Vào giữa tháng 10 năm 2021, thông tin về chương trình trao đổi giữa Fulbright và Yale-NUS, Đại học khai phóng đầu tiên ở Singapore, khiến cho sinh viên Fulbright tò mò và hào hứng vô cùng. Mong chờ được trở lại Singapore sau một lần đến đất nước đó với rất nhiều ấn tượng sâu đậm vào năm 2020, không một chút chần chừ, tôi quyết định ứng tuyển chương trình. Và như thể ông trời đã nghe thấy sự khao khát trong tôi, tôi đã là người được chọn!
Kỳ học trao đổi đầu tiên của tôi tại Đại học Yale-NUS (mà thường chúng tôi hay gọi tắt là YNC như bao người Singapore khác) bắt đầu vào mùa xuân, ngay giữa lúc tình hình COVID-19 vẫn còn nghiêm trọng ở Hải Phòng nơi tôi ở và Singapore vẫn còn gắt gao thủ tục nhập cảnh. Đã có rất nhiều biến động thử thách quyết tâm của tôi lúc ấy: sai thời gian trong thư cho phép nhập cảnh, tiếp xúc với ca dương tính vài ngày trước chuyến bay, chuyến bay phải thay đổi vì lý do tài chính, và cả sự chuẩn bị cho việc trải qua tuần trước Tết tại một khách sạn xa lạ trong 7 ngày Tự cách ly. Tuy nhiên, sau tất cả điều đó, tôi cảm thấy vô cùng biết ơn vì đã được trao cơ hội và đã can đảm để bước tiếp đến học tại một ngôi trường tuyệt vời như YNC.
Khuôn viên thoáng đãng của YNC
Trải nghiệm học thuật phong phú
Học kỳ tại YNC là một trong những trải nghiệm học thuật đáng nhớ nhất của tôi, khi tôi lựa chọn môn dựa trên mối quan tâm về nhân học và sự tò mò về đô thị học. Nhân học về Trung Quốc, môn học khiến tôi dừng lại thật lâu trên danh sách môn học và cũng thật lâu để đăng ký, là một tôi yêu thích nhất. Tôi mê mải trong những trang chuyên khảo điền dã về Trung Quốc đương đại – một đất nước khiến tôi tò mò ngay từ khi còn bé, và tôi cũng thật hào hứng mỗi khi được tạo điều kiện để thảo luận và đánh giá trong môi trường tư duy phản biện và cùng xây dựng kiến thức với những bạn trong lớp. Đó là một sự khích lệ lớn lao khi thấy tên mình được trích dẫn (Dang 2022) trong những bài viết của các bạn học. Trong lớp Nhân học về Trung Quốc, tôi thấy mình như một học giả nhiệt huyết và ý chí, khi không ngừng thách thức và ủng hộ trong quá trình thảo luận đầy gợi mở cùng các đồng môn.
Trong khi đó, tôi cảm thấy môn Cuộc sống xã hội Đô thị, môn học thuộc lĩnh vực đô thị học đầu tiên mà tôi trải nghiệm, nghiêng về thực tế nhiều hơn lý thuyết.. Tôi đã được học về những khái niệm mà trước đó dù đã nghe nhưng chưa thực sự hiểu như: chuyển dịch giá trị đô thị (gentrification), sự phân hóa (segregation), gắn nhãn thương hiệu cho thành phố (place marketing),…. Điểm nổi bật của môn học là chuyến đi thực địa tại hai khu phố Joo Chiat và Geylang và nghiên cứu của tôi về những người phụ nữ Việt lập gia đình ở Singapore. Nhờ môn học Cuộc sống xã hội Đô thị, tôi có cơ hội được kết nối với những nơi chốn khác nhau ở Singapore mà chính sự đa dạng ở những nơi đó đã thách thức những định hình của tôi về một thành phố hiện đại cứng nhắc, và bên cạnh đó tôi có thể tiếp cận với một bộ phận người Việt tha hương tại Singapore.
