Thay vì phân tích sâu về giá trị thẩm mỹ, Văn hóa Thị giác là lĩnh vực nghiên cứu khoa học tập trung vào khía cạnh văn hóa của tác phẩm nghệ thuật. Đây là ngành học được chú trọng trong mô hình giáo dục khai phóng trên khắp thế giới. Tại Đại học Fulbright Việt Nam, Văn hóa Thị giác hiện được thiết kế với trọng tâm về nghệ thuật sơn mài. Sau khi hoàn thành khóa học này, Phương Thảo – sinh viên khóa 2019-2023 đã tìm ra cho mình một con đường mới để phát triển sự nghiệp trong tương lai, độc đáo nhưng cũng vô cùng ý nghĩa.
Là một học sinh chuyên toán, đã từ lâu mình xác định theo đuổi lĩnh vực tài chính, ngân hàng. Chính vì vậy mà khi bắt đầu học môn Văn hóa Thị giác, mình đã không biết có thể tiếp thu được bao nhiêu, hay áp dụng như thế nào môn học dường như chỉ xoay quanh nghệ thuật này. Trong khi nhiều bạn trong lớp đã có nền tảng rất tốt về lĩnh vực này từ trước, mình rơi vào trạng thái lo lắng và hoang mang, băn khoăn không biết môn học này sẽ có ích gì, làm sao để tham gia trao đổi, thảo luận trong lớp, nhất là khi mình tự cảm thấy bản thân khác hẳn các bạn, với lối suy nghĩ và quan điểm chẳng giống ai.
Sinh viên Fulbright đến thăm xưởng vẽ sơn mài ở Đà Nẵng
May mắn thay, khi học ở Fulbright, mình nhận ra rất nhiều kiến thức có thể áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau và việc tìm hiểu liên ngành là luôn luôn cần thiết. Ví dụ, môn Việt Nam học giúp chúng mình hiểu một cách sâu sắc hơn và tư duy hiệu quả hơn khi đọc tài liệu. Môn Suy luận Logic và các Hạn chế giúp mình bày tỏ và truyền đạt ý kiến tốt hơn. Ngay cả giáo viên hướng dẫn của mình, thầy Kevin Hart, cũng là tiến sĩ về văn học, không phải toán. Hai thầy trò luôn cùng tìm cách tiếp cận một chủ đề từ nhiều góc độ khác nhau, và cũng chính thầy là người đã chỉ cho mình cách tận dụng tối đa môn học này bằng những lời khuyên vô cùng hữu ích. Hãy cố gắng tìm ra những mối liên hệ, những sợi dây liên kết, xem liệu những kiến thức này có thể được áp dụng trong từng chuyên ngành ra sao. Hãy tự đặt ra những câu hỏi của riêng mình. Một cách thiển cận, kiến thức về văn hóa thị giác hẳn sẽ là một chủ đề lý tưởng để bắt chuyện, tán gẫu với những người làm cùng lĩnh vực tài chính, nhưng mình không cảm thấy thỏa mãn với điều đó.
Trước đây, mình vẫn luôn lo ngại về việc đầu tư tài chính sẽ tập trung quá nhiều vào lợi nhuận mà quên đi những giá trị nhân văn. Mình dự định sẽ thi chứng chỉ phân tích tài chính CFA, trong đó tất cả các chuyên viên tài chính đều phải cam kết tuân thủ đạo đức và phẩm giá nghề nghiệp. Đây là một phần thực sự rất quan trọng. Giới tài chính cần đề cao đạo đức hơn nữa, phải thực sự coi trọng sự liêm khiết và lòng thấu cảm. Liệu có không một bộ tiêu chuẩn đạo đức mà chúng ta có thể lấy làm kim chỉ nam trong cuộc sống, hay lúc nào ta cũng phải suy xét từng trường hợp, từng tình huống? Mình luôn băn khoăn về câu hỏi này như vậy, và những môn học như Văn hóa Thị giác đã giúp giải đáp phần nào trăn trở đó.
