Hiệp định CP-TPP sẽ bắt đầu có hiệu lực trong 2019, với tư cách là một nước thành niên, Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng gì từ hiệp định này? Đặc biệt hiệp định sẽ tác động ra sao đối với chính sách cải cách DNNN?
Trong buổi seminar chủ đề “Chương 17 Hiệp định toàn diện-tiến bộ TPP (CP-TPP) và ảnh hưởng tới cải cách DNNN ở Việt Nam” tại Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright vào ngày 16/11/2018, PGS. Phạm Duy Nghĩa, Giám đốc chương trình MPP đã giải đáp các thắc mắc này trong bài trình bày của mình.
Ngược lại quá trình đàm phán, Hiệp định TPP được cho làcó tầm quan trọng về thương mại, chính trị, pháp lý trong mối quan hệ Hoa Kỳ và Trung Quốc. Hoa Kỳđặc biệt chú trọng và thúc đẩy các chương về sở hữu trí tuệ, giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và nhà nước, và DNNN.
Tuy nhiên, đầu năm 2017, Hoa Kỳ quyết định rút lui khỏi hiệp định TPP, lúc này, 11thành viên còn lại, trong đó có 3 nền kinh tếlớn là Nhật Bản, Canada, và Úcđã đàm phánthànhcôngHiệp định toàn diện-tiến bộ TPP (CP-TPP), được ký vào tháng 3 năm 2018 và sẽ có hiệu lực vào năm 2019.
Trong hiệp định CP-TPP, Chương 17 bàn về các chính sách đối với DNNN, kiểm soát tài trợcủa chính phủ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của các nhà đầu tư nước ngoàitư nhân. Việt Nam và Malaysia, hai nước có thành phần DNNN đáng kể trongnền kinh tế, đã đàm phán bền bỉ để bảo lưu được quan điểm của mình.
Tuy nhiên, Chương 17 tạo ra sức ép buộc các nước thành viên cam kết phải tạo ra sân chơi bình đẳng cho DNNN, doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Đồng thời, DNNN có nghĩa vụ phải minh bạch và công khai trong công tác điều hành và quản trị doanh nghiệp và công bố các thông số về kết quả kinh doanh. Những yêu cầu và sức ép từ bên ngoài cũng đồng thuận với mong muốn cải cách và minh bạch hóa DNNN ở trong nước.
Sau sự rút lui của Hoa Kỳ, lợi thế tiệm cận thị trường lớn này không còn, Việt Nam vẫn chấp nhận Chương 17 CP-TPP, với hàm ý tìm kiếm sức ép từ bên ngoài nhằm thúc đẩy cải cách DNNN trong nước? Theo nhận định của PGS. Phạm Duy Nghĩa, phạm vi điều chỉnh thu hẹp, các cam kết không tuân thủ trong Phụ lục khá nhiều, CP-TPP có thể chỉ tác động đáng kể tới một số ít DNNN quy mô lớn do Trung ương quản lý.
