Từ một cuộc gặp tình cờ ở Olin
Cuộc gặp với Chủ tịch Đại học Kỹ thuật Olin (Mỹ) một ngày mùa Hè năm 2015 ở Massachusetts là bước ngoặt quan trọng sau một hành trình dài tìm kiếm, thử nghiệm các ý tưởng xây dựng chương trình đại học của nhóm sáng lập Đại học Fulbright, trong đó có Đinh Vũ Trang Ngân*.
Xuất thân là giảng viên của Chương trình giảng dạy Kinh tế Fulbright (FETP), lúc đó Ngân đang trong giai đoạn cuối nghiên cứu Tiến sĩ tại Đại học Cambridge và bắt đầu tham gia vào đội ngũ xây dựng dự án Đại học Fulbright. Với vai trò dẫn dắt sự hình thành chương trình đại học, Ngân hào hứng tìm kiếm những ý tưởng mới mẻ, sáng tạo về giáo dục, đam mê làm việc với người trẻ tuổi và có nhiều trải nghiệm với nền giáo dục khai phóng của Mỹ (Ngân tốt nghiệp Đại học Bates rồi trở thành giảng viên kinh tế tại đây trong một thời gian).
“Olin là một sản phẩm không bao giờ hoàn tất”, chia sẻ của Giáo sư Richard Miller, Chủ tịch Đại học Olin khiến Ngân quá đỗi ấn tượng. Kiến tạo, sáng tạo giáo dục liên tục thay đổi, không có điểm dừng cuối cùng là triết lý quan trọng giúp đại học này mới thành lập hơn một thập kỷ đã nhanh chóng vươn lên trở thành một trong những trường đại học về khoa học kỹ thuật hàng đầu nước Mỹ.
“Sau một giai đoạn thử nghiệm ý tưởng nhập khẩu chương trình từ một đại học của Mỹ, chúng tôi nhận ra cơ hội để được là chính mình rất ít. Mang một mô hình giáo dục từ Mỹ vào Việt Nam và áp dụng rập khuôn hệ thống của họ cho học sinh Việt Nam vốn có một di sản giáo dục, văn hóa và nền tảng xã hội khác biệt không phải là cách thức phù hợp. Những chương trình giảng dạy về kỹ thuật ở Mỹ đã có nền tảng lâu đời cả trăm năm nhưng Olin vẫn tìm ra được con đường kế thừa và sáng tạo thành công”, Ngân kể.
TS. Đinh Vũ Trang Ngân
Cuộc gặp gỡ Olin ở Massachusetts giúp nhóm Fulbright nhận ra điều mình đang tìm kiếm bấy lâu. Sau đó, Ngân đã dành hàng tháng trời ở Mỹ để tìm hiểu những hoạt động của Olin cũng như các trường đại học khai phóng khác, từ xây dựng chương trình, đào tạo cho đến tuyển sinh, đời sống sinh viên…
Trong một lần tình cờ ở lại Olin đúng dịp tuyển sinh đại học khoá mới, Ngân ấn tượng với quy trình tiếp xúc các ứng viên tiềm năng lọt vào vòng trong diễn ra vào 3 đợt cuối tuần. Cô đã dành thời gian gặp gỡ và trò chuyện với nhiều sinh viên ở đây. Hiểu hơn về những sáng tạo giáo dục đại học tại Olin, những cảm hứng và ý tưởng ban đầu về giáo dục đại học ở Fulbright dần trở nên rõ nét.
Đến hành trình xuyên Việt tìm hiểu giấc mơ của bạn trẻ Việt
Từ mùa Thu năm 2015, nhóm Fulbright, trực tiếp là Ngân bắt đầu có các cuộc làm việc liên tục với Tiến sĩ Mark Somerville – người được coi là kiến trúc sư trưởng của năm học nền tảng đầu tiên xây dựng Đại học Olin sau khi ông nhận lời làm cố vấn cấp cao cho Fulbright.
“Nếu làm việc chung, các bạn tìm kiếm điều gì ở các đồng đội của mình?” Đó là câu hỏi đầu tiên Mark đặt cho chúng tôi. Mặc dù lúc đó chúng tôi chưa định hình rõ phải kiến tạo một chương trình đại học từ tờ giấy trắng ra sao, chỉ có những ý tưởng khác nhau giữa các thành viên chưa được sắp xếp thống nhất, nhưng anh Mark gieo trong chúng tôi một hạt giống quan trọng: trước khi hỏi chúng ta sẽ xây dựng một sản phẩm như thế nào, hãy hỏi xem chúng ta muốn xây dựng một đội ngũ như thế nào”-Ngân kể.
