Dường như Elon Musk đã trở thành tiêu đề trên trang nhất các báo hàng ngày với phi thuyền không gian, tấm pin mặt trời, các siêu nhà máy Gigafactory, các phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo và xe hơi tự hành.
Nhưng có một việc Elon Musk làm rất đáng chú ý nhưng ít ai để tâm: Elon Musk cho 5 đứa con nghỉ học ở các trường tư sang chảnh để tự mở trường dạy con theo cách ông cho là đúng, bởi ông không thích cách giáo dục hiện thời.
Trường học dạy vấn đề chứ đừng dạy công cụ
Ngôi trường của Elon Musk mang tên Ad Astra, có nghĩa là “vươn tới những vì sao” và dựa trên niềm tin của Musk rằng trường học nên “giảng dạy hướng tới vấn đề chứ không phải công cụ”.
“Ví dụ, bạn đang cố gắng dạy người ta máy móc vận hành như thế nào. Theo phương pháp truyền thống, bạn sẽ giảng giải về cờ lê và tua-vít. Trong khi đó, phương pháp tốt hơn rất nhiều là bạn nói: đây là một động cơ, giờ chúng ta sẽ làm như thế nào để tháo rời chúng ra? À, bạn sẽ cần một cái tua-vít.
Và rồi một điều rất quan trọng xảy đến, đó là công dụng của các công cụ trở nên rõ ràng đối với người học”, Musk giải thích kỹ hơn.
Quyết định khác người này của Elon Musk còn chỉ ra một vấn đề có ý nghĩa hơn nhiều: Cách chúng ta giáo dục con người cần phải thay đổi. Giáo dục ngày nay thực ra không có gì khác biệt mấy so với cách đây một trăm năm.
Đó vẫn là những lớp học chứa đầy sinh viên, tất cả đều học cùng một thứ, với một tốc độ giống nhau từ những giáo viên được trả lương thấp, làm việc quá độ và không được tôn trọng tương xứng, những người đã dành hơn ba mươi năm chỉ để dạy đi dạy lại một thứ.
Các bậc phụ huynh nên là những người phải lo lắng nhất. Bắt đầu từ khi lũ trẻ đủ tuổi tới trường cho đến khi chúng đủ độc lập để tự đưa ra quyết định, bố mẹ luôn phải lo nghĩ về việc học của con em mình.
Điều này là dễ hiểu bởi vì sau tất cả, giúp cho con mình được hưởng thụ nền giáo dục tốt luôn được coi là việc tốt nhất mà bạn có thể làm để đảm bảo một tương lai tươi sáng cho con.
Và các bậc cha mẹ trên khắp thế giới sẵn sàng làm bất cứ việc gì, cho dù điên rồ, để đảm bảo con mình nhận được nền giáo dục mà chúng cần. Họ sẽ chuyển nhà đến những nơi có trường học tốt hơn, tiêu tốn hàng ngàn đô la mỗi năm vào các chương trình học thêm sau giờ học hoặc các trại hè, hoặc thuê gia sư.
Tất cả chỉ để đảm bảo rằng đứa con bé bỏng của mình được chuẩn bị hành trang đầy đủ đối mặt với thế giới tương lai.
Nỗi lo về một thế giới ngày càng vô định
Thế nhưng, với các bậc phụ huynh ngày nay, mọi thứ đang trở nên phức tạp hơn nhiều. Thế giới nơi mà các thế hệ kế tiếp lớn lên sẽ khác biệt căn bản với bất kỳ thứ gì mà chúng ta từng chứng kiến trong quá khứ.
Một thế giới được lấp đầy bởi trí tuệ nhân tạo, công nghệ gien, tự động hoá, thực tế ảo, y tế được cá nhân hoá, xe hơi tự lái và con người trên sao Hoả. Một thế giới nơi mà con người có lẽ sẽ chẳng còn việc làm nữa. Một thế giới nơi mà xã hội sẽ được tổ chức theo những cách thức hoàn toàn khác.
Vậy thì làm thế nào để các bậc cha mẹ, và cả xã hội, biết làm thế nào để chuẩn bị cho họ thành công trong một thế giới mà chúng ta không thể dự đoán?
Đã đến lúc nên bắt đầu bằng cách tư duy lại về vai trò của trường học. Trường học đã từng là nơi lưu giữ tri thức nhân loại và đến trường là cách tốt nhất để học được một thứ gì đó. Hôm nay, điều đó không còn đúng nữa.
Tri thức không còn bó hẹp trong những lớp học bụi bặm hay những cuốn sách cũ kỹ. Nhờ có Internet, giờ đây bất kỳ ai nếu muốn cũng có thể tiếp cận được với tri thức. Tất cả những gì mà trường học phải làm là khiến cho họ muốn học.
Vai trò của nhà trường không thể cứ tiếp tục theo kiểu cũ là nhồi nhét thông tin vào đầu người học nữa. Thay vì thế, trường học nên là nơi kích thích trí tò mò của học sinh về thế giới mà chúng đang sống. Mỗi đứa trẻ sinh ra đều mang bản năng của một nhà thám hiểm.
Khi chúng còn bé, tất cả những gì chúng muốn là vượt qua các rào cản và khám phá đến tận cùng giới hạn những việc chúng có thể làm.
Đừng bóp chết trí tò mò ấy bằng cách bắt chúng dành cả một tuổi thơ tươi đẹp chỉ để vùi đầu vào ôn tập chuẩn bị cho kì thi này đến kì thi khác, trong khi phải tuân thủ những quy định học đường cứng nhắc, thủ tiêu tư duy sáng tạo và độc lập.
Khả năng thích nghi và học được những điều mới cần được coi trọng hơn hết thảy. Đã qua rồi những ngày mà bạn chọn một nghề nào đó và rồi chỉ làm một việc cho đến hết cuộc đời. Con người sẽ cần phải biết cách làm thế nào để học được những điều mới mẻ hàng chục lần trong suốt cuộc đời.
Yêu cầu đó không chỉ xuất phát từ lý do đấy là cách duy nhất mà bạn có thể đủ năng lực để cống hiến cho xã hội mà còn vì tri thức của chúng ta về thế giới, về chúng ta là ai đang có những bước tiến phi thường.
Nếu như lần cuối cùng bạn học được một thứ gì đó mới là khi bạn còn ngồi trên ghế nhà trường thì có lẽ bạn sẽ bỏ lỡ những cách hiểu mới về thế giới đang không ngừng mở ra.
Đây không chỉ là mối lo cho thế hệ trẻ. Chính những người lớn hôm nay cũng cần được giáo dục lại bởi hầu hết những kỹ năng mà họ có được từ trường học sẽ nhanh chóng trở nên lỗi thời.
Benjamin Stecher (Nguồn: futurism.com)
Nguồn ảnh: Ted.com
Phần tiếp: Diện mạo giáo dục của thế kỷ 21
