Mình vẫn thường coi môn Sáng tạo và Kiến tạo là môn “Kỹ thuật cơ bản”. Nhưng càng học, cảm nhận về môn học càng thay đổi hoàn toàn. Với mình, Sáng tạo và Kiến tạo là môn học khá “dễ thở”.
Trước khi đến lớp, mình mường tượng đây sẽ là môn học kỹ thuật thật khô khan để làm quen với những công cụ, đồ nghề và quy trình làm việc của một kỹ sư – những điều còn khá mới mẻ với nhiều sinh viên. Thế nhưng, thay vì tuân theo một quy trình nghiêm ngặt, Sáng tạo và Kiến tạo khá linh động và cho phép sinh viên được tự do khám phá. Chính những bạn có nền tảng kiến thức tốt hơn sẽ hướng dẫn cho các bạn cùng nhóm. Các thầy không chỉ bảo chúng mình phải làm cái này, cái kia, mà động viên chúng mình tự học rất nhiều. Thậm chí, đối với bài tập cuối kỳ, chúng mình không có một hình mẫu cho trước hay bộ kỹ thuật tiêu chuẩn nào cả.
Sáng tạo và Kiến tạo đã phá vỡ hoàn toàn mọi kỳ vọng của mình, trái ngược hẳn với những môn mà mình đã học trước đó. So với Việt Nam học và Biện luận học với khối lượng tài liệu và bài luận khổng lồ; Logic học và các Giới hạn “xoắn não” với những vấn đề hóc búa liên quan đến toán học, cuộc sống và vũ trụ; dường như Sáng tạo và Kiến tạo nhẹ nhàng hơn rất nhiều.
Khi nhắc đến chuyên ngành kỹ thuật, mọi người thường sẽ nghĩ tới những đêm mất ngủ để hoàn thiện dự án, căng thẳng khi nộp bài trễ hạn hay vật lộn với những kiến thức khó nhằn. Sáng tạo và Kiến tạo, may mắn thay, không hề giống như vậy. Chúng mình đến lớp không phải để học cách tạo ra một sản phẩm, mà quan trọng hơn là học về quy trình làm ra sản phẩm đó.
Đương nhiên, học kỹ thuật không thể thiếu thực hành. Với môn học này, chúng mình được trực tiếp bắt tay vào làm những công việc của một kỹ sư thực thụ. Ngoài việc mày mò tìm cách chế tạo sản phẩm từ tre, một loại vật liệu vốn không hề dễ xử lý, tụi mình còn phải học cách lập trình và lắp đặt các phụ tùng điện tử thật chuẩn xác. Được làm quen với các loại dụng cụ là một trải nghiệm vô cùng thú vị, nhưng Sáng tạo và Kiến tạo còn dạy cho mình những điều quan trọng hơn rất nhiều.
Bên cạnh khả năng tận dụng kinh phí một cách hợp lý, phác thảo và hoàn thiện sản phẩm, khóa học tập trung chủ yếu vào quy trình liên ngành để tạo ra một sản phẩm thực thụ, trong đó sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ giữa mỗi nhân tố tham gia là vô cùng quan trọng. Không phải kỹ thuật thuần túy, chính kỹ năng làm việc nhóm mới là tâm điểm của môn học này. Sinh viên được hướng dẫn thực hiện dự án theo phương pháp Scrum/Sprint, cho phép mỗi thành viên nhóm vừa đóng góp vào dự án chung một cách hiệu quả, vừa phát triển khả năng làm việc độc lập và tự chủ.
Chúng mình được học rất nhiều điều mới mẻ liên quan đến kỹ thuật, như quy trình lên ý tưởng và lập bản thảo, khái niệm sản phẩm khả dụng tối thiểu… Nhưng điều mà mình cảm thấy thích thú nhất với môn học này lại chính là những kỹ năng giao tiếp và hợp tác mà chắc chắn sẽ rất cần thiết cho công việc sau này, dù cho có thuộc chuyên ngành kỹ thuật hay không. Với yêu cầu duy nhất là làm việc cùng nhau, chúng mình được hoàn toàn tự do chế tạo sản phẩm theo những cách riêng.
