Đại dịch Covid-19 mang đến những thay đổi sâu sắc về cuộc sống và lối tư duy của con người toàn cầu. Một trong những thay đổi tích cực đó là tạo điều kiện cho chúng ta thích nghi với những thói quen mới, để khi dần quay lại với trạng thái “bình thường mới”, chúng ta có nhiều lựa chọn hơn. Cách tổ chức lớp học cũng không nằm ngoài xu hướng đó. “Lớp học” hậu đại dịch đã không còn chỉ là một không gian nơi chúng ta có thể tương tác trực tiếp trong phạm vi bốn bức tường và các thiết bị học tập. Khái niệm “lớp học” nay trở nên linh hoạt hơn và dù được tổ chức trên bất kỳ một nền tảng nào vẫn đảm bảo chất lượng dạy và học.
Hiểu được sự thay đổi trong nhu cầu và thói quen học tập của sinh viên trong bối cảnh “bình thường mới”, trường Đại học Fulbright Việt Nam phát triển mô hình lớp học kết hợp (hybrid) giữa trực tiếp và trực tuyến với sự đầu tư nghiêm túc về thiết bị giảng dạy theo tiêu chuẩn quốc tế. Hình thức học kết hợp này tạo điều kiện cho sinh viên phát huy sự tự chủ trong học tập, đồng thời đảm bảo sự công bằng về kiến thức và sự tham gia của sinh viên trong lớp học.
Mô hình lớp học kết hợp trực tuyến và trực tiếp được ứng dụng trong tiết dạy của thầy Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright (FSPPM)
Công bằng tiếp cận trong giai đoạn mới
Mặc dù đại dịch đã cơ bản được kiểm soát, nhưng nỗi lo lắng vẫn còn thường trực đối với một số sinh viên và gia đình. Có thể nói đại dịch đã vô tình hình thành những nhóm đối tượng có điều kiện tiếp cận giáo dục khác nhau: đối tượng đang cách ly, đối tượng chưa yên tâm khi đến lớp, đối tượng đủ điều kiện và có mong muốn học trực tiếp,…. Là một môi trường giáo dục lấy người học làm trung tâm, Fulbright cần phải có giải pháp ứng phó kịp thời. “Sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng phục vụ cho mô hình học kết hợp này là một quyết định kịp xu thế của ban lãnh đạo nhà trường, để có thể mang lại tiếp cận giáo dục công bằng nhất cho tất cả đối tượng sinh viên.” – Bà Cao Ngọc Thiên Trâm, Trưởng phòng Đào tạo Chương trình Cử nhân khẳng định.
Mô hình lớp học kết hợp giúp cho những học sinh không thể đến lớp vẫn được tham gia học một cách chủ động nhất – Lớp học môn Phương pháp nghiên cứu và thống kê do thầy Kinho Chan giảng dạy
Lớp học kết hợp trực tuyến và trực tiếp giúp giải quyết những trăn trở thực tế của sinh viên trong giai đoạn biến động này, như trường hợp của chị Nguyễn Thị Lan Anh, học viên Khóa Thạc sĩ Chính sách công 2023 (MPP2023), chuyên ngành Lãnh đạo & Quản lý. Với hoàn cảnh đặc biệt, Lan Anh đã rất đắn đo không biết xoay sở thế nào khi vừa e ngại dịch bệnh, vừa lo việc tìm nhà và phương tiện di chuyển phù hợp với chiếc xe lăn của mình. “Mọi lo lắng của tôi đã được giải toả khi Trường thông báo hình thức học kết hợp. Tôi đã có thể ngồi tại nhà và học trực tuyến với các bạn đi học trực tiếp tại trường. Ngay lập tức những thành viên học trực tuyến chúng tôi đã lập ra một nhóm để hỗ trợ nhau. Đợt học này có môn học quá khó với những thành viên học trực tuyến như chúng tôi, nhưng với sự hỗ trợ của các bạn trong lớp và các trợ giảng, chúng tôi đã cùng nhau vượt qua.”
