tôi cũng xin bắt đầu bằng đại dịch của Covid 19 đang bủa vây chúng ta.
Việt Nam đã trải qua rất nhiều các đợt bùng phát dịch rất nặng nề. Trong đợt dịch cuối cùng này, tôi cùng các đồng đội của mình đã được tham gia chống dịch ở Huế, Phú Yên, Hà Tĩnh, Kiên Giang và gần đây nhất là ở Bình Dương. Các giai đoạn khác nhau có phương pháp chống dịch khác nhau, các phương án khác nhau và diễn biến dịch vô cùng khác nhau. Từ chiến thuật Zero Covid là chúng ta không cho Covid xâm nhập vào Việt Nam. Đến hiện nay là chúng ta sống an toàn với Covid vẫn còn xuất hiện đâu đó xung quanh chúng ta. Tuy nhiên, điều nổi trội hơn nhất đấy là muốn thành công hay không chúng ta cần phải đi theo hướng dẫn của khoa học. Đây là con đường duy nhất, không có con đường thứ hai.
Chúng ta đã phải trải qua rất nhiều các diễn biến và cũng đã trả giá bằng những tính mạng người bệnh, bằng những sự đảo lộn của cuộc sống xã hội và vì một lý do là chúng ta đã có những giai đoạn tự tin, chủ quan, duy ý chí khi chữa được những ca bệnh khó, ví dụ như các bạn đều biết như ca “Bệnh nhân 91”. Và chúng ta quên mất rằng chống dịch là cả một hệ thống chứ không chỉ có chuyên khoa hồi sức cấp cứu, không chỉ cần sử dụng máy thở, máy lọc máu, máy ECMO mà có thể cứu sống được người bệnh.
Các nghiên cứu của các nhà khoa học đã chỉ ra rằng chìa khóa thành công của chống dịch, của đại dịch chính là vắc-xin. Và hệ thống chống dịch với hệ thống y học dự phòng, hệ thống y tế quận, huyện, xã, phường là những thành trì quan trọng nhất trong việc đẩy lùi dịch bệnh. Bệnh viện tỉnh, thành phố chỉ là thành lũy cuối cùng để chặn đứng đợt sóng trào qua của dịch bệnh trong khi hệ thống y tế cơ sở bị quá tải.
Nhất quán ngay từ ngày đầu tiên, mọi hành động của chúng tôi trong việc chống dịch các địa phương đều tuân theo khoa học, bằng những bằng chứng khách quan được giới y khoa chỉ ra như các bài báo nghiên cứu được công bố. Hạn chế bùng phát dịch ở những địa phương mà chúng tôi phụ trách chính là nhờ lý do tưởng như rất đơn giản, nhưng nhiều khi ở một vài địa phương, một vài tỉnh, thành phố lại bị đẩy xuống hàng thứ hai, thứ ba.
Đại dịch có quá nhiều thứ xấu mà ai cũng nói đến, như bài phát biểu của Chủ tịch Đại học Fulbright đã chỉ ra những khó khăn, vất vả. Tuy nhiên, theo tôi nó như một cơn mưa làm trôi hết đi những “sơn son thiếp vàng” của nhiều bộ phận trong xã hội ngày nay. Chắc chắn cách làm cũ, cách nghĩ cũ sẽ dần dần bị loại bỏ và thay thế bằng lớp trí thức trẻ, năng động mà không ít bạn đang dự buổi lễ khai giảng hôm nay sẽ là trung tâm của xã hội trong ngày mai.
Vị lãnh đạo cao nhất của tỉnh Bình Dương, ông Bí thư Tỉnh ủy nơi tôi đang công tác đã khẳng định hướng đi mới của tỉnh không còn chỉ là các khu công nghiệp kêu gọi nguồn vốn FDI mà sẽ là các trường đại học, các bệnh viện chất lượng cao, các khu khởi nghiệp…. Chỉ như vậy sự phát triển mới bền vững, những cơn sóng dữ mới không dễ dàng đảo lộn cuộc sống của chúng ta. Sau đại dịch thì Bình Dương đã nhận ra muốn phát triển bền vững thì phải dựa trên những ngành nghề khoa học và dùng trí thức để phát triển bền vững.
Vào fanpage của Đại học Fulbright tôi rất thú vị đọc các comment hay tranh luận rất thẳng thắn và khoa học. Tôi nghĩ rằng tư tưởng của một trường đại học theo mô hình giáo dục khai phóng, độc lập và hoạt động không vì lợi nhuận đã mang lại những sinh viên tuyệt vời như vậy.
Mô hình gắn kết những con người từ các lĩnh vực đa dạng để chia sẻ ý tưởng, phát triển và nhân rộng các sáng kiến nổi bật, đồng thời vận dụng kinh nghiệm và bài học từ mỗi lĩnh vực cụ thể vào công tác giảng dạy và học tập cũng là cách chúng tôi học từ các bạn để ứng dụng trong việc đào tạo nhân viên y tế trong trường Đại học Y Hà Nội của chúng tôi.
Các bạn biết không, trong lĩnh vực y học những sáng kiến do người Việt sống và làm việc trong nước nghĩ ra được thế giới công nhận có thể chỉ đếm trên đầu ngón tay. Hệ thống giáo dục cũ đã tạo ra rất nhiều các “bàn tay vàng” nghĩa là những bác sĩ mổ giỏi, mổ nhiều. Những phát minh chế tạo phương tiện dụng cụ hay thuốc men gần như không khả thi trong điều kiện Việt Nam hiện nay. Thiếu sự liên kết giữa các ngành nghề, không chú trọng đến các phòng thí nghiệm. Nước ta hiện nay còn chưa có một phòng thí nghiệm animal lab nào thực sự để có thể ứng dụng các công nghệ, các thử nghiệm của các bác sĩ Việt Nam, và cơ chế khuyến khích cho các tài năng, các ý tưởng thành hiện thực là những rào cản lớn nhất hiện nay của nước ta.
Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng sau đại dịch này cơ hội sẽ mở ra cho tất cả các bạn trẻ. Với tri thức được trang bị đầy đủ từ những môi trường như Đại học Fulbright, các bạn có thể có những phát kiến, những sáng tạo của chính riêng bản thân mình.
Hãy không ngừng tranh luận. Đừng sợ thất bại. Đừng ngại những lời phê bình. Tất cả đều có giá trị cho các bạn. Đây là những hành trang quan trọng nhất cho các bạn để dẫn đến thành công.
Cuối cùng cũng như bất cứ bài phát biểu nào, tôi xin chúc các bạn sinh viên, các thầy cô giáo, ban lãnh đạo nhà trường mọi điều tốt lành nhất. Sức khỏe đương nhiên là điều ai cũng muốn chúc, tuy nhiên, tôi chắc chắn năm nay dịch bệnh, bệnh tật sẽ không thể động đến gia đình Fulbright được. Vì điều đơn giản, người phát biểu keynote speech hôm nay là một bác sĩ. Xin chân thành cảm ơn sự lắng nghe của các bạn.
PGS., TS. Y khoa, BS. Nguyễn Lân Hiếu,
Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