Trao đổi cùng thầy Aaron, Giáo viên đồng chủ nhiệm bộ môn
Bên cạnh đó, nghệ thuật cũng chính là một lĩnh vực đầu tư đầy tiềm năng. Học môn này để làm gì? Để hiểu biết thêm về nghệ thuật, hay để trình bày lại những khái niệm nghệ thuật? Như vậy vẫn chưa đủ. Chúng ta cần phải có một cái nhìn bao quát hơn đến toàn bộ hệ sinh thái nghệ thuật, từ tác phẩm đến nghệ sĩ, từ công chúng thưởng thức nghệ thuật đến thị trường dành cho các tác phẩm nghệ thuật. Mình đã tiếp cận môn học này với tâm thế như vậy. Thầy Aaron, chủ nhiệm môn Văn hóa Thị giác đã giúp đỡ sinh viên rất nhiều, kể cả khi chúng mình gặp phải những bất đồng và khó khăn. Mình đã rất lo sợ ý kiến của bản thân sẽ đi ngược lại ý kiến số đông, nhưng thầy luôn khuyến khích việc tự học và tự khám phá.
Dù có xuất phát điểm rất khác so với mọi người, đây là cơ hội để mình tham gia vào cộng đồng và quả thực, mình đã “phải lòng” môn học này. Các hoạt động thảo luận, tranh biện trong lớp luôn thực sự rất thú vị, trong khi những tài liệu về môn học giúp mình khám phá được thêm thật nhiều điều về chính bản thân và những ngộ nhận trong quá khứ. Trước khi học Văn hóa Thị giác, mình cũng rất thích thưởng thức nghệ thuật, đặc biệt là nhiếp ảnh, nhưng chưa bao giờ nghĩ sẽ có đủ kiến thức để đi theo con đường này. Với ngành kinh tế – tài chính mà mình dự định theo đuổi, lợi nhuận luôn được đặt làm ưu tiên hàng đầu. Giờ đây, mình tin tưởng rằng bản thân có thể vừa theo đuổi lĩnh vực yêu thích, vừa có được thu nhập tốt. Với một tinh thần cởi mởi và không ngừng thử thách bản thân, mình đã đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác, để rồi quyết định, tại sao không thử kinh doanh trong lĩnh vực hội họa, một cách thật đúng đắn?
Phương Thảo trò chuyện cùng Oanh Phi Phi, một họa sĩ sơn mài nổi tiếng ở Việt Nam
Trong suốt quá trình môn học, được sự trợ giúp của các giảng viên, mình đã có cơ hội được tiếp xúc, trao đổi với các họa sĩ và những người trong ngành. Mình phát hiện ra, những nhà buôn tranh thường bỏ túi một khoản hoa hồng rất lớn mỗi khi bán tác phẩm hội họa, một điều không công bằng và gây ảnh hưởng xấu đến thị trường. Trong khi đó, thị trường tranh sơn mài trong nước cũng như quốc tế đều vô cùng giàu tiềm năng và đang phát triển nhanh chóng.
Từ những mối quan hệ đang có cùng những kỹ năng tạo dựng quan hệ, marketing và kinh doanh, mình muốn đóng góp cho xã hội, nâng cao nhận thức của cộng đồng, mang thương hiệu sơn mài Việt Nam đến với thế giới, đồng thời đẩy mạnh việc tiếp cận và giáo dục về nghệ thuật – vốn là một thách thức không hề nhỏ. Dù bắt đầu môn học này với tâm thế đầy băn khoăn, Văn hóa Thị giác đã mở ra cho mình một con đường mới, cho mình được theo đuổi đam mê, cống hiến cho đất nước, đồng thời đảm bảo thu nhập ổn định cho bản thân. Đó là một con đường thật ý nghĩa.
Nguyễn Phương Thảo – sinh viên khóa 2019-2023
