Kỷ nguyên mới của quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ

image

Tiến sĩ Evan Medeiros, chuyên gia hàng đầu về châu Á của Mỹ, từng là Giám đốc các vấn đề châu Á tại Hội đồng An ninh Quốc Gia Mỹ dưới thời của Tổng thống Barack Obama, theo lời mời của Đại học Fulbright Việt Nam và Trung tâm Nghiên cứu và Chiến lược quốc tế của Mỹ, đến TP.HCM diễn thuyết về quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ với chủ đề “Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam trong kỷ nguyên mới và tương lai” (Tháng 1.2018).

Trong mục đích giới thiệu bài diễn thuyết như tư liệu tham khảo nghiên cứu về quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ, Đại học Fulbright trân trọng giới thiệu nội dung bài phát biểu của ông, được đăng theo kỳ, với các tiêu đề do Fulbright đặt: 

PHẦN 1:Buổi sáng rực rỡ ở phòng Bầu Dục

Trước khi tôi trình bày về “Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam trong kỷ nguyên mới và tương lai,” tôi muốn bắt đầu bằng một câu chuyện mà tôi hy vọng rằng sẽ giúp nói lên quan điểm của tôi về tương lai của mối quan hệ giữa hai nước.

Xin hãy quay trở lại khoảng thời gian tháng 7 năm 2013. Vào buổi sáng ngày 25 tháng 7 đó (theo tôi nhớ đó là một buổi sáng nắng rực rỡ với độ ẩm khá cao tại Washington), tôi bước vào Căn phòng Bầu dục để báo cáo với Tổng thống Obama.

Tại thời điểm đó, tôi đã làm việc tại Hội Đồng An Ninh Quốc Gia khoảng 4 năm. Tôi đã dần quen với những trải nghiệm đặc biệt chỉ có ở Nhà Trắng: bạn có thể tiếp cận với khối thông tin khổng lồ và những con người kiệt xuất, có rất nhiều trải nghiệm mà ta chỉ có thể có một lần trong đời, gặp Đức Dalai Lama rất nhiều lần, và đương nhiên là sẽ có rất nhiều những quyết định về an ninh rất khó khăn mà bạn sẽ phải có, cũng như cường độ làm việc rất cao tại Hội Đồng An Ninh Quốc Gia.

Chúng tôi hay gọi đây là “sprintathon”- hay là chạy nước rút trong những cuộc đua marathon. Nhưng điều duy nhất mà chắc bạn sẽ không bao giờ làm quen được, đó cũng là việc làm tôi rất lo lắng, là việc phải báo cáo với Tổng thống. Việc này luôn rất khó và đòi hỏi sự chuẩn bị rất chu đáo. Tôi luôn rất hồi hộp, hồi hộp đến thót bụng mỗi khi tôi phải bước vào căn phòng đấy.

Và vào buổi sáng rực rỡ ấy, tôi bước vào phòng Bầu Dục, và ngồi xuống chiếc ghế sofa ấy. Và thường thì sẽ có 2 ghế phía trước dành cho Tổng thống và Phó Tổng thống, và 2 chiếc ghế sofa. Và tôi ngồi xuống ghế, và thật sự có chút bất tiện khi ghế sofa trong phòng Bầu Dục lại rất thoải mái. Ghế thoải mái rất thích hợp khi bạn xem phim, nhưng không phải là sự lựa chọn tốt khi bạn cần báo cáo.

Khi bạn ngồi vào ghế, bạn gần như là ngồi ngửa ra, đây không phải dáng ngồi mà bạn muốn có khi báo cáo Tổng thống Obama. Ngồi trước mặt tôi là Bộ trưởng Bộ Thương mại Penny Pritzker, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Mike Froman, và Cố vấn An ninh Quốc Gia Susan Rice. Họ đã yên vị, và trông họ khá là thoải mái, vì tôi là người phải báo cáo Tổng thống.

Ông Obama luôn có một ánh nhìn khá nghiêm nghị, chăm chú, nhưng có một chút xa cách và hoài nghi. Bạn luôn thấy rằng bạn phải chứng minh khả năng của mình trong mỗi lần họp với Ông Obama.

Tôi bắt đầu như thế này: Thưa Tổng thống, hôm nay tôi đến trình bày một cơ hội chiến lược đặc biệt giữa Hoa Kỳ và Châu Á. Ông Obama dừng tôi lại một chút, hơi ngẩng đầu lên và nói: “Evan, tất cả những ai bước vào phòng họp này đều cần báo cáo với tôi những vấn đề nghiêm trọng hoặc những khủng hoảng, thế nên báo cáo này của anh tốt nhất nên là cái tôi cần nghe.”.

