Ngày 22/2, Đại học Fulbright Việt Nam là một trong những điểm dừng chân của ông Mark Kent trong chuyến thăm trở lại Việt Nam sau 12 năm. Trong buổi đối thoại với sinh viên và giảng viên Fulbright, ông Mark Kent đã nhấn mạnh tầm quan trọng của “sức mạnh mềm” trong quan hệ quốc tế thông qua giao lưu văn hóa, hợp tác giáo dục, và ngoại giao nhân dân.
Mở đầu buổi trò chuyện với Đại học Fulbright, nhà ngoại giao với sự nghiệp trải dài gần 40 năm đã đưa ra nhận định: “Tôi cho rằng Việt Nam sẽ còn thành công và tiến xa hơn nữa trên trường quốc tế. Dẫu những vết hằn quá khứ vẫn còn đó, nhưng đây là một quốc gia nơi người dân luôn hiện diện tâm thế hướng về phía trước, hướng về những gì cần làm vì tương lai.”
Sau khi hoàn thành nhiệm kỳ Đại sứ Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland tại Việt Nam 2007-2010, ông Mark Kent đã giữ chức vụ Đại sứ Anh tại Thái Lan nhiệm kỳ 2012-2016, Đại sứ Anh tại Argentina nhiệm kỳ 2016-2021. Đầu năm 2022, ông trở thành Tổng giám đốc điều hành Hiệp hội Whisky Scotland có trụ sở tại thủ đô Edinburgh. Và sắp tới, ông Mark Kent sẽ đảm nhận nhiệm vụ Chủ tịch Mạng lưới Việt Nam – Vương quốc Anh.
Cách đây 10 năm khi còn công tác tại Việt Nam, ông Mark Kent đã có những đóng góp quan trọng trong việc hai nước ký Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Tháng 9/2020, Việt Nam và Vương quốc Anh đã ra Tuyên bố chung mới nhằm nâng cao quan hệ hai nước trong vòng 10 năm tới trên các lĩnh vực hợp tác như chính trị – ngoại giao; an ninh – quốc phòng; thương mại – đầu tư; phát triển bền vững; giáo dục, khoa học và công nghệ; giao lưu nhân dân và các quyền bình đẳng; v.v.
Ông Mark Kent chia sẻ: “Chúng ta đều đã chứng kiến quan hệ hai nước ngày một mở rộng và sâu sắc hơn trên tất cả các lĩnh vực. Mối quan hệ hợp tác đôi bên cùng có lợi giữa Anh và Việt Nam xuất phát từ thực tế hai nước cùng đóng vai trò quan trọng trong khu vực, đặc biệt khi Việt Nam đang không ngừng phát triển và đặt mục tiêu vươn lên chuỗi giá trị toàn cầu. Nếu tôi trở lại Việt Nam sau 10 năm tới, tôi tin chắc rằng khi ấy mối quan hệ giữa hai quốc gia sẽ càng sâu sắc, rộng mở, và bền chặt hơn nữa so với những gì chúng ta đã đạt được ở thời điểm hiện tại.”
Xây dựng hình ảnh quốc gia nhờ ngoại giao công chúng (public diplomacy)
Ông Mark Kent cho hay, thời điểm ông công tác tại Việt Nam trong vai trò Đại sứ cũng chính là giai đoạn đánh dấu sự chuyển mình trong quan hệ giữa Việt Nam và Vương quốc Anh. Đó là giai đoạn đôi bên cần tái định vị thương hiệu quốc gia (national branding) trong mắt nhau. “Lúc ấy, khi nhắc đến Việt Nam, không ít người dân Anh vẫn mường tượng về những hình ảnh của quá khứ 30 năm về trước. Họ vẫn chưa thực sự nắm bắt thực tế rằng Việt Nam đã đổi thay ra sao, rằng đất nước này đang hội tụ rất nhiều tiềm năng hợp tác và phát triển. Chính vì vậy, một phần công việc của tôi khi ấy là làm sao để Vương quốc Anh dành sự lưu tâm đúng mức đến Việt Nam, và đồng thời nâng cao nhận thức của các bạn về những gì mà mối quan hệ hợp tác với Anh quốc có thể mang lại.”
Nếu tìm hiểu về tiểu sử của ông Mark Kent trên website chính thức của Chính phủ Anh, bạn sẽ thấy ông có chứng chỉ ngoại ngữ tiếng Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Pháp, Hà Lan, Thái Lan, và Việt Nam. Năm 2008, ông là “đại sứ đầu tiên tại Việt Nam viết blog chính thức về công việc và cuộc sống của ông cũng như về công việc hàng ngày của Đại sứ quán Anh”, với mục đích “kết nối với cộng đồng blogger Việt Nam năng động, cung cấp một góc nhìn cá nhân về các mối quan tâm và chính sách của Vương quốc Anh, và cũng để nhận được ý kiến phản hồi về các sự kiện nóng hổi.” Trên hết, các bài viết trên blog của ông là hoàn toàn bằng tiếng Việt.
Vị cựu đại sứ cho biết: “Một trong những điều mà tôi tự hào nhất trong sự nghiệp là làm sao để khiến công việc của một nhà ngoại giao trở nên đơn giản, dễ hiểu, và gần gũi hơn với công chúng. Và nay, trước độ phổ biến sâu rộng của các kênh mạng xã hội, các cơ quan ngoại giao nói riêng và chính phủ các nước nói chung càng phải biết cách vận dụng hiệu quả công cụ trên nhằm kết nối một cách chân thực, cởi mở, minh bạch và có ích đến người dân.”