Từ những trải nghiệm và bài học đi trước, Tiến sĩ của Olin đưa ra lời khuyên, để xây dựng một chương trình đại học mới từ đầu bài bản, tử tế, điều quan trọng trước tiên phải hiểu rõ “người dùng”, hiểu chính đối tượng mình sẽ đào tạo sẽ có những phẩm tính điển hình, đặc thù ra sao?
“Hiểu người dùng, hiểu sinh viên của mình là ai mới có thể thiết kế một sản phẩm-giáo dục phù hợp cho đối tượng mình phục vụ. Chúng tôi bắt đầu công việc từ đây.” – Ngân giải thích.
Để tìm ra câu trả lời, Tiến sĩ Mark đã cùng Ngân thực hiện một nghiên cứu rất thú vị. Trong vài tháng dài, Ngân trở về Việt Nam và rong ruổi trên những chuyến xe khách đi dọc từ Bắc vào Nam, đột nhập vào các trường trung học phổ thông trên khắp cả nước. Qua giới thiệu của bạn bè và những học trò cũ của Ngân ở các địa phương, cô có dịp gặp gỡ và nói chuyện với các bạn học sinh phổ thông trung học về đủ mọi chủ đề.
Các bạn trẻ đã không ngại ngần chia sẻ với Ngân những suy nghĩ chân thật nhất, từ nỗi lo lắng và áp lực học tập dưới kì vọng của bố mẹ, cho đến khát khao tìm kiếm một công việc mình yêu thích và có ý nghĩa cho xã hội. Các em cũng nói với Ngân những hình dung về một trường đại học trong mơ, nơi có nhiều cây xanh mướt, có những thầy cô giáo gần gũi với học trò và ở đó họ được là chính mình, được theo đuổi những ước mơ táo bạo của mình…Những câu chuyện như một kho tàng thú vị đến mức Ngân đã có nhiều cảm hứng nhập cuộc các hoạt động để sống gần hơn với học sinh, tương tác nhiều hơn để hiểu họ, tham gia làm tình nguyện viên cho những dự án xã hội liên quan đến người trẻ…
“Đó là một tập hợp những câu chuyện nho nhỏ, chân thành của các em học sinh nhưng các bạn đã cho mình thấy một kho tàng chưa được khai phá, những viên ngọc thô ẩn giấu trong mỏ quặng. Những dữ liệu thu thập từ hành trình đã khiến các thành viên trong hội đồng lãnh đạo Fulbright ngạc nhiên và thích thú về tiềm năng của học sinh Việt Nam. Một niềm tin lớn hình thành trong tôi sau trải nghiệm này đó là họ có thể tham gia dự án xây dựng đại học Fulbright như những người đồng kiến tạo tốt nhất”- Ngân chia sẻ.
Tất cả những ghi chép trong hành trình được Ngân chuyển cho Tiến sĩ Mark Somerville tổng hợp thành dữ liệu rồi đánh giá, phân tích đặc điểm đối tượng mà Fulbright có thể phụng sự. Họ đã phân loại và xây dựng 7 nhân vật “người dùng điển hình”, làm cơ sở cho Fulbright thiết kế chương trình đào tạo và tuyển sinh đầu tiên.
Trong một cuộc họp ở Boston, Hội đồng Tín thác Đại học Fulbright đưa ra quyết định quan trọng đó là sẽ thực hiện Năm học Đồng kiến tạo trước khi đào tạo chính thức hệ Cử nhân, tức xây dựng một năm học trải nghiệm những ý tưởng sáng tạo giáo dục đại học cho Fulbright, lấy sinh viên làm trung tâm.
