“Các bạn trẻ thế hệ Gen Z bắt đầu hành trình đại học vào thời điểm thế giới đang diễn ra những thay đổi chưa từng có và không thể lường trước. Sứ mệnh của giáo dục đại học thế kỉ 21, hơn lúc nào hết, phải chuẩn bị hành trang để các em có thể đương đầu với một tương lai đầy bất định như vậy”, Cô Đàm Bích Thuỷ, Chủ tịch Sáng lập, Đại học Fulbright Việt Nam chia sẻ.
Những thay đổi với tốc độ chóng mặt cả về mặt xã hội, kinh tế, công nghệ và môi trường – sẽ khiến lực lượng lao động tương lai chao đảo nếu chúng ta vẫn cứ tiếp tục dạy những môn học cũ với cách dạy cũ. Chúng ta cần định nghĩa lại giáo dục đại học.
Trong khi tỉ lệ thất nghiệp chung của Việt Nam trong quý 1 năm 2019 xuống dưới ngưỡng 2% thì tỉ lệ cử nhân thất nghiệp vẫn ở mức cao. Thống kê của Bộ Giáo dục Đào tạo cho hay đến năm 2018, chỉ có 65.6% cử nhân tìm được việc làm sau khi tốt nghiệp, trong số này chỉ có 40% tìm được việc liên quan đến chuyên môn đã được đào tạo.
Xu hướng này không chỉ diễn ra ở Việt Nam. Trong khu vực và thậm chí ở nhiều nền kinh tế phát triển trên thế giới, lực lượng cử nhân thất nghiệp đang gia tăng đến mức đáng quan ngại.
Có nhiều nguyên nhân phức tạp dẫn tới tình trạng này, chẳng hạn như tự động hóa trong một số lĩnh vực khiến nguồn cung lao động kỹ thuật cao tăng vọt. Trong khi đó, bản chất các ngành nghề cũng đang biến động; báo cáo gần đây của Dell cho biết 85% công việc trong năm 2030 thậm chí còn chưa xuất hiện ở thời điểm hiện tại.
Các mô hình giáo dục truyền thống dựa trên việc học một chuyên ngành duy nhất đã không còn có thể đáp ứng nhu cầu của thị trường tuyển dụng hiện nay. Đã đến lúc các trường đại học phải chuẩn bị cho sinh viên của mình đương đầu với một thế giới tương lai mong manh, bất định, phức tạp và mơ hồ. Thế giới đó sẽ bao gồm những công việc chưa từng xuất hiện, những công nghệ còn chưa được sáng chế, và những vấn đề chưa thể đoán trước.
Thử hình dung diện mạo giáo dục đại học cho tương lai?
Chương trình giáo dục định hướng cho tương lai bất định đó đòi hỏi vượt ra ngoài khuôn khổ hạn chế của một chuyên ngành và kỹ năng đơn lẻ. Nó đòi hỏi sự vận dụng một cách linh hoạt những tri thức, kỹ năng, thái độ và phẩm chất để đối mặt với những đòi hỏi phức tạp của một thế giới bất định.
Những sinh viên có năng lực sẽ cần phải có kiến thức ở cả bề rộng lẫn chiều sâu. Đó là lý do vì sao chương trình đào tạo của Fulbright được xây dựng dựa trên truyền thống giáo dục khai phóng và khoa học kỹ thuật của Hoa Kỳ. Điều này cũng cắt nghĩa tại sao những chương trình nổi bật của Fulbright trong lĩnh vực khoa học máy tính và kỹ thuật sẽ không chỉ dạy cho sinh viên những kỹ năng chuyên môn thuần túy.
Sự chuẩn bị tốt nhất cho một thế giới đang thay đổi đến chóng mặt chính là một bộ óc cởi mở và linh hoạt. Bởi vậy, trước khi chọn chuyên ngành, mọi sinh viên Fulbright cần hoàn thành các môn học nền tảng mang tính liên ngành với các chủ đề trải rộng trong nhiều lĩnh vực từ khoa học xã hội, tự nhiên, nhân văn, khoa học máy tính, kỹ thuật và nghệ thuật, với trọng tâm là Việt Nam.
Trước khi chọn chuyên ngành, mọi sinh viên Fulbright cần hoàn thành các môn học nền tảng mang tính liên ngành với các chủ đề trải rộng trong nhiều lĩnh vực.
Những môn học nền tảng này sẽ ươm dưỡng cho sinh viên năng lực suy nghĩ vượt ra ngoài ranh giới các lĩnh vực, biết tìm ra mối liên quan giữa những chuyên ngành này và từ đó phát triển một tư duy linh hoạt và có khả năng xoay sở tìm kiếm giải pháp. Mặt khác, những kiến thức mà chúng ta cần bồi đắp cũng sẽ không ngừng biến đổi, đòi hỏi mỗi cá nhân phải có năng lực tự học.