Hệ thống thiết bị đặt con người làm trung tâm
Xây dựng và vận hành một môi trường lớp học kết hợp là điều không dễ dàng, trước hết cần một hệ thống thiết bị phù hợp và thân thiện với người dùng. Từ đầu kỳ Xuân đến nay, Fulbright đã trang bị và vận hành bốn phòng học theo mô hình kết hợp và dự kiến sẽ hoàn thành sáu phòng còn lại trong thời gian sớm nhất. Để đảm bảo hiệu quả của mô hình học này, hình ảnh, âm thanh và phương tiện tương tác là những yêu cầu đặc biệt quan trọng.
Ngoài màn hình 85 inch trình chiếu hoạt động của các học viên tham gia trực tuyến, lớp học còn được lắp đặt “bảng tương tác” thay cho bảng viết truyền thống, nơi giảng viên, các sinh viên trực tiếp và trực tuyến có thể cùng viết và vẽ minh họa mà không có bất kỳ gián đoạn hay trở ngại nào.
Màn hình 85 inch với camera 180 độ kết nối sinh viên trực tuyến và trực tiếp
Thầy Cao Hào Thi, giảng viên thỉnh giảng của trường Fulbright đang sử dụng “bảng tương tác” để giảng dạy môn Xác suất thống kê tại lớp Thạc sĩ Chính sách công
Hệ thống camera đôi, một hướng về giáo viên và còn lại hướng về lớp mang lại cảm giác về môi trường học nghiêm túc cho học sinh trực tuyến. Camera hướng về giáo viên được sắp đặt theo góc nhìn sinh viên tạo ra trải nghiệm như đang nghe giảng viên truyền đạt trực tiếp. Ngoài ra, camera hướng về lớp học có phạm vi 180 độ với chất lượng hình ảnh rõ nét, có thể bao quát mọi hoạt động trong lớp. Những hình ảnh thu nhận từ camera sẽ được “cắt dựng” trực tiếp bằng Stream Desk Mini.
Âm thanh là một thành tố trọng yếu tạo nên môi trường lớp học hiệu quả, đặc biệt với những môn nghệ thuật như Vũ đạo và Trình diễn (Dance and Performance Production) do thầy Alexander Tú Nguyễn giảng dạy. Hệ thống âm thanh bao gồm: loa và thiết bị điều chỉnh âm thanh (mixer) mang lại âm thanh đầu ra chất lượng cả trong lớp lẫn trên nền tảng trực tuyến; micro không dây cho giảng viên và 2 đến 5 micro cho sinh viên tại lớp tùy vào quy mô và nhu cầu của sinh viên.
Chỉ một phần nhỏ sinh viên lớp Vũ đạo và Trình diễn không thể đến lớp vì lý do sức khỏe , nhưng các bạn vẫn được tạo điều kiện “tập nhảy” tại nhà
“Với tôi thì chỉ cần có thể tạo điều kiện cho nhiều sinh viên tiếp cận với môn vũ đạo này, tôi sẽ làm ngay. Lớp học kết hợp giúp tôi thực hiện mong muốn này, khi mở ra không gian để các bạn không thể đến trực tiếp vẫn có thể tham gia vào những bước nhảy. Có lẽ không nhiều trường đại học có được hệ thống như thế này, và tôi cả thấy may mắn vì điều đó!” – Thầy Alexander Tú Nguyễn chia sẻ.
Học sinh trực tuyến có thể tham gia lớp Vũ đạo và Trình diễn một cách trực quan và sinh động nhờ hệ thống camera và loa
Dù không thể phủ nhận giới hạn của việc tham gia trực tuyến so với việc tham gia trực tiếp ở lớp học, nhưng loại hình mới này cũng nhận được những phản hồi tích cực từ sinh viên. “Em nghĩ về mặt thiết bị và công cụ hỗ trợ giảng viên thuyết minh bài giảng, trao đổi với sinh viên, minh họa nội dung là quá tốt rồi. Còn về giảng viên, với những lớp số lượng học trực tiếp và trực tuyến đông ngang nhau chư môn Phương pháp nghiên cứu và Thống kê của thầy Kinho, thì việc thầy có thể đảm bảo tương tác với cả hai nhóm hiệu quả như vậy khiến em rất hài lòng”. – Hồ Hoàng Khôi Nguyên, sinh viên Khóa 2020 – 2024 chia sẻ.
