“Đừng để sự bất định làm bạn sợ hãi, đó có thể là cơ hội, hãy mở lòng và đón nhận những ngã rẽ và bước ngoặt không ngờ tới – tôi chắc chắn một ngày nào đó các bạn sẽ tìm thấy đam mê và ý nghĩa đích thực của cuộc đời mình”.
Đó là thông điệp mà Chủ tịch Đại học Fulbright Đàm Bích Thủy muốn nhắn nhủ tới các tân cử nhân Đại học Carthage niên khóa 2019 khi bà được mời làm Diễn giả tại Lễ tốt nghiệp tháng 5 vừa qua.
Carthage là một trường đại học giáo dục khai phóng được thành lập từ năm 1847 ở bang Wisconsin, nằm trong top 200 trường giáo dục khai phóng hàng đầu của Hoa Kỳ theo xếp hạng của US News & World Reports.
Dưới đây là toàn văn bài phát biểu của bà Đàm Bích Thủy. Các tít phụ do Fulbright đặt lại.
Tôi xin gửi lời chào trân trọng đến Chủ tịch Swallow, các thành viên trong Hội đồng tín thác, toàn thể giảng viên, nhân viên, các bậc phụ huynh và sinh viên.
Tôi vô cùng vinh dự khi có mặt tại buổi lễ ngày hôm nay để chia sẻ một khoảnh khắc cực kì trọng đại trong cuộc đời của các bạn. Tôi phải nói rằng quãng đường đi dài 8.700 dặm từ Việt Nam đến đây là quãng đường ý nghĩa nhất mà tôi từng thực hiện trong đời. Chính xác nó dài 8.693 dặm. Tin tôi đi, tôi vừa tra con số này trên Google tối qua.
Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam Đàm Bích Thủy
Xin chúc mừng các bậc phụ huynh và các tân cử nhân tốt nghiệp khóa 2019! Các bạn thật xuất sắc!
Chủ tịch Swallow đã đề nghị tôi chia sẻ với các bạn một số lời khuyên cá nhân rút tỉa từ sự nghiệp vô cùng khác thường của tôi. Nhưng tôi là người cực kì thận trọng trong việc đưa ra lời khuyên, bởi vì tôi nghĩ mỗi người đều là một cá thể duy nhất và mỗi hoàn cảnh hay thời gian chỉ phù hợp với một người tại đúng thời điểm đó, vì vậy hãy xem những gì tôi sắp nói là những gợi ý chứ không phải lời khuyên răn.
Tôi biết các bạn đã đủ “bội thực” với áp lực và nghĩa vụ từ bố mẹ rồi. Cho nên vào những thời điểm thích hợp với bản thân, các bạn có thể lấy những lời tôi nói làm tiền đề để suy ngẫm. Thời điểm đó của các bạn có thể giống tôi ngày hôm qua – khi đang tận hưởng bầu không khí trong lành ở Kenosha và ngắm nhìn làn sóng hồ Michigan lăn tăn vỗ bờ – giống như trong những bài hát mà các bạn thường ngân nga.
Hãy mở lòng trước những điều bất ngờ
Có lẽ nhiều bạn ở đây đã có những kế hoạch sáng rõ về những điều các bạn muốn làm trong tương lai. Chắc hẳn các bạn đã kĩ lưỡng vạch ra các bước mà các bạn sẽ thực hiện. Ngày hôm qua khi tôi đi dạo quanh campus, tôi đã gặp một số sinh viên của Trường Carthage. Họ không học chung khóa với các bạn, họ mới chỉ là sinh viên năm hai hay ít tuổi hơn nhưng họ kể cho tôi về những kế hoạch của họ một cách đầy đam mê.
Họ làm tôi nhớ về bản thân mình hơn 30 năm trước. Tôi từng lên kế hoạch cho cuộc đời mình đến tận chân tơ kẽ tóc. Nếu bạn biết về bài Kiểm tra Tính cách Myers Briggs, thì tôi thuộc nhóm INTJ – tôi là người lên kế hoạch, tôi luôn lập kế hoạch cho mọi thứ. Vậy tôi nên nói gì về con đường sự nghiệp bất thường của tôi trong suốt 35 năm qua?
Điều đầu tiên tôi khuyến khích các bạn duy trì và bám sát kế hoạch đã đề ra, nhưng đồng thời cũng hãy giữ đầu óc cởi mở với những điều bất ngờ có thể xảy ra mà một ngày nào đó bạn sẽ phải đối mặt. Những điều này trông có vẻ kì quặc hay có thể khiến bạn không thoải mái khi đương đầu, nhưng các bạn vẫn còn rất trẻ và các bạn hoàn toàn có thể thử.
Vào giữa những năm 80 ở Việt Nam, khi khu vực nhà nước là khu vực duy nhất tồn tại trong nền kinh tế, thì công việc tôi đang làm lúc bấy giờ được xem là công việc sáng giá nhất. Nhưng sau đó trong sự thất kinh của bố mẹ, tôi bỏ việc tại khu vực nhà nước và cố gắng thành lập công ty tư nhân đầu tiên tại Việt Nam.
Lúc đó, tôi mơ rằng khi lệnh cấm vận được dỡ bỏ thì chúng tôi đã có sự chuẩn bị kĩ lưỡng để chào đón các nhà đầu tư và công ty nước ngoài đến Việt Nam. Mọi nỗ lực đã được đền đáp khi vào tháng 2 năm 1994, Tổng thống Clinton dỡ bỏ lệnh cấm vận và hai nước đã thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1995.