Những tri thức chuyên môn sẽ không còn bó hẹp trong một lĩnh vực đơn lẻ nữa mà liên quan đến nhiều ngành và liên tục được cập nhật. Đây chính là cơ sở để Fulbright thiết kế các chuyên ngành.
Sinh viên sẽ chọn chuyên ngành từ sáu lĩnh vực chính, bao gồm: Kỹ thuật, Khoa học Xã hội, Toán và Khoa học Máy tính, Nhân văn, Khoa học Tự nhiên, và Nghệ thuật – cho phép họ vừa có thể theo đuổi những gì họ hứng thú trong nhiều lĩnh vực khác nhau, trong khi vẫn tập trung chuyên sâu vào một lĩnh vực chuyên môn mà họ đặc biệt quan tâm, ví dụ như kinh tế học, tâm lý học, kỹ thuật chế tạo máy, khoa học dữ liệu…
Cách thiết kế này mô phỏng tiến trình tư duy cần có để giải quyết các vấn đề của thế giới tương lai vốn đòi hỏi cách giải quyết đa ngành và sáng tạo. Quan trọng hơn là cho dù sinh viên có quyết định học chuyên ngành gì thì các bạn vẫn cần sẵn sàng để trụ vững và thành công ở nhiều vai trò và vị trí trong xã hội.
Cho dù học Kinh tế hay Việt Nam học, Trí tuệ Nhân tạo hay Lịch sử Nghệ thuật, sinh viên Fulbright cần giữ tinh thần tò mò về thế giới xung quanh, có khả năng đánh giá được chất lượng và sự khách quan của những dữ liệu mà họ tiếp xúc, cũng như sẵn sàng thay đổi suy nghĩ khi gặp những bằng chứng ngược lại.
Mọi sinh viên ở Fulbright, bao gồm cả những em theo đuổi các chuyên ngành trong lĩnh vực STEM (Khoa học – Công nghệ – Kỹ thuật và Toán học) không chỉ có kiến thức chuyên môn sâu trong chuyên ngành mình chọn mà còn được bồi đắp ngay từ đầu nền tảng tri thức rộng theo mô hình giáo dục khai phóng.
Nhờ vậy, họ được rèn giũa theo nếp tư duy phản biện, có khả năng hiểu được nhiều quan điểm khác nhau, biết tìm kiếm nhiều cách thức để giải quyết vấn đề và thành thạo các phương pháp và hệ thống kiến thức đa dạng.
Ở Fulbright, sinh viên học thông qua việc thực hành, áp dụng những kiến thức đã học vào những trường hợp thực tế phức tạp. Theo cách này, sinh viên sẽ phát triển kỹ năng tư duy phản biện, giải quyết các vấn đề phức tạp và có khả năng sáng tạo.
Những cơ hội để họ mài giũa những kỹ năng này diễn ra hàng ngày và không có giới hạn, từ những dự án hợp tác nhóm trong các môn học, cho đến các công việc thực tập ở các tổ chức đối tác của Fulbright, và cả những hoạt động phụng sự cộng đồng.
Giáo dục con người toàn diện
Ở Fulbright, sự bồi đắp tri thức và phát triển kỹ năng của sinh viên được dẫn dắt bởi định hướng ươm dưỡng những phẩm chất và thái độ tích cực, như tinh thần công dân, tinh thần học tập suốt đời, thái độ hợp tác và ý thức đạo đức.
Quan trọng hơn, họ được quan tâm và hỗ trợ bởi một cộng đồng giảng viên tận tâm, trong một môi trường học tập nội trú đầy cảm hứng. Đó chính là cách chúng tôi hướng đến mục tiêu giáo dục con người toàn diện.
Tại Fulbright, chúng tôi không chỉ muốn sinh viên biết về những vấn đề quan trọng, chúng tôi còn muốn họ có khả năng làm những việc ý nghĩa và trở thành những người sống có chủ đích và trọn vẹn.
Chúng tôi tin rằng mô hình giáo dục của Fulbright có vai trò quan trọng trong việc bồi đắp tri thức, kỹ năng, và phẩm chất giúp thế hệ trẻ có thể đóng góp và hưởng lợi từ một tương lai bền vững hơn.
Học cách xây dựng những mục tiêu rõ ràng và có suy xét cẩn trọng, biết làm việc với những người có quan điểm khác mình, tìm kiếm những cơ hội mới, và xác định các giải pháp linh hoạt để giải quyết những vấn đề lớn là những năng lực then chốt để sống còn trong một thế giới khó đoán định.
Giáo dục không chỉ có vai trò chuẩn bị cho người trẻ hành trang trong công việc, giáo dục cần giúp họ trở thành những công dân tích cực và có trách nhiệm.