Nhóm học tập trực tuyến đang trình bày đề tài của mình để thầy Kinho và các bạn tại lớp nhận xét và góp ý
Ứng biến trong quá trình vận hành
Để có được hệ thống học kết hợp như hiện nay, đội ngũ giảng viên, kỹ thuật và đào tạo đã phải thử vận hành và cân chỉnh rất nhiều lần trên những lớp học mẫu. Tuy nhiên, với sự đa dạng trong yêu cầu của các môn học và nhu cầu của sinh viên, đội ngũ vận hành luôn chuẩn bị tâm thế cho những kế hoạch điều chỉnh và thay đổi ngay cả khi mô hình đã đưa vào thực tế, nhằm mang đến trải nghiệm dạy và học hiệu quả nhất.
Đối với những phản hồi đơn giản, đội ngũ vận hành ngay lập tức đưa ra phương án thay đổi. “Như trong trường hợp của lớp Thạc sĩ Chính sách công, khi nhu cầu phát biểu của sinh viên nhiều hơn dự kiến, chúng tôi tăng số lượng micro lên bảy cái thay vì ba cái như mô hình lớp ban đầu” – Ông Nguyễn Quang Hà, Giám đốc Công nghệ Thông tin giải thích. Còn đối với những yêu cầu phức tạp hơn, đội ngũ vận hành sẽ tiếp nhận và thu thập qua hình thức khảo sát. Những yêu cầu này sẽ được xem xét cụ thể và cẩn thận dựa trên nguồn lực về tài chính cũng như nhân sự để đưa ra phương án giải quyết.
Tăng số lượng micro để ngay lập tức đáp ứng nhu cầu thảo luận cao của Lớp học Thạc sĩ chính sách công
Đội ngũ kỹ thuật cũng hướng dẫn rất sát sao nhóm các bạn trợ lý kỹ thuật về cách khởi động, kiểm tra và vận hành. “Đây là công việc mới tại Fulbright mà em có cơ hội trải nghiệm, các anh kỹ thuật hướng dẫn từng chi tiết để có thể xây dựng một lớp học kết hợp (hybrid) hoàn hảo cho chúng em. Do là cách thiết kế lớp học mới, các vấn đề thường xuyên xuất hiện sẽ được các anh cập nhật cách khắc phục liên tục.” – Lâm Vũ An, Trợ lý kỹ thuật, sinh viên Khóa 2021 – 2025 hào hứng với vai trò mới. Điều này nhằm đảm bảo hệ thống kỹ thuật luôn sẵn sàng trước giờ lên lớp và không bị gián đoạn suốt tiết học.
Fulbright là một trong những trường tiên phong trong việc đầu tư hệ thống lớp học kết hợp tại Việt Nam nên không chỉ với sinh viên mà chính đội ngũ giảng viên cũng phải “học” để thích nghi. Bởi lẽ, mô hình này đòi hỏi giảng viên phải bao quát cả sinh viên trực tiếp và trực tuyến, đồng thời thiết kế bài giảng sao cho cả hai nhóm đối tượng này có thể dễ dàng quan sát và tiếp thu. “Có thầy ví von vui hình thức này là tầm cao mới của đa nhiệm, em thấy thầy cô cũng “khổ” lắm, nhưng nhờ hệ thống này và nỗ lực của thầy cô mà những bạn F0 như ở trường khác phải nghỉ học, thì ở Fulbright vẫn được tham gia học bằng hình thức trực tuyến.” –Trương Lê Quỳnh Hoa, Trợ lý kỹ thuật, sinh viên Khóa 2021 – 2025 chia sẻ.
Giảng viên cũng cần phải “học” để thích nghi với mô hình giảng dạy kết hợp
Một mô hình giáo dục hoàn toàn mới giúp ứng phó với tình hình “bình thường mới” mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm với rất nhiều những thách thức. Nhưng điều quan trọng nhất là tinh thần dám thử nghiệm, không ngừng cân nhắc và không ngại thay đổi của ban lãnh đạo, phòng đào tạo, đội ngũ giảng viên, bộ phận kỹ thuật và cả các bạn sinh viên. Đấy cũng chính là tinh thần nền tảng luôn được ươm dưỡng và phát huy tại trường Đại học Fulbright Việt Nam.
An Bình
