Dan Truong, Giám đốc Thu mua Nội dung Phim ảnh Mỹ của Amazon, mô tả công việc của mình trong thời công nghệ số đang dần trở thành người nghiên cứu dữ liệu nhiều hơn. Không chỉ xem phim và thẩm định chất lượng, Dan thường xuyên phải đọc và phân tích những bảng biểu, con số thống kê để nắm bắt thị hiếu, dự đoán những hành vi và xu hướng của người xem.
Cục diện thay đổi của ngành công nghiệp sản xuất và phát hành phim ảnh thế giới mà Dan Truong chia sẻ trong cuộc trò chuyện trực tuyến với cộng đồng Đại học Fulbright đang thể hiện ngày càng rõ nét. Dịch bệnh Covid đã thúc đẩy sự phát triển bùng nổ của các nền tảng phát hành phim trực tuyến. Nhờ tác động ngoạn mục bất ngờ này, những tập đoàn công nghệ, viễn thông và giải trí lớn nhất thế giới từng chuẩn bị đón thị trường trong một thập kỷ qua, nay bỗng gặp thời cơ vàng. Trong đó, với sự phát triển của trí thông minh nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) và học máy (Machine Learning – ML), những ông trùm công nghệ số đang tái định hình ngành công nghiệp triệu đô.
Khi trí tuệ nhân tạo thay đổi cuộc chơi
Báo cáo thường niên của Amazon công bố tháng Tư vừa qua cho thấy, gần 200 triệu người sử dụng dịch vụ Prime Video, một ứng dụng giải trí trực tuyến phim ảnh, truyền hình, video của Amazon trên các thiết bị di động. Twitch, một nền tảng phát trực tuyến khác của Amazon, cũng ghi nhận con số nhảy vọt hơn 31% lượng người xem, tăng hơn 10 triệu giờ xem chỉ trong vòng 2 tuần của tháng Ba năm 2020, thời điểm đại dịch Covid mới bùng phát tại Mỹ. Amazon Prime Video đang là đối thủ cạnh tranh với Netflix, Hulu và các dịch vụ nội dung giải trí nghe nhìn trực tuyến khác. Để cạnh tranh trên thị trường phim ảnh trực tuyến, các hãng không ngừng tung ra các lựa chọn nội dung được sàng lọc kỹ càng theo nhu cầu và sở thích của nhiều nhóm khách hàng. Bằng cách nào họ đã định vị chính xác khẩu vị của người dùng?
Khi mới chập chững vào nghề, Dan Truong từng nghĩ khả năng thẩm định nghệ thuật tốt là điều tối trọng cho công việc. Nhưng sự thật để đưa ra quyết định chọn mua một sản phẩm điện ảnh phụ thuộc tính toán, cân nhắc, xem xét về cơ hội phủ sóng trên thị trường. Dù vậy vẫn luôn có quá nhiều phim được sản xuất để lên kệ phân phối trong khi khán giả không thể xem hết lượng phim được quảng bá trên thị trường. Những người thu mua nội dung như Dan cũng không thể có đủ thời gian xem từng bộ phim để phân tích, đánh giá độ bao phủ truyền thông và lợi ích thương mại của chúng. Sự phát triển của công nghệ số giải quyết những vấn đề này.
“Thực chất, khả năng đọc hiểu dữ liệu là một điểm quan trọng của nghề thu mua nội dung để cân đối giữa việc đáp ứng nhu cầu của người xem và việc mang lại những trải nghiệm thú vị cho họ.” – Dan Truong giải thích.
Nhận định máy tính và dữ liệu có thể đóng một vai trò nào đó trong sản xuất phim từng bị chế nhạo, đặc biệt ở Hollywood, nơi cho rằng, tính cách, tài năng, và cái duyên với nghề được xem là chìa khóa thành công. Nhưng trí tuệ nhân tạo đã thay đổi cách thức phát triển và nghiên cứu phim, dự đoán mức độ thành công thương mại khi các nhà đầu tư quyết định “bật đèn xanh” để sản xuất cũng như thu mua.
