Ethics in Context (Đạo đức trong Cuộc sống) là một lớp học đặc biệt ở Đại học Fulbright mà tôi trải nghiệm trong Năm học Đồng kiến tạo. Với sứ mệnh ươm dưỡng môi trường đại học phát triển trải nghiệm của sinh viên, các giảng viên giúp chúng tôi trả lời câu hỏi: Cách nào ứng dụng những kiến thức vào thực tiễn bên ngoài lớp học.
Ở lớp học Đạo đức trong Cuộc sống, chúng tôi được giới thiệu những giá trị đạo đức quan trọng của phương Đông qua Phật giáo, Nho giáo. Đó là lý thuyết Phật giáo về Vô ngã, những bài học đạo đức của Khổng Tử về cân bằng các mối quan hệ và nhiều bài học ý nghĩa khác…Nhưng lớp học không chỉ dừng ở lý thuyết.
Giảng viên yêu cầu chúng tôi phải thực hiện một dự án có tên gọi “Service Learning” (Học từ những hoạt động phụng sự cộng đồng). Dự án này yêu cầu mỗi sinh viên dành ít nhất 10 giờ để thực hiện các hoạt động phục vụ cho lợi ích cộng đồng.
Chúng tôi quyết định chọn Đà Lạt là nơi thực hiện dự án. Chỉ có một tháng chuẩn bị, nhóm 16 sinh viên tham gia môn học này phải thiết kế một dự án hoạt động bài bản, từ phác thảo kế hoạch đến đề xuất ngân sách dự kiến và chuẩn bị hậu cần. Chuyến đi kéo dài 2 ngày gồm hoạt động tham gia nhặt rác ở Suối Vàng và tổ chức buổi tập huấn về Trí thông minh Cảm xúc cho các em bé ở trại trẻ mồ côi Lục Hòa.
Ngày khởi hành. Chuyến xe xuất phát từ Sài Gòn lúc 6 giờ tối và đến Đà Lạt vào 2 giờ sáng hôm sau. Chặng đường dài không hề vắt kiệt tinh thần và năng lượng của cả nhóm.
Từ 8 giờ sáng, chúng tôi đã bắt đầu hoạt động nhặt rác tại hồ Suối Vàng vốn đang ngập trong rác do hoạt động du lịch. Chúng tôi đặt tên cho hoạt động này một cái tên rất kêu: Thử thách Thay đổi. Hoạt động may mắn có sự tham gia của những người dân địa phương tâm huyết bảo tồn môi trường, cảnh quan Đà Lạt.
Tham gia cùng cộng đồng địa phương, tôi học được cách người dân nơi đây chăm sóc môi trường và nuôi dưỡng ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng của họ. Cùng nhau, chúng tôi “thu hoạch” hơn 30 túi rác. Nhưng kết quả kỳ vọng không phải ở lượng rác thu gom mà là nỗ lực truyền cảm hứng hoạt động vì môi trường, khơi gợi ý thức trách nhiệm với môi trường của mỗi người dân.
Ngày thứ hai là một ngày đặc biệt ở trại mồ côi Lục Hoà. Buổi tập huấn về Trí thông minh Cảm xúc cho các em bé ở trại trẻ mồ côi của nhóm sinh viên Fulbright vô tình “đụng” với hoạt động của một nhóm khác.
Nhưng chúng tôi đã nhanh chóng chủ động sắp xếp để hai nhóm cùng tham gia vui vẻ. Tình huống bất ngờ như một trải nghiệm mới và chúng tôi đã học cách thích nghi, điều chỉnh hoạt động cho hài hoà vì mục tiêu chung là phụng sự các em nhỏ ở đây.
Lớp học qua thực tế của chúng tôi có mặt thầy Nguyễn Nam, người phụ trách lớp Đạo đức trong Cuộc sống. Thầy đã cùng tham gia tất cả các hoạt động, là một tấm gương cho chúng tôi về niềm đam mê và năng lượng tích cực làm điều tốt. Năng lượng tích cực của thầy lan tỏa, truyền cảm hứng cho chúng tôi trong suốt hành trình.
Chuyến đi khắc sâu thêm những giá trị của lớp học Đạo đức trong Cuộc sống. Phật giáo dạy đồng cảm và lòng trắc ẩn. Nho giáo dạy cách nhìn thế giới không chỉ từ lợi ích cá nhân của bản thân. Và cá nhân không phải là trung tâm cộng đồng, mà ngược lại, cộng đồng nên là trung tâm của mỗi người.
“Service Learning” và chuyến đi đến Đà Lạt không phải là “bài thi” để qua môn Đạo đức. Chúng tôi đã học được bài học về lòng biết ơn, trân trọng những điều mình đang có và cảm nhận mình quá may mắn trong cuộc sống. Tôi đã học cách tôn trọng và chú ý đến lời nói và hành động của mình nhiều hơn để không làm tổn thương các em nhỏ.
Tôi rơi vào một khoảnh khắc lặng nhìn hồ Suối Vàng sau một ngày dọn dẹp và ngạc nhiên về vẻ đẹp của nó. Cảnh đẹp bình yên nhắc tôi rằng mỗi người cần có trách nhiệm với thiên nhiên và chính bản thân mình bởi chủ thể gây ra hành động xả rác cho môi trường là con người.
Khổng Tử dạy các môn đệ không phá vỡ các quy tắc trong gia đình, bởi một khi quy tắc nhỏ nhất bị phá vỡ, người ta sẽ tiến tới phá vỡ những quy tắc lớn hơn. Tôi nghiệm ra từ đây rằng, mỗi người phải chịu trách nhiệm về hành động của mình, không để ảnh hưởng, phá vỡ các quy tắc chung của xã hội.
Chuyến đi Đà Lạt là một trong những chuyến đi ý nghĩa nhất tôi từng trải nghiệm trong cuộc đời. Học cách cống hiến cho cộng đồng, tôi tin mình cũng đã nhận lại những bài học quý giá không ngờ tới.
Lê Ngọc Kỳ Duyên
