Chris Matthews là nhà báo Mỹ, nhà bình luận chính trị kỳ cựu, biên tập viên dẫn chương trình nổi tiếng, linh hồn của show “Hardball with Chris Matthews”– chương trình được phát sóng lâu nhất trên đài MSNBC của Mỹ (kéo dài hơn 20 năm). Ông nhận lời thỉnh giảng tại Đại học Fulbright Việt Nam và trực tiếp dẫn dắt một khoá học truyền thông trực tuyến đặc biệt có chủ đề: “Truyền thông Chính trị Mỹ”. Chris Matthews mang đến cho sinh viên Fulbright một trải nghiệm độc đáo, thú vị đó là mang vào lớp học những chuyên gia báo chí, truyền thông hàng đầu, đẳng cấp nhất của nước Mỹ.
Khi thiết kế khoá học trực tuyến này trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 khống chế không gian tương tác thực của xã hội, nhà báo Chris Matthews gọi đây là sự “rút ngắn khoảng cách” giữa những sinh viên Việt Nam với những chuyên gia toàn cầu. Trong suốt khóa học, ông đã mời những diễn giả nổi tiếng ở Mỹ tham gia cùng lớp học để thảo luận về những chủ đề đa dạng, khám phá vai trò của truyền thông trong khuôn khổ chính trị, đặc biệt cách truyền thông đại chúng và mạng xã hội ảnh hưởng thái độ, tư tưởng và hành vi của con người.
Điều đặc biệt nhất, hấp dẫn nhất của khoá học này đó là sự tham gia của những chuyên gia báo chí, truyền thông hàng đầu nước Mỹ.
Mở đầu khóa học, hai nhà báo Howard Fineman (Chủ biên toàn cầu của tờ Huffington Post) và Margaret Carlson (nhà báo và bình luận truyền hình nổi tiếng của Mỹ) giới thiệu khái quát về bối cảnh chính trị Hoa Kỳ thông qua các sự kiện thời sự nổi bật. Từ những kiến thức nền tảng đó, sinh viên tiếp tục khám phá lịch sử phát triển của truyền thông chính trị cho đến những xu hướng truyền thông đương thời dưới sự dẫn dắt của khách mời Jon Meacham (người viết tiểu sử đoạt giải Pulitzer danh giá của giới văn học – báo chí).
Trong mười buổi, khóa học đã đi qua những chủ đề nội dung đa dạng, từ những lý thuyết căn bản cho đến các hiện tượng xã hội đang ảnh hưởng trực tiếp trên phạm vi toàn cầu. Frank Fahrenkopf (Chủ tịch Ủy ban Tranh biện Tổng thống) và Fred Yang (Giám đốc điều hành của Hart Research Associates) đã cùng tham gia một buổi học để nói về văn hóa tranh biện của Mỹ và cách nó ảnh hưởng đến các cuộc bầu cử. Joy-Ann Reid (nhà phân tích chính trị của MSNBC), Yamiche Alcindor (phóng viên Nhà Trắng), Jonathan Allen (tác giả sách bán chạy số 1 theo New York Times), và cựu Giám đốc sản xuất của chương trình, bà Ann Klenk – những đồng nghiệp cũ của Chris Matthews từ chương trình Hardball – đã cùng tham gia để bàn thảo về tin tức và cách các bản thời sự được sản xuất. Joe Scarborough (người dẫn chương trình tin tức hàng đầu “Morning Joe” theo bình chọn của The New York Times) cũng tới dự một buổi học khác để nói về tính chất của tin tức buổi sáng và ảnh hưởng của nó đến dư luận hàng ngày.
Môn học còn có sự góp mặt của Charlie Cook (nhà phân tích chính trị kỳ cựu của NBC), Chuck Todd (Giám đốc Chính trị của NBC News), Michael Schmidt (phóng viên Washington cho New York Times), Heidi Przybyla (phóng viên NBC News), và Eli Stokols (phóng viên Nhà Trắng của LA Times). Các khách mời đã cùng giảng viên Chris Matthews thảo luận về vấn đề đưa tin khách quan trong báo chí, giúp sinh viên có cái nhìn đúng đắn hơn mỗi khi tiếp nhận thông tin và rèn luyện tư duy phân tích sàng lọc tin tức, đặc biệt trong kỷ nguyên số ngày nay.
