Giáo sư Nanette Veilleux và học giả Meg Burns chia sẻ về những kỷ niệm đáng quý tại Đại học Fulbright Việt Nam, quãng thời gian gắn bó với sinh viên trường, cùng những nghiên cứu thú vị tìm thấy tại khu vườn học thuật của Fulbright.
Là nơi ươm dưỡng những giá trị sâu sắc của giáo dục khai phóng, Đại học Fulbright Việt Nam đã và đang gây dựng một khu vườn học thuật muôn màu thu hút không chỉ những bạn trẻ ưu tú muốn chinh phục tấm bằng Cử nhân đầu đời, mà còn là “địa chỉ” uy tín khu vực Đông Nam Á để các học giả quốc tế đến giảng dạy và nghiên cứu. Dù đó là khoa học tự nhiên hay khoa học xã hội, Fulbright luôn ngập tràn tinh thần cầu thị tri thức dựa trên nền tảng liên ngành. Học tập suốt đời nhằm đem lại những tư duy và hành động tích cực cho xã hội là nét đẹp mà cả thầy và trò cùng nhau theo đuổi tại đây.
Với nhiệt huyết đam mê ấy, Giáo sư Nanette Veilleux và học giả Meg Burns đã chọn thỉnh giảng tại Đại học Fulbright Việt Nam trong năm học 2021-2022. Nếu như Giáo sư Nanette Veilleux là một nhà khoa học máy tính với hơn 30 năm kinh nghiệm, thì Meg Burns là một học giả trẻ thuộc lĩnh vực nghiên cứu nghệ thuật. Dẫu khác biệt về tuổi tác và chuyên ngành, nhưng cả hai đều tìm thấy ở Fulbright cơ hội mở rộng tri thức, những sinh viên năng động và cầu tiến, và đặc biệt là những khám phá học thuật lý thú khi làm việc tại Việt Nam.
Meg Burns: “Tại Fulbright, tôi được học hỏi và chất vấn những đề tài tưởng chừng quen thuộc trước đây”
Trong năm cuối cấp khóa cử nhân Lịch sử Nghệ thuật tại Đại học Notre Dame (bang Indiana, Mỹ), Margaret “Meg” Burns đã xuất sắc giành học bổng Luce Scholarship 2021-2022. Ra đời năm 1974, đây là một trong những chương trình học bổng danh giá nhất tại Mỹ dành cho các bạn trẻ tìm kiếm cơ hội sinh sống, làm việc và nghiên cứu tại châu Á. Meg chia sẻ: “Với ước muốn tương lai trở thành giám tuyển hoặc sử gia nghệ thuật, tôi nhận thấy những trải nghiệm vốn có của bản thân là chưa đủ, khi ‘lăng kính’ học thuật trước nay thường ngả về phương Tây. Đây là lý do tôi ứng tuyển học bổng Luce, với mong muốn khám phá, tìm hiểu và đào sâu kho tàng nghệ thuật thế giới một cách trọn vẹn hơn.”
Việt Nam trở thành điểm đến lý tưởng trong mắt cô qua lời giới thiệu của một người thầy ở Đại học Notre Dame, rằng một đồng nghiệp cũ của bà hiện đang giảng dạy và nghiên cứu về nghệ thuật đương đại Đông Nam Á tại TP. HCM. Đó chính là Tiến sĩ Pamela Corey, Giảng viên chuyên ngành Truyền thông và Nghệ thuật tại Đại học Fulbright, và tác giả của cuốn sách “The City in Time: Contemporary Art and Urban Form in Vietnam and Cambodia”. Nếu như Tiến sĩ Pamela Corey là học giả am hiểu về nghệ thuật Đông Nam Á giai đoạn cuối thập niên 2000 và giữa 2010, thì cũng tại Fulbright, sự hiện diện của Tiến sĩ Nora Taylor trong vai trò Hiệu trưởng lâm thời, đồng thời là nhà nghiên cứu nổi bật về lịch sử nghệ thuật Việt Nam những năm 1990, càng thôi thúc Meg Burns về những chân trời mới chờ đợi cô nơi đây.
“Tiến sĩ Pamela Corey và Nora Taylor luôn khuyến khích và mở ra cho tôi vô vàn cơ hội để bản thân thực sự ‘nhúng mình’ vào không gian nghệ thuật Việt Nam,” cô chia sẻ. “Mọi khoảnh khắc đối với tôi đều thực sự đáng quý, dẫu đó là các buổi triển lãm với những tác phẩm tuyệt vời ở TP. HCM và Hà Nội, những phút giây chuyện trò với các nghệ sĩ, giới nghiên cứu, giám tuyển, và những cây viết hiện đang đóng góp cho bức tranh nghệ thuật Việt Nam.”