Tôi nghe được tin này khi đang ngồi trong phòng của mình ở Philadelphia. Lúc đó, tôi bật khóc, nhưng tôi nghĩ đó là những giọt nước mắt vui mừng, bởi vì tôi biết rằng những điều tôi muốn làm có thể sớm trở thành hiện thực.
Rất nhiều khách hàng của tôi đã đến Việt Nam để thành lập doanh nghiệp sau đó và nền kinh tế trở nên tự do hơn. Nhiều việc làm được tạo ra và công việc ở khu vực tư nhân vốn trước đây bị nhiều người xem thường nay trở nên cực kì đắt giá. Cuối cùng, tôi đã có thể chứng minh là mình đúng!
Điều thứ hai, tôi muốn các bạn biết rằng sự nghiệp không bao giờ là một đường thẳng tắp. Hãy chuẩn bị và sẵn sàng đón nhận những thứ nằm ngoài vùng an toàn của mình – những thứ thỉnh thoảng được xem là “rủi ro nghề nghiệp”.
Dĩ nhiên, đừng liều lĩnh dùng cuộc đời mình để đánh bạc, nhưng nếu bạn không bao giờ thử những thứ làm bạn khó chịu, nếu bạn không bao giờ thử những điều bố mẹ bạn cho là điên rồ, làm sao bạn có thể khám phá bản thân mình thật sự là ai, tài năng của bạn thật sự là gì? Bản thân tôi cũng là một bậc phụ huynh, tôi đã đối mặt với tình huống tương tự và đã chịu thua khi con tôi khăng khăng muốn làm điều gì đó khác.
Với bản thân tôi, tôi không bao giờ nghĩ rằng mình muốn quản lý mọi người. Tôi đã từng thực hiện những giao dịch có giá trị vô cùng lớn và tôi nghĩ tại sao mình phải lãng phí thời gian ngồi trong văn phòng và lắng nghe mọi người phàn nàn về thời gian nghỉ thai sản, hay việc họ muốn được trả lương tốt hơn, muốn được nghỉ hai tuần để làm những điều họ thích. Và đặc biệt tôi càng không thể chịu nổi khi số người mà tôi nghĩ mình phải nghe những phàn nàn này lên đến con số hàng ngàn. Nhưng tôi đã hoàn toàn sai lầm.
Trong vòng một tuần làm việc để thử xem mình có thích công việc quản lý hay không, tôi nhận ra đây có lẽ là điều tốt nhất mà tôi muốn làm. Bởi vì cảm giác khi chốt được một giao dịch rất tuyệt vời nhưng hết giao dịch này sẽ là những giao dịch khác nối tiếp nhau không dứt.
Thế nhưng khi tạo ra cơ hội cho những người xung quanh, giúp họ thành công, làm họ hạnh phúc – tôi nghĩ điều này có thể khiến người ta đạt được sự mãn nguyện về mặt lâu dài.
Thành công không thể thay thế cho các giá trị
Thứ ba, tôi muốn các bạn luôn tâm niệm một điều rằng, thành công không thể nào thay thế cho các giá trị – chiếu theo kinh nghiệm của bản thân tôi. Linh hoạt và giữ đầu óc phóng khoáng đồng nghĩa với việc bạn luôn phải đánh đổi, cho và nhận, và có những trường hợp bạn không chắc mình kham nổi những rủi ro quá lớn hay không dám nắm bắt những cơ hội bất ngờ quá đỗi xa lạ với bản thân – lúc đó, hãy tìm về những giá trị cốt lõi của mình.
Những điều bạn hết lòng trân quý sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn – điều này luôn hiệu quả với tôi. Khi tôi bước ra khỏi thế giới hào nhoáng của tập đoàn lớn, sự thoải mái, tiền bạc; thứ giúp tôi vững tin vào những điều mình đang làm hiện tại là một trong những giá trị cốt lõi của tôi: tìm cách giúp đỡ mọi người, tạo ra giá trị gia tăng, cải thiện chất lượng sống của mọi người – và tôi tìm được những điều này trong giáo dục.
Nghe theo “tiếng gọi” của những giá trị cốt lõi này và xem chúng như “kim chỉ nam” trong nghề nghiệp của mình và bạn sẽ không phải mắc sai lầm – tôi hy vọng thế.
Điều cuối cùng, nhiều người các bạn hẳn đã rất chắn chắn về những điều các bạn sắp làm. Xin chúc mừng vì điều đó. Hãy làm những thứ đó với tất cả tâm hồn, lòng nhiệt huyết, nhưng nếu một lúc nào đó các bạn thấy nghi ngờ – tôi nghĩ nhiều bạn sẽ phải đối mặt cảm giác này trong sự nghiệp khoảng từ 3 đến 5 năm – thì đừng nản chí và hãy cho mình cơ hội thử những điều bạn không chắc chắn.
Đối với những bạn vẫn đang tự hỏi mình sẽ làm gì và mình đam mê gì – điều này không hề bất thường, chỉ cần bạn đừng nhìn xung quanh và cố gắng so sánh bản thân với những bạn cùng lớp đang rất chắc chắn về hành động của họ.
Và đừng để sự bất định làm bạn sợ hãi, đó có thể là cơ hội, hãy mở lòng và đón nhận những ngã rẽ và bước ngoặt không ngờ tới – tôi chắc chắn một ngày nào đó các bạn sẽ tìm thấy đam mê và ý nghĩa đích thực của cuộc đời mình. Một lần nữa xin chúc mừng và chúc các bạn may mắn trong chặng đường sắp tới.