Người dân luôn có nhu cầu thấu hiểu, đóng góp và phản ánh những chính sách tác động trực tiếp đến họ. Và lợi thế của mạng xã hội nằm ở việc đại diện của các ban ngành chính phủ có thể tương tác trực tiếp và nắm bắt tức thời nguyện vọng của người dân. Theo ông Mark Kent, nếu các kênh thông tin chính thức trên mạng xã hội của chính phủ chỉ đơn thuần đăng tải nội dung chính sách theo hướng truyền thống, người dân sẽ khó tìm thấy tiếng nói của mình trong đó. Nhưng nếu nội dung mang tính mới mẻ, lôi cuốn, và đôi khi pha chút vui nhộn, hài hước, thì công chúng sẽ dễ dàng đón nhận hơn thông điệp được gửi ra. “Theo lẽ thường tình, ai ai trong chúng ta cũng thích khiếu hài hước ở một ai đó. Vì đó chính là chất xúc tác giúp mọi người xích lại gần nhau hơn và đong đầy lòng thấu cảm,” ông Mark Kent nhấn mạnh.
Vai trò của mạng xã hội đối với ngoại giao công chúng còn được thể hiện rõ hơn khi trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, chính trường quốc tế đã xuất hiện nhiều nhân tố có tiếng nói và tầm ảnh hưởng sâu rộng như các tập đoàn đa quốc gia, các tổ chức phi chính phủ quốc tế, các hiệp hội và tổ chức thương mại khu vực và toàn cầu, v.v. Nếu như trước thời đại bùng nổ của công nghệ thông tin, các nhà ngoại giao chỉ đơn giản là đầu mối liên hệ từ chính phủ đến chính phủ, giữa Đại sứ quán một nước đến Chính phủ nước bạn, thì nay, họ cần giao tiếp, giải quyết vấn đề và truyền đạt thông tin đến nhiều đối tượng hơn trên các diễn ngôn đa phương và đa chiều – ông Mark Kent khẳng định.
Khi giáo dục là chìa khóa thúc đẩy phát triển thịnh vượng
Một trong những đề tài dành được sự quan tâm lớn trong buổi trò chuyện của vị cựu đại sứ với Đại học Fulbright là xoay quanh vấn đề hợp tác giáo dục. Tại các thành phố lớn ở Việt Nam, không khó để tìm thấy các cơ sở giáo dục từ cấp độ tiểu học lên đến bậc đại học được giảng dạy theo chương trình hợp tác với Anh quốc. Ngay tại Fulbright, sinh viên cũng đã có cơ hội học tập, thảo luận cùng nhiều giảng viên đến từ các trường đại học hàng đầu nước Anh như Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị Luân Đôn (Giáo sư Thỉnh giảng Cấp cao Matthew Jones), và Đại học Leeds (Giáo sư Andrew Thorpe, Giáo sư Sanjoy Bhattacharya, Giáo sư Andrea Major).
Theo ông Mark Kent, giáo dục là nhân tố quan trọng làm nên thương hiệu quốc gia của một dân tộc trong mắt bạn bè quốc tế. “Truyền thống đi đôi với đổi mới là giá trị làm nên ‘thương hiệu’ của hệ thống giáo dục Anh,” ông cho biết. “Điều đó đồng nghĩa với việc tạo dựng mối liên hệ chặt chẽ giữa chính phủ, các trường đại học và viện nghiên cứu, và các nhà tuyển dụng. Trong thời đại của nền kinh tế tri thức, hệ thống giáo dục cần trang bị một lực lượng lao động có chuyên môn cao không chỉ đáp ứng nhu cầu của các ngành nghề dịch vụ, mà còn giúp giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng sạch, phát triển bền vững, v.v.”
Năm 2023 cũng là một năm đặc biệt với ông Mark Kent khi ông trở lại Việt Nam đúng vào dịp kỷ niệm 50 năm Việt Nam và Vương quốc Anh thiết lập quan hệ ngoại giao. Và để quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước có thể tiến xa hơn nữa, ông cho rằng ngoại giao nhân dân chiếm vai trò không hề nhỏ. “Quan hệ quốc tế không chỉ xoay quanh chính phủ và đại sứ quán các nước. Ngày nay, sợi dây liên kết giữa người dân hai nước cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy mạnh giáo dục, du lịch, kinh doanh… của đôi bên.”
Buổi trò chuyện giữa ông Mark Kent với sinh viên, giảng viên Fulbright là một ví dụ. Trong số họ có những người đã từng tốt nghiệp ở Anh, có những bạn trẻ ấp ủ hoài bão làm việc tại các cơ quan ngoại giao, hoặc mong muốn đi du học Anh sau này. Sự có mặt của vị cựu đại sứ cùng những chia sẻ bổ ích, lý thú của ông không chỉ củng cố hình ảnh tích cực về Anh quốc trong mắt mọi người, mà còn giúp một số khách mời là đại diện từ Đại sứ quán Anh hiểu thêm được về tương lai và mong muốn phát triển của Việt Nam thông qua góc nhìn của thế hệ trẻ trong nước.
Bảo Quyên