Tại Đại học Notre Dame, Meg Burns tốt nghiệp danh dự với luận văn về nghệ sĩ người Mỹ Theaster Gates. Dự án Rebuild Foundation của ông chuyên cải tạo các tòa nhà cũ ở Chicago thành không gian văn hóa mới, giúp lưu trữ tư liệu lịch sử và tổ chức những hoạt động nghệ thuật kết nối cộng đồng. Trước đó, cô cũng từng dành ra một học kỳ tại Dublin (Ireland) để nghiên cứu về nghệ sĩ ý niệm Mark Dion. Ông chuyên thu thập những phế vật, tàn tích và hiện vật xưa cũ nhằm tạo nên các tác phẩm sắp đặt nói lên những đổi thay, chuyển biến trong lịch sử về mối quan hệ giữa con người, khoa học và thiên nhiên.
Mối lưu tâm của Meg Burns về những thực hành xã hội của nghệ thuật, về sợi dây liên kết và bổ trợ cho nhau giữa khoa học và nghệ thuật, bắt nguồn từ hai năm đầu đại học. Cô đã từng theo đuổi chuyên ngành Hóa trước khi nhận ra nghệ thuật mới thực sự là đam mê đích thực. “Đối với tôi, điều tuyệt vời nhất của nghệ thuật nói chung, hay lịch sử nghệ thuật nói riêng, nằm ở những lớp lang văn hóa, chính trị và kinh tế được cô đọng trong từng tác phẩm,” cô cho hay. “Ví như, một bức tranh không chỉ đơn thuần là nét vẽ của nghệ sĩ trên toan, mà ẩn sâu trong tác phẩm còn là những suy tư, tâm tưởng của họ về một nơi chốn, về cảm thức thời đại, về bầu không khí xã hội hiện quanh.”
Trong 6 tháng làm việc tại Fulbright, Meg Burns đóng vai trò là trợ lý nghiên cứu kiêm trợ giảng cho hai lớp học “Việt Nam trực quan hóa” và “Nghệ thuật đương đại: Các đề mục đặc biệt” của Tiến sĩ Pamela Corey. Lớp học luôn đầy ắp những câu hỏi tranh luận lý thú, như châu Á được định nghĩa và định hình ra sao trong các nghiên cứu học thuật, hay ai là người quyết định đâu là trung tâm, khu vực nào bị xem là “ngoài rìa” trên bản đồ nghệ thuật thế giới. “Không chỉ sinh viên, mà bản thân tôi luôn thấy hào hứng với các buổi thảo luận này. Những đề tài tưởng như quá quen thuộc nay được phân tích ở góc độ mới, là cơ hội để tôi học hỏi thêm và tái nhìn nhận vốn kiến thức tích lũy trước đây,” cô chia sẻ.
“Rõ ràng, sinh viên Fulbright hiện đang được thụ hưởng một chương trình đào tạo vô cùng đặc biệt. Mỗi khi đọc bài luận của sinh viên, tôi luôn ấn tượng bởi cách các bạn tư duy. Khi trò chuyện với các bạn, tôi nhận thấy trong họ tính tò mò, ham hiểu biết và nhiệt huyết tràn trề. Song song với việc học, sinh viên Fulbright còn hoạt động trong các tổ chức phi lợi nhuận, sáng tác nghệ thuật, giám tuyển triển lãm, viết thơ, v.v. Thú thật, tôi chưa thấy điều gì mà sinh viên Fulbright không thể làm được, ngoại trừ việc… ngủ,” cô mỉm cười.
Giáo sư Nanette Veilleux: “Tôi trân trọng tinh thần cộng tác, cở mở giữa thầy và trò tại Fulbright”
Nanette Veilleux là Giáo sư khoa Toán, Thống kê và Khoa học Máy tính tại Đại học Simmons (Boston, Mỹ). Hơn 30 năm qua, bà tập trung nghiên cứu về công nghệ nhận dạng tiếng nói tự động, cụ thể hơn, làm cách nào để hệ thống nhận diện được các hiện tượng ngôn điệu. “Để người đối diện hiểu ý bạn, đó không đơn giản là từ ngữ được nói ra, mà còn là cách bạn thể hiện giọng nói,” Giáo sư cho hay. “Ngôn điệu là việc bạn nâng cao hay hạ thấp giọng trong câu, phát âm gãy gọn hay từ tốn, nói năng nhỏ nhẹ hay lớn giọng, v.v. Tất cả những điều này sẽ giúp chúng ta nhận biết được cảm xúc, ý tứ và suy nghĩ của nhau trong giao tiếp.”
Giáo sư Nanette Veilleux đến Việt Nam trong khuôn khổ Chương trình Học giả Fulbright của Chính phủ Hoa Kỳ, và giữ vai trò Giảng viên Thỉnh giảng ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Fulbright Việt Nam. Trong hơn 6 tháng làm việc, bà đã tổ chức thành công một dự án hợp tác nhỏ giữa sinh viên Fulbright và sinh viên Đại học Simmons về nghiên cứu nhận dạng tiếng nói trong tiếng Việt và tiếng Amhara (một ngôn ngữ của Ethiopia). Mỗi tuần, hai nhóm sinh viên đều hẹn gặp qua Zoom để cùng nhau trao đổi, thảo luận về những bản thâu âm giọng nói hai thứ tiếng mà họ tự tay thu thập. Kết quả sau đó được phân tích và nhập liệu vào các hệ thống nhận dạng tiếng nói, từ đó giúp cải thiện độ chuẩn xác của A.I. khi suy đoán và biểu diễn lời nói dưới dạng chữ viết.
