Do dịch COVID-19, Đại học Fulbright đang tạm đóng cửa để đảm bảo an toàn cho sinh viên. Tuy nhiên, một số môn học của chương trình Đại học được chuyển sang hình thức học trực tuyến, trong đó có môn Đạo đức và Triết học Luân lý. Môn học do Tiến sĩ Ian Kalman phụ trách và giảng dạy. Tiến sĩ Ian Kalman đã chia sẻ những mục tiêu và phương pháp của lớp học, cũng như vai trò của triết học trong cuộc sống, đặc biệt là trong thời kỳ khủng hoảng.
“Trong Triết học, không có câu trả lời đúng hay sai. Bất kỳ hành động nào cũng có thể vừa được coi là dễ hiểu, vừa không thể tha thứ. Chính bản thân mình là người sẽ định nghĩa thế nào là đúng hoặc sai. Đây không phải một câu trả lời dứt khoát về một chủ đề duy nhất nào đó, mà là một kỹ năng sẽ đồng hành và định hướng chúng ta trong cuộc sống.” Đây là những chia sẻ của Đinh Ngọc Lâm, một sinh viên Fulbright sau khi hoàn thành môn Đạo đức và Triết học Luân lý.
Nguyên tắc cơ bản
Từ những văn bản triết học phương Tây của Plato hay Arendt, đến những tác phẩm kinh điển phương Đông của Lão Tử và Khổng Tử, đây không chỉ là môn học về Đạo đức đơn thuần mà nó đề cập tới các nguyên tắc cơ bản trong cuộc sống.
“Ngày nay, thuật ngữ ‘đạo đức’ được coi như ranh giới giữa hợp pháp và phạm pháp. ‘Đạo đức’ là quy tắc ứng xử trong các lĩnh vực cụ thể như y tế, kinh doanh, báo chí…. Có người thậm chí coi ‘đạo đức’ như kim chỉ nam trong cuộc sống, nhưng nó sẽ chỉ định hướng cho bạn được phần nào thôi. Triết học Luân lý cho phép bạn kiểm chứng hay đặt nghi vấn về chính những nguyên tắc ban đầu. Nó khơi gợi những câu hỏi căn bản, thách thức những định kiến, mục tiêu và khát khao của bạn. Từ những câu hỏi đó mà ta có thể rút ra những điều đúng đắn hơn.”
Tại Fulbright, Đạo đức và Triết học Luân lý là một trong các môn học nền tảng bắt buộc đối với tất cả sinh viên bất kể chuyên ngành. Một số người có lẽ thắc mắc về lợi ích của môn học này đối với các sinh viên theo chuyên ngành kỹ thuật – liệu nghiên cứu Triết học có thực sự cần thiết với mọi sinh viên?
Tiến sĩ Ian giải thích: “Dù sinh viên có thiên hướng về kỹ thuật, kinh doanh, chính trị hay luật pháp, triết học giúp các em có được hiểu biết sâu rộng hơn về nhiều lĩnh vực khác nhau. Chúng ta đang sống trong một thế giới phức tạp và liên kết đa chiều, chính vì vậy, giáo dục nền tảng là vô cùng quan trọng để giúp các em hiểu rõ hơn về con đường mà mình lựa chọn. Nếu sinh viên chỉ tập trung vào mỗi môn học một cách riêng biệt, các em không thể có được những sự hiểu biết sâu sắc và sự tinh tế để có một cái nhìn bao quát cần thiết.
Tiến sĩ Ian Kalman
Đổi mới xuất phát từ việc đặt câu hỏi, thách thức những quy ước sẵn có và tạo ra sự thay đổi. Trong lớp, chúng tôi bắt đầu với Socrates, triết gia của những câu hỏi. Ông ta khuyến khích việc định nghĩa và thấu hiểu về chính những ngôn từ mà chúng ta sử dụng để từ đó hiểu về thế giới này và chính bản thân chúng ta một cách sâu sắc hơn. Việc xây dựng những thói quen đó sẽ có ích lợi lâu dài, bất kể chuyên ngành của bạn.”
Điều này càng đúng hơn ở Đại học Fulbright, nơi cộng đồng sinh viên và giảng viên đang gây dựng và phát triển mạnh mẽ văn hóa đổi mới, sáng tạo và giải quyết vấn đề đa ngành.