Chuyến đi thực địa tại Joo Chiat
Thực địa tại một cửa hàng làm móng ở Joo Chiat nơi làm việc của những người phụ nữ Việt lập gia đình ở Singapore
Trong khi đó, môn Nhập môn Nhân học mang đến cho tôi kiến thức nền tảng về Nhân học và giúp tôi làm quen với phương pháp viết qua góc nhìn nhân học. Hành trình học tập của tôi tại đây không thể nào hoàn thiện nếu không có sự đồng hành của những Giáo sư tâm huyết và những đồng môn với tư duy phản biện, những người với những ý tưởng phong phú, bồi đắp cho tri thức tôi mỗi ngày.
Cuộc sống sinh viên
Không thể không nói đến trải nghiệm ký túc xá khi kể về chuyến trao đổi tại YNC.. Tôi ở tại Saga, một trong 4 khu ký túc xá tại YNC. Bằng một sự sắp xếp kỳ lạ nào đó, tất cả bạn chung phòng tôi đều là sinh viên trao đổi. Chúng tôi trang trí căn hộ của mình với những lồng đèn đỏ tự chế và chia nhau những phần Lo Hei—món xà lách trộn theo kiểu Quảng Đông, một phần không thể thiếu của Lễ mừng năm mới của cộng đồng người Hoa tại Singapore.
Chúng tôi trang trí căn hộ để mừng Tết Nguyên Đán
Tôi nhớ những bữa ăn cùng với bạn bè, mang đến sự ấm áp cho tôi trong những ngày xa nhà. Nhớ những lúc chúng tôi cùng nhau đi xuống khu vực ăn uống ở Saga bằng cầu thang bộ vì thang máy trục trặc, chúng tôi đi qua những hàng tờ quảng cáo về sự kiện và thoảng thấy hương nước hoa của một ai đấy trong thang máy, gửi lời chào đến những cô chú ở nhà ăn, chạm Thẻ Xanh vào ứng dụng UniVUS, nếm đồ ăn thử và lấy đầy nghĩa đĩa đồ ăn (hoặc dabao, nghĩa là đồ mang đi) cùng với nước ngâm rau củ quả. Bên cạnh đó, trải nghiệm với việc giặt ủi cũng đáng nhớ không kém—thật là thư thái khi bước ngang qua sân để đến với phòng giặt, nơi có thiết bị giặt hiện đại, máy sấy hiệu suất cao và cả những lần “chạm mặt” tình cờ thú vị. Trải nghiệm ký túc xá của tôi là chuỗi những “nghi thức” thường nhật ấy, và dù cho chúng có lặp đi lặp lại bao nhiêu lần, thì cũng không bao giờ khiến tôi bớt hào hứng.
Khu vực ăn uống tại Saga
Một trong những phần “dabao” của tôi
Và tôi muốn kể đến những người bạn nữa. Sự trân trọng và cảm tình của tôi dành cho họ có lẽ không lời nào có thể diễn tả được. Đến từ nhiều hoàn cảnh khác nhau, giao nhau ở sự tử tế, họ mang đến cho tôi những câu chuyện và trải nghiệm đáng quý. Sắc tộc là một chủ đề thường xuyên trong các các thảo luận của chúng tôi. Sinh ra thuộc dân tộc đa số trong một xã hội tương đối đồng nhất, tôi thấy bất ngờ khi nghe về những trải nghiệm của những người bạn đa chủng tộc. Bên cạnh những buổi thảo luận “nghiêm túc” đó, chúng tôi cũng có những thời gian thật vui cùng nhau, như học âm điệu tiếng anh theo kiểu Triều Châu-Singapore, “săn” đồ ăn Việt Nam hay khám phá bảo tàng và công viên, dạo chơi ở trung tâm hàng rong, thưởng thức lẩu mala siêu shiok (ngon), mừng sinh nhật, trò chuyện về Thiên Quan Tứ Phúc, Video ca nhạc của Cardi B, và cả những …. “thầm thương trộm nhớ” nữa.
