Doanh nhân Sonny Vũ, người sáng lập Misfit Wearables – startup công nghệ nổi tiếng sau này được định giá bán lại với giá 260 triệu USD, là một người tâm huyết với giáo dục. Tại Hội thảo Công nghệ Giáo dục Việt Nam 2021 tại Đại học Fulbright Việt Nam, ông nhận lời là Diễn giả chính, có bài diễn thuyết với nhiều trăn trở về việc định hình lại giáo dục. Xin giới thiệu nội dung chính bài phát biểu của doanh nhân Sonny Vũ tại Hội thảo Công nghệ Giáo dục Việt Nam 2021
Chủ đề đầu tiên mà tôi muốn chia sẻ ngày hôm nay: Đâu là đức tính quý giá nhất của đội ngũ nhân lực? Đây quả thực là một câu hỏi khó. Từ năng lực cho đến kinh nghiệm, rất nhiều yếu tố khác nhau. Chúng ta vẫn thường nói rằng sự thông minh không quan trọng bằng kỹ năng, và kinh nghiệm thì chưa chắc đã quan trọng bằng trí khôn hay sự phù hợp về văn hóa. Đây cũng là chủ đề thường xuyên được nhắc đến tại những sự kiện về khởi nghiệp hay về đại học. Hôm nay, tôi xin được chia sẻ một số yếu tố mà chúng tôi cho rằng vô cùng quan trọng.
Tinh thần phụng sự
Thứ nhất, những nhân lực ưu tú luôn đặt người khác lên trên bản thân. Họ nhận thức sâu sắc rằng mình không phải là trung tâm của mọi thứ, mà mục đích chung mới là mấu chốt. Động lực của họ xuất phát từ bên trong, chứ không bị chi phối bởi những yếu tố bên ngoài. Nếu một người lúc nào cũng chỉ nghĩ đến việc làm sao để được thăng chức, tặng thưởng, tăng lương, thì tôi nghĩ họ không thực sự toàn tâm toàn ý với công việc, hay quan tâm đến lợi ích của tổ chức và đồng nghiệp. Tôi không muốn nói quá sâu về vấn đề này, vì nó có thể sẽ trở thành sự rao giảng về đạo đức. Nhưng quả thực, đức tính này sẽ ảnh hưởng lớn đến khả năng làm việc nhóm, lãnh đạo, phát triển đội ngũ, thiết lập sự tin tưởng, hay việc một người có nên được giao cho những trọng trách hay không.
Đức tính thứ hai, đó là tinh thần sẵn sàng phụng sự. Người ta thường nói, một trong những điều tuyệt vời nhất khi làm việc trong môi trường khởi nghiệp hay một công ty công nghệ, đó là cơ hội thử sức với những điều vượt ra khỏi chuyên môn của mình. Trong nhiều trường hợp, bạn sẽ phải làm những việc bạn chưa làm bao giờ, hay thậm chí chưa từng có kiến thức hay kinh nghiệm liên quan. Bạn phải bứt phá khỏi vùng an toàn của mình để vừa làm việc, vừa nhanh chóng học hỏi và trau dồi bản thân. Một người thầy của tôi từng nói rằng, con người ta bị giới hạn bởi mức độ nỗ lực, chứ không phải bởi năng lực của họ. Một người bạn, người thầy khác của tôi, Tiến sĩ Ian Hunter tại trường MIT, một trong những nhà phát minh vĩ đại nhất thời nay từng nói với tôi rằng, ông ấy có thể sáng chế nhiều thứ như vậy mà trước đây chưa có ai tạo ra là bởi người khác luôn nghĩ những thứ đó là điều không tưởng, nên họ thậm chí còn không thử. Chính vì vậy, hãy vượt qua giới hạn của bản thân, và theo đuổi đam mê của mình.
Trong thực tế làm việc nhóm, bạn sẽ thường phải làm những công việc không phải chuyên môn của mình, nhưng đó lại là những công việc cực kỳ quan trọng. Nhiều khi, những việc có thể là quá dễ so với bạn, hay những việc mà người khác không kỳ vọng từ bạn, lại là những việc cần thiết nhất: tắt đèn sau khi rời khỏi phòng, dọn dẹp sự bừa bãi mà người khác để lại – cả nghĩa đen và nghĩa bóng, hay đơn giản là ghi chú trong một buổi họp để tất cả mọi người cùng có thể xem lại. Những công việc vô hình, thầm lặng đó, ai cũng nghĩ là sẽ có người khác làm hộ cho mình. Những việc này không nằm trong phạm trù trách nhiệm của bạn, và cũng không phải mục tiêu được đề ra, hay tiêu chí đánh giá năng suất làm việc. Đó là những công việc thường bị lãng quên, và thậm chí kể cả với sự kiện ngày hôm nay, đội ngũ hậu cần chắc chắn đã phải làm việc rất vất vả. Từ hệ thống âm thanh ánh sáng, dựng sân khấu, treo banner… những việc này đều cần nhiều thời gian và công sức nhưng có lẽ, những người làm chương trình sẽ chẳng bao giờ được tuyên dương hay khen thưởng. Tuy nhiên, cá nhân tôi thực sự tin rằng, chúng ta phát triển không chỉ bởi những sáng kiến đột phá của cá nhân, mà còn bởi vô số những công việc tập thể được thực hiện đều đặn “phía sau cánh gà”, những công việc sẽ không bao giờ được ghi nhận. Một người nổi tiếng khác cũng từng nói, “những người hiền hậu sẽ kế thừa thế giới, những điều nhỏ nhặt nhất lại là những điều vĩ đại nhất”. Quả thực, đây là đức tính không chỉ trong công việc, mà còn trong cuộc sống.