“Sinh viên Fulbright rất năng động, có ý thức và nhận thức tốt về xã hội. Theo tôi, điều đó là bởi những học sinh nộp đơn theo học tại Fulbright đều đã xác định tìm kiếm một hình thức giáo dục cụ thể. Chúng tôi trang bị cho sinh viên các công cụ phù hợp, chúng tôi đưa ra các tác phẩm kinh điển và khuyến khích sinh viên tự đưa ra kết luận, xây dựng những thói quen lâu dài và sự kỷ luật về tri thức. Dù các em lựa chọn con đường kinh doanh, toán học, hay một lĩnh vực khác không liên quan trực tiếp đến triết học, mô hình giáo dục này sẽ giúp các em đưa ra quyết định một cách sáng suốt và thay đổi thế giới xung quanh. Tại Fulbright, chúng tôi đang đào tạo một thế hệ sinh viên với sự am hiểu về triết học và khả năng tư duy tốt, bất kể lĩnh vực mà các em lựa chọn theo đuổi và cống hiến,” Tiến sĩ Ian cho biết.
Đào tạo một thế hệ sinh viên biết tư duy
Tiến sĩ Ian cho hay, ba thành tố chính của môn học bao gồm Diễn ngôn, Suy ngẫm và Tổng hợp.
Diễn ngôn là chức năng chính của lớp học, trong đó sinh viên đọc hiểu, đặt câu hỏi và phân tích các tài liệu cơ bản. “Tôi rất ấn tượng với sự chín chắn, tinh thần trách nhiệm và suy nghĩ sâu sắc của sinh viên, các em vừa khích lệ vừa thách thức lẫn nhau. Tôi cũng rất bất ngờ với hiệu quả của phương pháp học trực tuyến,” Tiến sĩ Ian chia sẻ. Bên cạnh việc tổ chức lớp học trên ứng dụng Zoom với công cụ bảng kỹ thuật số và các bài giảng trực tuyến, giảng viên cũng mở ra một nhóm trên Facebook để sinh viên trò chuyện và trao đổi. Khi một đề tài được đưa ra để thăm dò ý kiến, sinh viên có thể trả lời trực tiếp qua phần bình luận trong nhóm. Đây thường là những câu hỏi triết học khá rộng mở, từ đó giảng viên yêu cầu sinh viên đưa dẫn chứng bằng văn bản, hoặc đặt câu hỏi và thách thức những nhận định đó nhằm giúp các bạn cùng lớp hiểu vấn đề một cách đúng đắn hơn.
Sinh viên cũng được khuyến khích diễn giải những văn bản nghiên cứu theo cách riêng của mình. Trên lớp, sinh viên được yêu cầu mang một khái niệm mà họ đã học để áp dụng nó vào cuộc sống và trình bày qua các bài luận ngắn. Đây là một trong những hoạt động chính của môn học.
“Đề bài là lấy một văn bản triết học, được viết trong một bối cảnh rất khác ngày nay và áp dụng nó vào bối cảnh cuộc sống của mình. Để làm được điều này, sinh viên cần có một sự hiểu biết sâu sắc về triết gia đó,” Tiến sĩ Ian giải thích.
Sinh viên Fulbright đã từng liên hệ về cách mà câu chuyện ngụ ngôn của Plato về những khó khăn khi ra khỏi hang giúp họ nhìn nhận chứng trầm cảm từ nhiều góc độ khác nhau, hay cách Aristotle nói về tình bạn bất bình đẳng có thể giúp thế hệ trẻ có một cái nhìn khác về quan hệ với bạn bè và trách nhiệm trong gia đình.
“Nếu chúng ta để ý tới xung quanh, mọi thứ đều mang ý nghĩa triết học, từ những cuộc bầu cử và tranh biện tổng thống cho đến lĩnh vực kinh doanh và khoa học. Để đọc hiểu triết học và thực sự thấm nhuần những trường phái tư tưởng khác nhau đôi khi thật khô khan và nặng nề, nhưng triết học giúp em phần nào tìm ra giải pháp cho những trở ngại trong cuộc sống, sinh viên Đinh Ngọc Lâm cho biết.