Và tôi bắt đầu trình bày về việc chuyến công du sắp tới của một nguyên thủ quốc gia đến từ Châu Á sẽ có ảnh hưởng như thê nào đến việc chuyển hướng lịch sử sang trang mới trong công cuộc hoà giải, giúp Châu Á – Thái Bình Dương vượt qua cuộc chiến tư tưởng chính trị sau Chiến Tranh Lạnh, giúp hiện thực hoá những quy luật và chuẩn mực thương mại và đầu tư toàn cầu.

Những yếu tố này sẽ giúp đem lại phát triển kinh tế, và giúp tạo nên một môi trường phát triển chiến lược ở Châu Á – Thái Bình Dương, nơi các quốc gia sẽ có một môi trường tự do hơn, và không bị các quốc gia lớn hơn lợi dụng.

Và, Tổng thống Obama đã nói rằng: “Những gì anh vừa trình bày nghe thật có lý.” Và đương nhiên, lúc đó, tôi đã nói về Việt Nam. Đây là báo cáo của tôi cho Tổng thống Obama vào buổi sáng trước khi Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đến thăm Washington, gặp Tổng thống Obama trong phòng Bầu Dục, và tuyên bố lần đầu tiên về mối quan hệ hợp tác toàn diện giữa Mỹ và Việt Nam.

Đó cũng đã 4.5 năm về trước, và đã có quá nhiều thay đổi xảy ra. Đây cũng là nội dung mà tôi muốn chia sẻ tiếp theo sau đây – đã có những thay đổi gì, kỷ nguyên mới mang ý nghĩa gì. Và sau đó, tôi sẽ chia sẻ thêm về tương lai và những gì ta có thể kỳ vọng.

Trung Quốc: Trung tâm kinh tế toàn cầu mới và cuộc chơi thích nghi

Kỷ nguyên mới mang ý nghĩa gì? Nhận định của tôi về kỷ nguyên mới này gồm 3 phần: kinh tế, chính trị, và địa chính trị. Tôi sẽ nói rõ hơn về từng phần. Nhưng tôi muốn nhấn mạnh rằng kỷ nguyên mới trong mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam không xoay quanh Tổng thống Trump.

Kỷ nguyên mới này mang lại những thay đổi lớn hơn, mang tính cơ cấu trên thế giới, tại Châu Á, cũng như đối với hai quốc gia của chúng ta. Những thay đổi này, theo đó, sẽ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp, tích cực và tiêu cực đến mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.

Thế giới đang ở trong một giai đoạn khi những vấn đề trọng tâm đang được đàm phán như quản trị toàn cầu, hoặc những yếu tố thiết lập nên quản trị toàn cầu ở cấp quốc tế; mối quan hệ gữa nhà nước – xã hội; vai trò của của thị trường và vai trò của nhà nước ở cấp quốc gia… đây không phải là giai đoạn đơn giản đối với mối quan hệ quốc tế.

Tình hình kinh tế, thương mại, đầu tư, tài chính thế giới đang có những bước tiến mới và quan trọng; và một số yếu tố được ảnh hưởng bởi sự đồng bộ giữa phát triển toàn cầu và phát triển thương mại toàn cầu.

Năm 2017 là một năm tốt cho nền kinh tế toàn cầu. Tôi đang quan tâm đến 4 xu hướng của nền kinh tế toàn cầu. Đầu tiên, khái niệm toàn cầu hoá mà khá nhiều người hiểu như là giảm rào cản tiếp cận hàng hoá, dịch vụ, nguồn vốn, ý tưởng, hay con người, hiện không còn là một con đường thẳng tắp nữa. Nói cách khác, nhiều quốc gia không nghĩ rằng việc giảm rào cản tiếp cận hàng hoá, dịch vụ, nguồn vốn, hay ý tưởng… là một điều tốt cho tất cả mọi người và tất cả quốc gia.

Quốc gia như Mỹ hay khối EU đang đàm phán trên việc chính sách mở cửa cần được cân nhắc và điều chỉnh như thế nào. Và thật ra, ở phía bên này của thế giới, chúng ta đang dần quên đi quan ngại này vì các quốc gia Châu Á như Việt Nam đang hưởng lợi rất nhiều từ chính sách toàn cầu hoá và sự tiếp cận với các thị trường phát triển.