Một bữa ăn thật shiok (ngon)
Chúng tôi cùng tổ chức sinh nhật
Hồi tưởng
Tôi muốn kết bài viết này bằng một sự hồi tưởng về những nơi mà đã nay đã trở thành những không gian trong tâm tôi: khuôn viên YNC có hương thơm và mảng xanh dễ chịu; ký túc xá Saga, căn phòng của tôi—đặc biệt là vị trí giường cạnh bên chiếc cửa sổ mở ra một không cảnh lộng lẫy mỗi bình minh và hoàng hôn, và là nơi tôi thấy những tòa nhà và hành lang lúc nào cũng ấm áp ánh đèn khi đêm buông xuống; sân Saga nơi tôi đã nghỉ ngơi thật yên bình trên chiếc võng; Khu nhà ăn Saga thật ấm cúng và thông thoáng; Phòng giặt Saga; thư viện YNC (nơi mang phong cách cổ điển với nội thất nâu ấm áp cùng đèn vàng); khu khuôn viên University Town, nơi tôi yêu những chuyến đi dạo thư thái cùng việc tự thưởng kem đậu nành hoặc bánh waffles phô mai nóng hổi ở Shiok Shack; siêu thị NTUC FairPrice nơi tôi mua sắm đủ mọi thứ; NUS Cheers, nơi người chú hướng dẫn đã rất nhiệt tình chỉ tôi cách lắp sim; những hành lang quen thuộc; hồ sinh thái và khu Trình diễn; những trạm buýt—New Town Sec School, University Town, NUS High School, Yale-NUS College—và những số xe buýt 196, 33, và 96, nơi tôi cảm thấy phấn khích lạ kỳ khi là một phần của đám đông đang di chuyển; con đường đi bộ rợp bóng mát từ trạm buýt University Town đến Saga, khiến tôi cảm thấy như một hành trình tản bộ; trạm MRT— cụ thể là Clementi and Buona Vista, tuyến Đông-Tây luôn tấp nập người, và buồng MRT nơi tôi mải ngắm mọi người thưởng lãm những quang cảnh “tua nhanh” qua ô cửa; tất cả những khu tôi đã đến— đặc biệt là Toa Payoh, nơi tôi có thể thấy bà nội sống bình lặng tại một khu nhà ở xã hội (HDB) hình đóa sen gần đền Lian Shan Shuang Lin cổ kính, và khu Tiong Bahru và Woodlands nữa.
Hồ sinh thái trong khuôn viên trường
Hoàng hôn từ cửa sổ phòng tôi
Tôi có sự kết nối đặc biệt với những nơi chốn ấy không chỉ vì những con người tôi gặp mà còn chính bởi không gian ở đó nữa. Với tôi, mỗi nơi chốn đều có tâm hồn và vẻ đẹp riêng biệt. Tôi càng trân trọng con người đã bước qua đời tôi bao nhiêu thì tôi càng yêu quý và nhớ thương những nơi tôi đã từng kết nối, kể cả những nơi tôi không thể kể hết trong bài này. Tôi bảo với bạn tôi rằng Singapore là một phức hợp nơi có vẻ đẹp sẽ ngày càng hiển lộ nếu bạn dành đủ thời gian cho nó—điều mà có lẽ những khách du lịch ngắn hạn hay những ai chỉ hay lui đến những địa điểm phổ biến, không thể nào cảm nhận được.
Những ký ức thân thương từ học kỳ trao đổi
Với tôi, năm học trao đổi tại YNC hơn cả một hành trình học thuật. Bốn tháng quý giá ấy mở ra cơ hội cho tôi được gặp những con người đa dạng mà tôi chẳng thể nào có cơ hội tiếp xúc nếu tôi chỉ ở Việt Nam, được sống ở những nơi khác nhau—những điều to nhỏ mà có lẽ tôi chẳng thể tưởng tượng được khi ở Việt Nam (hệ thống phương tiện công cộng an toàn và hiệu quả chẳng hạn), và để hiểu Singapore theo một cách khác. Nhờ vào những con người và nơi chốn đáng mến ấy, hành trình của tôi ở Singapore lại tiếp tục ngay khi nó kết thúc: ngay bây giờ, khi đang viết những dòng này, tôi tin rằng mình sẽ quay trở lại, nếu không phải về YNC thì sẽ là một nơi nào đó ở Singapore, nơi tiếng Anh được nói theo một cách rất riêng, rất duyên và đầy cảm xúc.
Đặng Thị Hoài Linh (Sinh viên năm Đồng Kiến Tạo)