“Xây dựng cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh cho một ngôn ngữ cần rất nhiều thời gian và công sức, bởi một âm từ không thôi cũng có thể mang vô vàn ý nghĩa khác nhau khi được biểu đạt trong câu nói, với những sắc thái ngữ nghĩa phong phú tùy thuộc bối cảnh và trường hợp cụ thể,” Giáo sư chia sẻ. “Công nghệ nhận dạng tiếng nói các ngôn ngữ thịnh hành như tiếng Anh vốn đã phát triển từ những năm cuối thập niên 1990, nhưng ngược lại, các ngôn ngữ còn lại thường không nhận được sự quan tâm và đầu tư nghiên cứu mạnh mẽ bằng.”
Một lĩnh vực khác mà Giáo sư Nanette Veilleux cũng đam mê không kém chính là các phương pháp sư phạm trong ngành Khoa học Máy tính. Tại Đại học Fulbright, bà đã có dịp nghiên cứu kỹ hơn về POGIL (Process Oriented Guided Inquiry Learning). Đây là phương pháp học bằng thực hành định hướng khám phá hiện đang được áp dụng trong nhiều môn học của trường. Giáo sư cho hay: “Với đặc thù của ngành Khoa học Máy tính, những gì tôi dạy cho các bạn sinh viên sẽ trở nên lỗi thời trong vài năm tới. Chính vì vậy, tôi luôn đề cao tầm quan trọng của việc dạy các bạn ‘học cách học’. Với POGIL, thay vì thụ động nghe giảng, sinh viên sẽ phải tự thân vận động nhằm giải quyết những câu hỏi đến từ giảng viên. Giảng viên có thể cung cấp kiến thức sơ bộ hoặc đưa ra những gợi ý, nhưng chính các bạn sẽ là người tìm ra đáp án cho riêng mình.”
Tuy rằng sinh viên thường cảm thấy lo âu, thiếu tự tin khi đối mặt những câu hỏi khó, nhưng theo góc nhìn của Giáo sư Nanette, những bài tập của phương pháp POGIL sẽ giúp các bạn xây dựng kỹ năng đón nhận những cảm xúc trên một cách tích cực hơn. “Trong quá trình học, việc ta chưa biết, chưa am hiểu về một vấn đề gì là điều hoàn toàn bình thường. Thay vì từ bỏ dễ dàng, các bạn trẻ nên thử trao cho mình cơ hội để từng bước vượt qua thử thách. Sự kiên nhẫn và kiên trì chính là yếu tố quan trọng để bản thân mỗi người tích lũy vốn kiến thức của riêng mình.”
Song song với công tác nghiên cứu và giảng dạy, Giáo sư Nanette Veilleux cũng tổ chức một sự kiện đặc biệt, quy tụ một số chuyên gia ngành STEM đến chia sẻ và trò chuyện với sinh viên Fulbright về vai trò của phụ nữ trong khoa học. Bà cũng mời đến Fulbright chuyên gia từ các tổ chức Mỹ nhằm tư vấn và hỗ trợ sinh viên về những cơ hội học tập tại Mỹ sau khi tốt nghiệp Cử nhân. Sau hơn 6 tháng làm việc, Giáo sư Nanette Veilleux không khỏi trân trọng một tinh thần đặc trưng của Đại học Fulbright, điều mà bà cũng tìm thấy khi nghiên cứu và giảng dạy tại các môi trường học thuật lớn tại Mỹ như Đại học Boston, Viện Công nghệ Massachusetts (MIT):
“Đó là tinh thần cộng tác sâu sắc giữa thầy và trò trong việc học của đôi bên. Tại Đại học Simmons chẳng hạn, tôi được dịp biết và hiểu rõ về sinh viên trong lớp, rằng chúng tôi như những người đồng nghiệp của nhau, cùng chung tay giải quyết một vấn đề hay bài toán phức tạp nào đó. Tôi cũng cảm nhận được điều này với sinh viên Fulbright, rằng các bạn rất thông minh, chăm chỉ và cởi mở. Các bạn không ngần ngại xắn tay áo lên ‘làm việc’. Tôi cho rằng điều này có được là nhờ mô hình giáo dục khai phóng tại Fulbright, một môi trường học thuật giàu cảm hứng đến thế hệ trẻ Việt Nam, giúp họ luôn tự tin và vững vàng chinh phục mọi hành trình đón chờ ở tương lai phía trước.”
Bảo Quyên