Trong khi đó, Katie Cunningham, Steve McMahon và Gerald Rafshoon, những chuyên gia truyền thông kỳ cựu đã mang đến cho sinh viên một cái nhìn sâu sát hơn từ kinh nghiệm của người trong cuộc về truyền thông quốc tế. Khi bàn về những luồng ý kiến khác nhau, Chris Matthews mời những người bạn đồng nghiệp trực tính để tạo ra một cuộc thảo luận đa chiều, trong đó có Ron Reagan (phóng viên kỳ cựu, người dẫn chương trình và nhà bình luận chính trị trên truyền hình và đài phát thanh với hơn 35 năm kinh nghiệp, tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy), Michael Steele (người gốc Phi đầu tiên được bầu làm Phó Thống đốc một bang tại Mỹ), Donna Edwards (cựu Dân biểu Dân chủ, nhà hoạt động cộng đồng và chính trị gia hiện tại), và Jonathan Capeheart (nhà báo đoạt giải Pulitzer và người dẫn chương trình “The Sunday Show with Jonathan Capehart” trên MSNBC).
Về những chủ đề đương đại, Chris Matthews lại đưa các sinh viên trở về với những bài học lịch sử cùng hai sử gia Michael Beschloss (nhà sử học chuyên nghiên cứu về các đời Tổng thống, là người từng đoạt nhiều giải thưởng danh giá và là tác giả mười cuốn sách bán chạy) và Douglas Brinkley (Giảng viên Lịch sử tại Đại học Rice và Biên tập viên cộng tác tại Vanity Fair). Và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, sinh viên được nghe trực tiếp từ các chuyên gia chắp bút cho những bài phát biểu của những nhà lãnh đạo chính trị: Rick Hertzberg (Tổng thống Carter), Bob Shrum (Thượng nghị sĩ Edward Kennedy), Mary Kate Cary (Tổng thống George H.W. Bush) và Biên tập viên của Tờ Washington Paul Glastris (Tổng thống Clinton) để tìm hiểu thêm về sức mạnh của ngôn từ.
Trong nhiều khía cạnh giá trị truyền thông đa dạng mà các giảng viên khách mời chia sẻ, một khái niệm được nhắc đến xuyên suốt các buổi học là “buồng vang thông tin” (echo chamber). Trong bối cảnh xã hội phát triển đa dạng nguồn tin tức trên mạng, đặc biệt mạng xã hội, người đọc có cơ hội tiếp cận nhiều luồng quan điểm đa chiều. Tuy nhiên, chính sự tự do trong việc lựa chọn nhiều nguồn thông tin đã làm sản sinh các hệ sinh thái khép kín của những nhóm đồng quan điểm (thường xuyên theo dõi và tương tác với các trang báo, diễn đàn cùng chủ đề), khiến họ tự nhốt mình trong “buồng vang thông tin” ngăn cách với các góc nhìn khác.
Trong một cuộc trò chuyện tại Đại học Fulbright Việt Nam năm 2019, nhà báo Chris Matthews từng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ tâm thế cởi mở kèm tư duy phản biện khi cập nhật tin tức để tránh bị rơi vào “buồng vang thông tin”.
“Hãy lắng nghe, đọc từ nhiều phía. Giống như khi bạn nằm ngủ và cảm thấy chiếc gối của mình bị quá nóng, hãy thử lật nó lại, có thể mặt bên kia sẽ mát và dễ chịu hơn. Chỉ đơn giản vậy thôi nhưng đó là cơ hội để bạn nhìn nhận mọi thứ một cách đúng đắn.”
Sinh viên Đỗ Hoàng Cẩm Hoa (Khóa 2024) bày tỏ: “Chỉ vỏn vẹn trong vòng một tháng, em đã học được một lượng lớn kiến thức, được tham khảo nhiều vấn đề qua góc nhìn của những người trong cuộc, những nhà lãnh đạo có tâm và có tầm, không chỉ ở Mỹ mà còn từ khắp nơi trên thế giới. Em nghĩ rằng đây là một trải nghiệm vô cùng quý báu mà em không thể tìm thấy ở bất kỳ đâu khác.”
Củng cố tính liên ngành của giáo dục khai phóng
Sinh viên Nguyễn Quang Minh (Khóa 2024) từng có những đắn đo về việc tham gia một khóa học trực tuyến cho đến khi tham gia khoá học của Chris Matthews.
