Bài phát biểu kết thúc Lễ khai giảng niên khoá 2019-2023 của Tiến sĩ Ian Bickford, Hiệu trưởng, Phó Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam
Hôm trước tôi có đọc thấy trên báo – có thể các bạn cũng đã nhìn thấy bản tin này – rằng bào quan phát triển từ tế báo gốc tại Trạm Vũ trụ Quốc tế đang bắt đầu phát sóng não, mạnh đến mức đã có những quan ngại rằng những bào quan này có thể dần hình thành một thể nhận thức nào đó. Như tôi đã chia sẻ, các bạn sinh viên Fulbright đang bắt đầu hành trình đại học khi lịch sử đang chuyển mình.
Các em sẽ thấy rằng, thậm chí khi các em theo học ở Fulbright, sẽ rất khó để gỡ những câu hỏi nghiên cứu phúc tạp ra khỏi hoàn toàn những câu hỏi về đạo đức, và ngay cả sẽ rất khó để gỡ rối những câu hỏi thuộc bất kỳ lãnh vực nào.
Chúng ta có thể nhận ra sự tiệm cận của, ví dụ như, khoa học thần kinh và khoa học máy tính, đặc biệt trong lĩnh vực nghiên cứu trí thông minh nhân tạo.
Hay trong lãnh vực của riêng tôi – văn chương – cũng vậy, cũng có liên quan, bởi vì việc sáng tạo nên nhận thức nhân tạo không phải là một câu hỏi mới vì khoảng 200 năm trước, năm 1818, cũng là năm một phụ nữ rất trẻ, chỉ 18 tuổi, đã xuất bản cuốn tiểu thuyết tựa đề Frankenstein.
Có bao nhiêu người trong khán phòng hôm nay đang ở tuổi 18? Các em có thể giơ tay lên không?Bao nhiêu người trong các em đã nghe đến cuốn tiểu thuyết Frankenstein?
Tôi muốn kết thúc buổi lễ hôm nay bằng việc chia sẻ một số điều đặc biệt về cái tên này, về số tuổi, cũng như những nguồn tương trợ chúng ta có thể có được ở mỗi giai đoạn khác nhau trong cuộc sống.
Khi ta nghĩ về Frankenstein, hay đúng hơn là con quái vật Frankenstein, chúng ta tưởng tượng ngay ra một thể khổng lồ với một cái trán vuông và nhiều cái chốt gắn trên cổ.
Hình ảnh đấy đến từ bộ phim nổi tiếng được sản xuất năm 1931, nói về cách con quái vật bỗng sống dậy khi bị giật điện trong phòng thí nghiệm.
Mary Shelley, trái lại, chưa bao giờ nhắc đến điện trong tiểu thuyết của cô. Thay vào đó, Shelley gọi Victor Frankenstein là “Prometheus hiện đại.” Prometheus là một nhân vật trong truyền thuyết Hy Lạp, vị thần bị trừng phạt do đã đánh cắp ngọn lửa của các vị thần.
Đối với Mary Shelley, khi đấy chỉ 18 tuổi, cái cô gọi là “tia sáng của sự sống,” tia sáng đem con quái vật sống dậy, không phải là tia sáng phát ra từ điện, với ngụ ý nói về sự tự động hóa, mà là một tia lửa, ngụ ý nói về nguồn cảm hứng.
Các nhà nghiên cứu tâm lý thần kinh đôi khi hay nói rằng khối óc của chúng ta là một vật thể có nhiều kết nối dây, với dây kết nối vững chắc, để xử lý nhiều vấn đề khác nhau, đôi khi là những vấn đề mâu thuẫn với nhau: như là lòng tham và lòng vị tha; sự an toàn và sự mạo hiểm; tích cực và tiêu cực; công bằng và định kiến. Nhưng đây cũng chỉ là phép ẩn dụ.
Trí não của chúng ta không có dây mà có sợi trục axon, khoảng 100 tỷ sợi trục axon, trông khá giống những sợi dây nhưng cũng khá khác biệt. Tổng số sợi trục axon trong trí não của người tầm tuổi các em sinh viên của chúng ta, hay như là của Mary Shelley khi cô viết cuốn tiểu thuyết Frankenstein, có thể đủ để quấn quanh 4 vòng trái đất.
Khi đến tuổi 80, chúng ta mất đi khoảng một nửa độ dài này, nghĩa là chúng ta mất khoảng 1% độ dài cứ mỗi năm chúng ta già đi. Các em sinh viên ạ, nói rõ hơn, các em có khả năng học hỏi và liên kết kiến thức mà người già không thể theo nổi.
Chính bản thân Mary Shelley cũng tự hỏi rằng tại sao năm đó, ở tuổi đó, cô có thể viết một cuốn tiểu thuyết như Frankenstein, một câu chuyện xen lẫn tự hào và nhiều câu hỏi phức tạp, nhưng lại là một câu chuyện xuất sắc đầy cảm hứng.
Tôi nghĩ một phần tại sao cô có thể viết nên tuyệt tác chính bởi vì lúc đó tuổi đời của cô còn rất trẻ; bới vì cô ở tuổi đó có thể thu nhận kiến thức mới rất nhanh, rất nhiều; và bởi vì thời kỳ đấy là một thời kỳ được định nghĩa bằng cảm xúc chứ không phải máy móc, bằng thay đổi chứ không phải thói quen, và bằng khả năng chứ không phải những hạn chế.
Con quái vật trong tiểu thuyết của Shelley, vì lẽ đó, hoàn toàn không phải là một quái vật. Hắn thông minh kiệt xuất nhưng lại bị hiểu lầm. Frankenstein có thể học kiến thức mới ở một tốc độ khó tin, biết đọc những tuyệt tác văn học, và biết suy nghĩ về sự tồn tại của bản thân trong vũ trụ này.
Victor Frankenstein, như vậy, không phải là một nhà khoa học điên rồ mà là một sinh viên đại học, một người trẻ hứng thú với việc sáng tạo và kiến tạo. Và khi câu chuyện rẽ sang một chiều hướng xấu đi, đó không phải là thất bại của khoa học, mà là thất bại của giáo dục – Frankenstein và những sáng tạo của hắn đều bị cô lập về mặt ý tưởng. Nói cách khác, họ không có người cùng lý tưởng để chia sẻ.
Nhưng các em có điều đó ở nơi đây. Hôm nay tôi nói khá nhiều về tầm quan trọng của mái trường này. Có lẽ điều quan trọng nhất các em có thể xây dựng nên trong chặng đường bốn năm ở Fulbright chính là một cộng đồng.
Vào ngày đầu tiên của Tuần Định hướng, tôi có hỏi các em rằng các em muốn cùng nhau xây dựng một cộng đồng như thế nào. Và các em cứ nói với các thầy cô ý muốn của mình, thầy cô sẽ lắng nghe, và chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng một cộng đồng như vậy.
Đây cũng chính là nền tảng của cộng đồng Đại học Fulbright Việt Nam trong một thời gian rất dài sắp tới.
Xin chân thành cám ơn.