Kiên định và Cởi mở
Điều cuối cùng mà tôi muốn đề cập, đó là những người đáng trân quý nhất không bao giờ cảm thấy tự hài lòng. Tôi không nói đến chế độ lương bổng, mà là sự hài lòng về thành tựu mình đã đạt được. Họ không bao giờ thỏa mãn với những gì đội ngũ của mình có thể làm, nhưng hơn cả, họ không thỏa mãn với tiềm năng của bản thân. Không phải những tham vọng viển vông hay ích kỷ, mà ở đây là cách nhìn nhận những thành công mình đã đạt được để thúc đẩy bản thân tiếp tục phát triển.
Sự tự mãn có lẽ là một trong những cản trở lớn nhất đối với phát triển. Bill Gates từng có câu nói nổi tiếng, “thành công là một người thầy tồi tệ”. Thành công khiến cho những người thông minh tin rằng, họ sẽ không bao giờ thất bại. Người ta có thể có có đủ các nguồn lực, khả năng tài chính và địa vị, nhưng tri thức thì không bao giờ là đủ, đặc biệt là trong kỷ nguyên công nghệ thông tin ngày nay. Sự tự mãn dập tắt khao khát học hỏi, khiến ta không còn muốn kết nối hay hợp tác với người khác. Sự tự mãn khiến tầm nhìn của ta dần thu hẹp và làm ta đánh mất động lực lao động. Nó khiến ta tự hài lòng với những gì mình đã cống hiến, như thể ta sẵn sàng nghỉ hưu ngay lập tức.
Cách đây không lâu, tôi và Christy cùng trò chuyện trong bữa sáng, Cô ấy nhận ra rằng điều khó khăn nhất trong cuộc sống không phải là trở nên mạnh mẽ. Chúng ta đã phải nghe quá nhiều về việc ta cần phải mạnh mẽ hơn, đấu tranh vì những điều mà ta tin tưởng. Trong nhiều trường hợp, kiên định là cần thiết. Mọi người thường nghĩ kiên định là một việc không đơn giản, nhưng thực ra, cởi mở còn khó khăn hơn nhiều. Bạn sẽ phải nhìn nhận mỗi vấn đề từ nhiều quan điểm khác nhau. Đây cũng là một phần lý do tại sao hệ thống giáo dục Yeshiva lại hiệu quả như vậy. Biết bao bộ óc vĩ đại của những học giả Talmud đã được tôi luyện từ đây. Họ được rèn luyện từ khi còn trẻ để mổ xẻ vấn đề và liên lục tái phân tích nó từ nhiều góc độ.
Vậy sự tự mãn từ đâu mà có? Phải chăng là bởi sự khan hiếm các nguồn tri thức? Không thể nào, bởi ngày nay, mỗi chúng ta ai cũng có thể truy cập nguồn kiến thức vô hạn. Kể cả nếu bạn không đủ tài chính để đi học đại học, có rất nhiều khóa học tuyệt vời trên mạng. Thậm chí, bạn có thể học toàn bộ chương trình cử nhân của MIT online, hoàn toàn miễn phí. Năm 2021, công nghệ đã phát triển thật tuyệt vời. Theo tôi, một lý do hiển nhiên là sự thiếu mục đích sống. Nhưng bên cạnh đó còn là sự thiếu đi những hình mẫu lý tưởng, những người hùng truyền cảm hứng.
Thực tế là, chúng ta không thiếu những người như vậy. Ngay tại đây hôm nay, chúng ta có những cá nhân xuất chúng, những người đã tài trợ cho sự kiện này, những người đã sáng lập nên các công ty và tổ chức phi thường. Vậy nên, có lẽ điều mà chúng ta thực sự cần là cơ hội gặp gỡ và kết nối với những người như vậy và lấy họ làm tấm gương để phấn đấu.
Cuối cùng, đâu là lời giải cho vấn đề này? Làm thế nào chúng ta có thể định hình lại giáo dục? Đừng hỏi tôi, bởi bản thân tôi vẫn còn đang học hỏi không ngừng. Nhưng tôi cho rằng, chúng ta cần phải làm những tấm gương về việc đặt người khác lên trên bản thân và hết mình phụng sự, và không bao giờ được tự mãn. Đó là điều mà ta cần truyền tải đến những thế hệ tiếp theo. Cá nhân tôi còn một số ý tưởng nữa mà tôi mong sẽ được chia sẻ vào một dịp khác. Còn bây giờ, tôi xin nhường lời cho những nhà giáo đang có mặt ở đây hôm nay. Tôi tin rằng, đầu tiên, chúng ta phải cho thế hệ trẻ một mục đích học tập chính đáng, một quan điểm và cơ hội tiếp cận tri thức để các bạn hiểu rằng, học tập không bao giờ là đủ. Và cuối cùng, cho họ những công cụ và phương pháp học tập hiệu quả.
Nguyễn Anh Thư chuyển ngữ