“Em từng nghĩ rằng mình không thể học online theo cách chỉ cần nghe giảng và làm bài tập đầy đủ để chấm điểm. Tuy nhiên, khóa học này hoàn toàn vượt xa sự mong đợi của em. Giảng viên chính và tất cả những khách mời đều rất thân thiện và ân cần giải đáp những thắc mắc của chúng em trong các buổi học. Mặc dù là những người nổi tiếng và có địa vị trong xã hội, họ vẫn gần gũi đến mức đôi khi em quên mất rằng khóa học này hoàn toàn diễn ra xuyên qua màn hình máy tính.”
Nguyễn Vũ Tùng Lâm (Khóa 2024) cho hay, trải nghiệm này không giống như một lớp học mà giống những buổi trò chuyện thân mật ở một không gian ấm cúng.
“Nó như thể chúng em đang ở phòng khách hay ở sân vườn nhà thầy Chris Matthews vậy. Em hay ví von rằng, giống như thầy Chris mời bạn bè tới nhà để đàm đạo chuyện trò và chúng em chỉ là những người may mắn được ngồi trong căn phòng ấy để cùng tham gia và lắng nghe. Điều đặc biệt đáng quý là những cuộc trò chuyện hoàn toàn tự nhiên, không hề có sự trau chuốt như ta vẫn thường thấy trên các phương tiện truyền thông. Họ sẵn lòng chia sẻ với chúng em, một cộng đồng nhỏ ở Fulbright, những cuộc trò chuyện vô cùng cởi mở và thẳng thắn.”
Sinh viên Phan Hoàng Dũng (Khóa 2023) lại tìm thấy sự hấp dẫn của khóa học ở cơ hội được khám phá những chủ đề phong phú và độc đáo. Do khóa học không tính tín chỉ và là môn tự chọn nên các sinh viên áp dụng tinh thần “học đơn thuần vì lợi ích của việc học”, phát huy tối đa tinh thần tò mò, ham học hỏi.
Sinh viên Quang Minh nhận định: “Khóa học này cho chúng em một cơ hội vô giá được lắng nghe và trò chuyện cùng những người có kinh nghiệm thực tế và hiểu biết sâu sát về từng chủ đề. Thay vì chỉ đọc qua sách vở hoặc các nguồn tin thứ cấp, đây giống như là nguồn tin sơ cấp rất đặc biệt mà chỉ chúng em được tiếp cận.”
Sinh viên Quang Minh cho rằng, khóa học là một món ăn hỗn hợp của Khoa học Chính trị, Truyền thông, Tâm lý học và Nhân học, khiến cho bạn liên tục phải tự đánh giá lại và cập nhật thế giới quan của bản thân.
Sau 1 tháng dẫn dắt lớp học, nhà báo Chris Matthews tỏ ra rất ngạc nhiên trước sự quan tâm của sinh viên với chủ đề khoá học và thích thú trước việc được làm khó bởi những câu hỏi hóc búa của sinh viên Việt Nam. Sau hàng chục năm làm nghề, ông hào hứng trước một trải nghiệm về giáo dục với các học trò ở bên kia bán cầu.
“Khi đứng lớp cùng những người bạn của tôi để chia sẻ kiến thức với sinh viên Việt Nam, bản thân tôi cũng nhận lại được những giá trị giáo dục quý giá vô cùng.”
Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam Đàm Bích Thuỷ chia sẻ, khóa học mang lại một cơ hội tuyệt vời cho sinh viên học hỏi từ những chuyên gia hàng đầu thế giới, giúp cho các bạn mở rộng chân trời tri thức và củng cố những kĩ năng thiết yếu để thích nghi với một thế giới ngày càng hội nhập và không ngừng thay đổi. Hơn cả, khóa học diễn ra trong bối cảnh đặc biệt với sự tác động của dịch bệnh Covid 19 một lần nữa củng cố tính liên ngành của giáo dục khai phóng.
Mỗi sinh viên thu lượm những giá trị trải nghiệm theo cách riêng, nhưng tựu trung theo ảnh hưởng của tinh thần giáo dục khai phóng, họ sẵn sàng khám phá, trải nghiệm cả bề dày lẫn bề rộng của tri thức một cách linh hoạt trong những không gian biến động, thay đổi của thời đại.
Xuân Linh – Bảo Trâm