Trung Quốc rất thích một thị trường mở cửa, miễn rằng thị trường đó không phải là thị trường Trung Quốc. Và đương nhiên hiện đang có rất nhiều thảo luận về chính sách bảo hộ mậu dịch.

Điều này có nghĩa là chủ nghĩa dân tộc trong kinh tế đang được ưa chuộng; những hiệp định thương mại sẽ dần chuyển hướng sang khu vực thay vì toàn cầu, và tiến trình tự do hoá thương mại và đầu tư đang giảm tốc độ trong một vài năm nữa. Châu Á có thể là một ngoại lệ, nhờ vào viễn cảnh của TPP 10 hay TPP 11, hiện ta vẫn chưa biết được chính xác.

Thứ hai là nền kinh tế toàn cầu chưa thực sự phục hồi sau cơn khủng hoảng tài chính toàn cầu. Những bước cuối cùng trong quá trình phục hồi nền kinh tế toàn cầu chỉ đang mới bắt đầu. Nói cách khác, như việc Mỹ, khối EU, và có thể Nhật Bản rút lui khỏi những dự án kích cầu, lãi suất sẽ tăng cao, ta không thể biết tăng nhanh như thế nào nhưng ta biết nó sẽ tăng.

Tuỳ thuộc vào sự kỳ vọng của thị trường và tốc độ tăng trưởng, tuỳ thuộc vào những cú sốc ngoại sinh, đây có thể là sự kiện gây biến động. Nếu lãi suất tiếp tục tăng cao, đương nhiên nó sẽ ảnh hưởng đến tiền tệ. Điều này sẽ dẫn đến yêu cầu cần có một hệ thống nhà nước mạnh mẽ, và chú trọng đến sức đột phá. Nói đơn giản hơn, quốc gia nào có một hệ thống ngân hàng yếu kém sẽ yếu thế hơn.

Thứ ba là Trung Quốc đang trở thành trung tâm của nền kinh tế toàn cầu, và điều này đem lại cả những triển vọng và rủi ro. Tập Cận Bình gần đây đang củng cố lại sức mạnh và bước đầu thực hiện kế hoạch cải cách nhằm giảm thiểu rủi ro tài chính, bảo vệ môi trường, tạo sự thông thoáng về mặt chính sách, chính sách công nghiệp, …

Nhưng Trung Quốc không thực sự mở cửa tại thị trường nội địa, và họ có một chiến lược khá xông xáo nhằm tăng ảnh hưởng lên nền kinh tế bên ngoài: Chiến dịch Một vành đai Một con đường, hay Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á AIIB. Nguồn vốn đầu tư vào thị trường nước ngoài của Trung Quốc hiện đang là một công cụ lớn giúp tạo ảnh hưởng lên kinh kế và chính trị.

Và Trung Quốc cũng không ngại sử dụng các mối liên hệ kinh tế với mục đích chính trị. Hãy cứ hỏi các nhà hoạch định chính sách tại Na Uy, Đài Loan, Philippines, Hàn Quốc, thậm chí là Việt Nam – những nơi đang chịu sức ép kinh tế từ Trung Quốc. Và như vậy, Trung Quốc đang trở thành trung tâm của nền kinh tế toàn cầu, và chúng ta cần học cách thích nghi với điều này.

Điều thứ tư, cũng là điều cuối cùng, là đối với nền kinh tế toàn cầu, ta cần quan tâm hơn đến sự lên ngôi của robot và tự động hoá trong sản xuất. Nó sẽ chèn ép chuỗi cung ứng hiện đã được phân bổ tuỳ theo yếu tố địa lý, và có thể dẫn đến việc tái tập trung sản xuất và tiêu dùng.

Và nếu ta còn nhớ, ý tưởng đằng sau giai đoạn hai của chiến dịch toàn cầu hoá là việc tiêu dùng và sản xuất sẽ được tái tập trung nhằm tận dụng nguồn lao động rẻ. Điều này sẽ ảnh hưởng đến Việt Nam, nhưng tôi không biết sẽ ảnh hưởng như thế nào.

Nhưng nếu Trung Quốc bắt đầu thay đổi công nghiệp sản xuất vì sử dụng công nghệ máy móc sẽ rẻ hơn thuê nhân công ở một số quốc gia, điều này sẽ ảnh hưởng đến ván cờ sản xuất.