Bài thi cuối kỳ đòi hỏi sinh viên huy động toàn bộ kiến thức của cả khóa học, bao gồm kiến thức về lịch sử triết học, những nhà tư tưởng nổi bật, các khái niệm và các diễn ngôn cơ bản đã được nêu ra trong hàng ngàn năm qua. Nhưng với Ian, quan trọng nhất là sinh viên phải biết phân tích một cách sâu sắc những tư tưởng đó. Tổng hợp không là chỉ đơn giản là biết đến các khái niệm, học thuộc một cách máy móc, mà sinh viên phải biết liên kết các khái niệm với nhau.
Theo Tiến sĩ Ian, sinh viên phải biết những khái niệm như hợp đồng xã hội là gì, hay Phương pháp Socrates là gì. Các em cần hiểu rõ về tư tưởng của Khổng Tử về sự hiếu thảo. Nhưng sau đó, các em phải tiến thêm một bước nữa để liên kết: Khái niệm hiếu thảo của Khổng Tử liên quan đến tư tưởng về gia đình của Aristotle như thế nào? Đây có thể là nội dung trong bài kiểm tra, yêu cầu khả năng kết nối những triết gia vốn không có quan hệ trực tiếp với nhau.
“Qua đó, chúng tôi thúc đẩy sinh viên kết nối các ý tưởng, xây dựng các kỹ năng diễn đạt và xử lý thông tin trong suốt khóa học.”
Khi trường học phải đóng cửa, các thói quen bị phá vỡ gây nên sự lo lắng và bất an, sinh viên có thể cảm thấy an toàn và yên tâm hơn khi được tiếp tục học trực tuyến. “Mặc dù Năm học Đồng kiến tạo đã kết thúc, tôi vẫn tin vào tinh thần Đồng Kiến tạo của sinh viên. Tôi cố gắng coi đây là một cơ hội để tiếp tục học hỏi. Sinh viên rất tuyệt vời, linh động và chu đáo, nhạy cảm và sâu sắc, và tôi tin triết học có thể mang lại lợi ích cho các em ở nhiều cấp độ.”
Triết lý khi đối mặt với khủng hoảng
Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng đang diễn biến khó lường, Tiến sĩ Ian nhắc lại quan điểm của Aristotle về mục đích của cuộc sống: “Aristotle cho rằng mục đích của cuộc sống không chỉ là một niềm hạnh phúc bâng quơ nào đó. Hạnh phúc thực sự không những nuôi dưỡng tâm hồn ta mà còn là niềm hạnh phúc bền lâu, vững vàng trước những thử thách. Xét cho cùng, cách tiếp cận về đạo đức của Aristotle cũng như triết học Khổng Tử đều hướng đến sự trưởng thành của cá nhân, tức là khi những điều bất trắc xảy ra, ta có thể suy xét nó thấu đáo và phản ứng một cách khôn ngoan. Nguồn gốc của hành phúc không nhất thiết đến từ bên ngoài, có nghĩa là ta vẫn có thể hạnh phúc khi đối mặt với nghịch cảnh. Cuối cùng, bạn còn có sự giúp đỡ và bạn bè để giúp bạn vượt qua sóng gió,” Tiến sĩ Ian bổ sung.
Bên cạnh đó, Triết học cũng có thể giúp bạn trở thành một nhà lãnh đạo hiệu quả hơn: “Trường phái tư tưởng theo chủ nghĩa thực dụng đã từ lâu chi phối những chính sách y tế cộng đồng, như khi kiểm soát dịch bệnh ta cần tìm ra phương án đem lại lợi ích tốt nhất cho nhiều người nhất. Tuy nhiên, những cách tiếp cận triết học khác cũng rất quan trọng, chẳng hạn như đặt câu hỏi: những người trong khu vực mắc bệnh có quyền gì, trách nhiệm của một số nơi trên thế giới đối với phần còn lại của thế giới là gì? Tầm quan trọng của phẩm giá con người ra sao? Và làm thế nào chúng ta có thể bảo vệ phẩm giá trong những thời khắc khó khăn? Theo tôi, việc trả lời những câu hỏi này sẽ khiến bạn trở thành một người biết quan sát và tham gia một cách kiên cường hơn khi gặp khó khăn, nhận thức rõ hơn về mục đích của mình và đạt đến mục đích một cách hiệu quả nhất, hoặc đơn giản là biết quan tâm đến cộng đồng hơn,” Tiến sĩ Ian kết luận.
Antoine R.Touch – Anh Thư
