Ông Murray Hiebert, cố vấn cao cấp, Phó giám đốc Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tại Washington DC, Hoa Kỳ, đã trình bày bài diễn thuyết “Quan hệ Mỹ-ASEAN dưới thời của Chính quyền mới” tại Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright (Đại học Fulbright Việt Nam). Ông đã trả lời nhiều câu hỏi của khán giả. Dưới đây là một số câu hỏi:
Mọi người đều miễn cưỡng chỉ trích Trung Quốc
Những cắt giảm từ Bộ Ngoại giao sẽ làm ảnh hưởng đến cam kết của Hoa Kỳ đối với Đông Nam Á như thế nào?
Chúng tôi vẫn chưa biết về những cắt giảm. Có một bộ phận đang hoạch định những khoản cắt giảm. Họ sẽ cắt giảm nhiều khoản mà không cần tham vấn ai. Họ sẽ hoàn thành báo cáo của mình và gửi cho Ngoại trưởng Rex Tillerson. Tôi sẽ rất choáng nếu Đông Á bị ảnh hưởng nặng hơn các khu vực khác trên thế giới.
Các sự kiện ở Biển Đông sẽ kết thúc như thế nào? Hoa Kỳ nên phản ứng thế nào với hành động của Trung Quốc?
Tôi nhận được câu hỏi này rất nhiều ở Việt Nam. Nếu là một cố vấn, bạn sẽ khuyến nghị Hoa Kỳ làm gì? Những việc Trung Quốc đã làm, chẳng có gì đáng phải gây chiến. Cho nên rất khó. Ngoài ra, còn có những vấn đề thế giới khác. Một số tiêu cực và một số tích cực. Bắc Triều Tiên, Afghanistan, và Hiệp định Paris, mà Trung Quốc và Hoa Kỳ làm việc cùng nhau.
Mỹ và Trung Quốc là đối tác kinh tế, thương mại và nhà đầu tư. Hai quốc gia này phải cân bằng các mối quan tâm và lợi ích của họ. Thực sự không có những câu trả lời dễ dàng.
ASEAN buộc phải làm gì đối với căng thẳng trên biển? Đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Quốc ở các nước ASEAN có khiến các quốc gia này sẵn sàng chấp nhận bất cứ điều gì?
Toàn khối ASEAN không sôi sục lên vì những căng thẳng trên biển như một số quốc gia thành viên. Việc không phải ai cũng quan tâm nhiều đến điều đó là có thể hiểu được.
Mọi người đều muốn đầu tư của Trung Quốc, họ rất miễn cưỡng chỉ trích vì Trung Quốc sẽ trừng phạt họ. Thật không dễ dàng khi chống Trung Quốc.
Làm thế nào Việt Nam có thể đối phó với một Trung Quốc chơi rắn?
Vâng, Việt Nam là nước còn lại cuối cùng trên chiến trường. Họ đã bị Philippines bỏ rơi. Việt Nam có một số đối tác, nhưng các mối quan hệ đó không mạnh. Có Malaysia, Indonesia, Singapore cùng đấu tranh về Biển Đông. Nhưng họ không nói công khai nhiều.
Trên thực tế, có Ngoại trưởng Malaysia rất hay chỉ trích về Biển Đông trong cuộc họp riêng. Rồi sau đó, ông ta nhận được một tin nhắn từ người nào đó ở cấp cao hơn yêu cầu không chỉ trích Trung Quốc.
Nên khéo léo giữ sự mơ hồ chiến lược
Tôi đang bối rối lập trường thực sự của Hoa Kỳ trong những vấn đề này. Ai sẽ có ảnh hưởng riêng đối với chiến lược đối ngoại của chính quyền hiện nay?
Chà, ý tôi là, nước Mỹ cũng rất bối rối. Đôi khi, chúng tôi thức dậy và đọc một số tweet và không biết điều gì đã xảy ra với chúng tôi.
Về ảnh hưởng, tôi không biết phải mất bao lâu để có một ảnh hưởng trong khu vực này. Khi có những đề cử nhân sự cụ thể, chắc chắn sẽ dễ đoán hơn. Hiện nay, Việt Nam nhận được những phản ứng khá tốt từ phía Mỹ trong nhiều vấn đề. Liên quan đến chính quyền Mỹ, một số vị trí đang chờ được bổ nhiệm, một số người cần được trao quyền.
Tôi nghĩ Việt Nam nên khéo léo giữ được sự mơ hồ chiến lược. Việt Nam nên duy trì mức độ hợp tác như hiện nay cho đến khi giải quyết được một số sự khác biệt về thương mại trước tháng Mười Một.
Daniel Kritenbrink đã được đề cử làm Đại sứ Hoa Kỳ mới tại Việt Nam. Ông đánh giá thế nào?
Tôi đã quan sát những đóng góp của các Đại sứ ở Việt Nam. Mỗi Đại sứ lại xây thêm một chút. Kritenbrink là một một người có kinh nghiệm và am hiểu về Trung Quốc. Ông ấy đã làm việc ở Bắc Kinh trước khi vào Hội đồng An ninh Quốc gia về Châu Á. Ông ta là người rất ham học hỏi và lăn xả, hiểu rất sâu sắc về Đông Nam Á.
Giống như Ted, ông ấy thân thiện, rất dễ hòa đồng. Ông ấy thích lôi cuốn mọi người và nghĩ rằng con người là quan trọng. Tôi nghĩ người Việt Nam sẽ thích ông ý. Dan là một người nồng ấm. Ông ấy sẽ đảm nhiệm tốt nhiệm kỳ ở Việt Nam. Tôi biết ông ấy sẽ hợp tác tốt với các nhà lãnh đạo Việt Nam. Ông ấy cũng biết rất nhiều về Trung Quốc, có thể ông ta sẽ có một số ý tưởng về chuyện này.