Và giả sử những nền kinh tế như Việt Nam muốn chạy theo cuộc đua nâng tầm giá trị gia tăng trong sản xuất, điều gì sẽ xảy ra khi công nghệ máy móc và tự động hoá đang nâng mức chuẩn đánh giá trong khi những quốc gia như Việt Nam chỉ mới bắt đầu cuộc đua?

Tôi chưa có câu trả lời cho câu hỏi này, nhưng có lẽ đây là sự kiện quan trọng nhất của nền công nghiệp sản xuất và kỹ thuật toàn cầu trong 10 năm tới.

Kỳ tiếp: 

Địa chính trị trong quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ

Kết nối với chúng tôi

image

Những điều cần biết về chuyên ngành Lãnh đạo & Quản lý 💛💙 Lãnh đạo và Quản lý (LM) là một trong hai chuyên ngành của chương trình Thạc sĩ Chính sách công (MPP) giảng dạy tại Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright. Với nền tảng về kinh tế, chương trình giảng dạy của ngành học được trường thiết kế đặc biệt dành cho các cán bộ quản lý tầm trung và cao cấp, thuộc bất cứ ngành nghề nào. Một thế mạnh lớn của trường Fulbright đó là phương pháp sư phạm có khả năng chuyển tải những kiến thức căn bản về phân tích kinh tế cho những người chưa học về kinh tế trong một thời gian ngắn. Khi đi sâu vào học về lãnh đạo và quản lý, người học có thể hội nhập nhanh nhờ nền tảng phân tích kinh tế vững chắc. Tìm hiểu thêm về chương trình Thạc sĩ Chính sách công, chuyên ngành học Lãnh đạo và Quản lý tại: https://fsppm.fulbright.edu.vn/vn/dao-tao/thac-si-chinh-sach-cong-lanh-dao-quan-ly/ --- Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright đang tuyển sinh Chương trình Thạc sĩ Chính sách công năm 2024 niên khóa 2024-2026 với 2 chuyên ngành Phân tích Chính sách; và Lãnh đạo và Quản lý. Ứng viên trúng tuyển sẽ nhận được mức học bổng từ 40% - 100% từ Chương trình. 📌Thời hạn ứng tuyển: 12/3 – 09/6/2024 🌟Link ứng tuyển: https://fsppm.fulbright.edu.vn/don-du-tuyen #FulbrightVietnam #ThacsiChinhSachCong #TuyenSinh2024 #Scholarships

image

(English below) ✨ LỜI CHÚC NĂM GIÁP THÌN 2024 ✨ Bước sang thềm năm mới Giáp Thìn, Đại học Fulbright Việt Nam xin được gửi đến mọi nhà lời chúc tốt đẹp nhất 🐉 Với trái tim tràn đầy hy vọng hoà cùng niềm vui đầu năm, chúng tôi vô cùng trân trọng sự tin tưởng và hỗ trợ vô giá Fulbright nhận được trong hành trình vừa qua, là động lực hướng đến những điều tuyệt vời sẽ tiếp nối trong năm nay 🌟 Nhân dịp năm Rồng, Fulbright xin kính chúc vạn sự hanh thông, mọi niềm mong thành hiện thực 🌟 --- ✨ HAPPY LUNAR NEW YEAR 2024 ✨ As we step into New Year, the Year of the Dragon, Fulbright University Vietnam would like to extend our best wishes to everyone 🐉 With hearts filled with hope and joy as we embark on the new year, we deeply appreciate the invaluable trust and support Fulbright has received on our journey thus far, serving as motivation towards the wonderful things that will continue in the year ahead 🌟 As the Dragon's year unfolds its tale, Fulbright extends wishes, setting sail. Prosperity's breeze, in every gale, May dreams come true, without fail 🌟

Trang web này sử dụng cookies để cung cấp trải nghiệm người dùng tốt hơn.

Các cookies cần thiết (Essential Cookies) được mặc định và là cơ sở để trang web hoạt động chính xác. Cookies phân tích (Analytics cookies) thu thập dữ liệu ẩn danh để cải thiện và theo dõi website. Cookies hiệu suất (Performance cookies) được sử dụng bởi bên thứ ba để tối ưu hóa các ứng dụng (như video và bản đồ) được tích hợp trong trang web của chúng tôi. Để chấp nhận tất cả cookies, vui lòng bấm vào 'Tôi chấp nhận.'

logo_footer