Sản phẩm của nhóm Mi – một chiếc xe scooter làm từ tre
Quả thực, nhờ đó mà chúng mình đã học được cách giao tiếp hiệu quả – làm sao để lắng nghe và truyền đạt một cách trọn vẹn đến đồng đội, cũng như truyền cảm hứng cho mọi người, giải quyết những bất đồng và quan trọng nhất là cùng nhau nỗ lực hợp tác. Mình nhận ra rằng không nhất thiết phải hoạt ngôn mới giỏi giao tiếp, mà quan trọng hơn là phải biết phản hồi và phê bình có tính xây dựng, đề ra một tiêu chuẩn và thói quen làm việc chung để có thể phối hợp tốt hơn giữa các thành viên nhóm.
Bên cạnh đó, chúng mình nhận ra tầm quan trọng của việc lắng nghe và thông cảm với những người xung quanh. Các thầy luôn khuyến khích chúng mình đặt ra những câu hỏi cởi mở với nhau, như “Đằng ấy muốn cảm thấy như thể nào?”, “Đằng ấy muốn được đối xử ra sao?”. Thầy David Bruce thậm chí còn thực hiện khảo sát trong lớp và kết quả đã khiến mình vô cùng ngạc nhiên: hóa ra, cảm xúc là một yếu tố được rất nhiều bạn coi trọng.
Nghe thì có vẻ sáo rỗng, nhưng thực sự, đây là một vấn đề không thể xem nhẹ trong môi trường làm việc tập thể. Cảm xúc của chúng ta có khả năng chi phối thái độ làm việc cũng như mức độ tập trung, chính vì thế mà chúng mình cố gắng cởi mở, thẳng thắn với nhau hết mức có thể, bày tỏ những mối quan tâm và kỳ vọng về nhau, và điều đó đã thay đổi hoàn toàn mọi thứ. Nhờ có Sáng tạo và Kiến tạo, kinh nghiệm học tập và làm việc của chúng mình đã được cải thiện vô cùng.
Bên cạnh khả năng làm việc nhóm, việc thực hiện dự án một cách tự do khiến cho môn học tưởng chừng dễ dàng hơn nhiều nhưng ẩn sau đó lại là biết bao ý nghĩa sâu xa. Quả thực, các thầy không kèm sát lịch trình làm việc của các nhóm và cũng không trừ điểm chuyên cần bao giờ, cảm giác như các thầy chẳng “dạy” gì cả.
Ban đầu, chúng mình cảm thấy thực sự hoang mang, cho đến khi mình nhận ra rằng, hoang mang chính là một phần của quá trình. Chúng mình phải tự mò mẫm, đưa ra quyết định và mắc lỗi. Khi chúng mình vấp ngã, các thầy “ra tay”, định hướng lại để sinh viên tự do lên ý tưởng, tìm động lực cho bản thân, lên kế hoạch hoặc học cách lên kế hoạch làm việc cá nhân, đồng thời khám phá ra tinh thần trách nghiệm của mỗi người.
Để có thể tạo ra một sản phẩm khả dụng tối thiểu, mỗi thành viên trong nhóm đều phải đảm nhiệm những phần việc của riêng mình. Sinh viên không chỉ tự lựa chọn sản phẩm, mà quan trọng hơn là còn tự định hướng quy trình tạo ra sản phẩm đó. Sự tự do, tự giác, cùng với tinh thần hợp tác sáng tạo và học tập chủ động, chính là hiện thân rõ nhất của tinh thần học tập tại Fulbright. Hơn bất kỳ môn học nào khác, Sáng tạo và Kiến tạo cho chúng mình được tận hưởng những giá trị giáo dục của Fulbright một cách trọn vẹn nhất.
Thái Thanh Mi – Sinh viên khóa 2019-2023