Một loạt các hội thảo giới thiệu ý tưởng dự án đại học Fulbright diễn ra trong các trường đại học ở Mỹ như MIT, Harvard, Standford (sửa thành: Stanford) như quá trình gieo hạt ý tưởng tích cực. Nhờ đó Fulbright bắt đầu tìm kiếm được những giảng viên sáng lập đầu tiên. Đầu năm 2017, các hội thảo giới thiệu ý tưởng xây dựng Fulbright, tìm kiếm người phụ trách học thuật của đại học, đội ngũ giảng viên sáng lập được triển khai tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đó cũng là giai đoạn những giá trị giáo dục cốt lõi của Fulbright được hình thành rõ nét, ý tưởng xây dựng đại học được bồi đắp dựa trên các phản hồi, tương tác các thành phần trong xã hội Việt Nam, từ phụ huynh, học sinh trung học phổ thông, các doanh nghiệp, nhà tuyển dụng, nhóm tư vấn, các nhà giáo dục uy tín hàng đầu…
Niềm tin được thực chứng
Mùa Thu năm 2017, Ngân lại có một hành trình đi dọc từ Bắc vào Nam cùng đội ngũ tuyển sinh để tìm kiếm những sinh viên đầu tiên cho năm học Đồng kiến tạo. Cô đã đến 26 trường trung học phổ thông ở 22 tỉnh, thành để lần đầu tiên giới thiệu về một đại học mới thành lập. Đại học được bắt đầu từ những mơ ước của chính các em học sinh mà Ngân đã gặp gỡ trong hành trình xuyên Việt trước đó.
Một câu chuyện trong hành trình làm Ngân ấn tượng đó là nhóm học sinh ở trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm (Quảng Nam) giới thiệu một dự án trồng nấm. Nó là một dự án thử nghiệm khởi nghiệp của nhóm 5 học sinh trung học. Các bạn say sưa giới thiệu ý tưởng về cây nấm trồng thực nghiệm thành công và đề xuất rằng, liệu dự án của họ có thể là đề tài ứng tuyển cho cả nhóm vào đại học Fulbright.
“Câu hỏi đặt ra đó là làm thế nào để Fulbright có thể tìm kiếm được những viên ngọc thô ẩn trong mỏ quặng. Đó là một hành trình tiếp nối những ngạc nhiên và khám phá thú vị về một thế hệ trẻ sáng tạo, tài năng mới của Việt Nam, các bạn cho chúng tôi thêm dấu cộng niềm tin rằng ý tưởng giáo dục của Fulbright có cơ hội trở thành hiện thực”, Ngân nói.
Những dấu cộng kiểm chứng ý tưởng giáo dục của Fulbright rõ nét hơn trong mùa tuyển sinh năm học Đồng kiến tạo diễn ra vào cuối năm 2017.
Thiết kế một quy trình tuyển sinh khác biệt, không dựa vào điểm số, thi cử, những giả định của Fulbright về “người dùng” của mình, về 7 nhân vật điển hình trong phân tích của Tiến sĩ Mark Somerville và Ngân được thực chứng.
“Một ví dụ là khoảnh khắc quan sát các bạn học sinh làm việc nhóm trong vòng phỏng vấn tuyển sinh đã cho tôi dữ kiện phá bỏ những định kiến lâu nay về “người dùng” tiềm năng của mình. Không phải là không khí cạnh tranh khốc liệt, ganh đua vốn thấy, những bạn trẻ khi được đặt vào một môi trường ươm dưỡng, khai phá tiềm năng, canh tác tinh thần hỗ trợ, hợp tác, họ không còn cảm giác loại trừ nhau mà nâng đỡ nhau lên cùng thắng. Giây phút nhìn những bạn trẻ vốn xa lạ không quen nhau chia tay đầy lưu luyến sau khi tuyển sinh kết thúc khiến tôi nghĩ: “Yes, it works”. Năm học Đồng kiến tạo là một ý tưởng khả thi.”
Trên bàn làm việc của Ngân sau năm học đầu tiên ở Fulbright ngổn ngang những dữ liệu sống động của những hoạt động đồng kiến tạo nền tảng một đại học. Cần một hành trình dài để cảm nhận hết ý nghĩa của những trải nghiệm đã diễn ra, cả những trải nghiệm thất bại được thử cố gắng cho đến khi đạt được thành công.
“Tôi nhớ Tiến sĩ Mark Sommerville từng nói với chúng tôi rằng: Ngay cả trong thất bại thì bạn cũng sẽ luôn học được điều gì đó và trưởng thành hơn. Năm học Đồng kiến tạo là một năm học lịch sử. Chúng tôi đã hiểu nhau hơn rất nhiều, hiểu được “người dùng” của mình một cách sâu sắc và cùng nhau học cách thích ứng với thử thách, thay đổi. Tinh thần đồng kiến tạo, sáng tạo giáo dục ở đại học Fulbright sẽ luôn là trải nghiệm không có điểm dừng”.
*Tiến sĩ Đinh Vũ Trang Ngân là Giám đốc hệ Cử nhân – Đại học Fulbright Việt Nam
Xuân Linh