Trong thập kỷ qua, các công cụ AI đã thu thập các tập dữ liệu quy mô lớn và đa dạng từ hàng triệu người dùng mạng internet, kết hợp cùng thuật toán học máy so sánh các hồ sơ dữ liệu người dùng để đưa ra các đề xuất một cách tỉ mỉ theo đặc tính của từng người xem. Với sự phối hợp linh hoạt giữa đầu óc chiến thuật của con người và tính chính xác của máy móc, nền công nghiệp điện ảnh đã có những thay đổi choáng ngợp. Điều này minh chứng cho sức mạnh thay đổi của công nghệ thông tin, đặc biệt sự phát triển của AI lẫn ML, trong cách các hãng quản lý và phân phối nội dung phim ảnh.
Công nghệ thăm dò, đo lường sở thích, thói quen của người xem một cách chuẩn xác nhưng mặt trái có thể tạo ra một phản dụng gọi là buồng vang thông tin (echo chambers). Người xem sẽ dần cảm thấy nhàm chán nếu các đề xuất được đưa ra đều dựa vào những lựa chọn trước đó, lặp đi lặp lại giống nhau, cô lập họ trong một thể loại phim ảnh nhất định. Khi các nhà sản xuất và phân phối phim bị chi phối bởi dữ liệu, một khả năng dễ xảy ra đó là họ sẽ tập trung vào kết quả thương mại thay vì theo đuổi những ý tưởng sáng tạo táo bạo. Giáo sư Jay Siegel, Hiệu trưởng của Đại học Fulbright Việt Nam, cũng tham gia trao đổi trong cuộc trò chuyện với Dan Truong và sinh viên:
“Lý thuyết về sự tiến hóa và đột biến trong sinh học cũng có thể được áp dụng trong các lĩnh vực trong cuộc sống. Theo tôi, dòng phim độc lập (indie) chính là một sự đột biến khi các nhà làm phim từ chối đi theo lối mòn mà tự do theo đuổi những nội dung khá tách biệt với thị hiếu đại chúng. Những sự đột biến và tiến hóa như vậy mới giúp đem lại sự phát triển lành mạnh cho xã hội. Nếu ta chỉ đơn thuần dựa vào số liệu để quyết định thu mua một bộ phim thì liệu ta đã đánh đổi bao nhiều phần trăm đột biến của quá trình sáng tạo điện ảnh?”
Tốt nghiệp Cử nhân và Thạc sĩ từ Đại học New York, nơi mà chương trình học mang tính liên ngành của giáo dục khai phóng, Dan Truong tin rằng, với công việc liên quan phim ảnh, những yếu tố quan trọng như tính sáng tạo và sự nhạy bén trong việc nắm bắt xu hướng thị trường vẫn phụ thuộc phần lớn ở nhân tố con người.
“Tôi vẫn luôn phải liên tục củng cố tình yêu đối với nghệ thuật của bản thân. Một người có nền tảng tư duy sáng tạo có thể dễ dàng học thêm những kĩ năng cứng về phân tích dữ liệu kinh doanh, nhưng ngược lại thì rất khó.”
Đứng đầu mảng thu mua phim ảnh của Amazon, Dan Truong cũng hiểu rằng, công việc của mình không thể chỉ dừng ở việc xem và tuyển lựa phim hay thuần tuý cho người xem. Công việc của Dan còn là tạo ra một hệ sinh thái, trong đó giúp các nhà làm phim mang đến những góc nhìn và tiếng nói mới tới cộng đồng, duy trì và phát huy những tinh hoa của văn hóa điện ảnh.
Sinh viên Fulbright đặt một câu hỏi về cách điện ảnh Việt Nam có thể thâm nhập vào văn hóa đại chúng nói chung và ở Mỹ nói riêng, Dan trả lời thẳng thắn:
“Thay vì cố gắng một cách chật vật để thâm nhập vào thị trường Mỹ, phim Việt Nam trước tiên nên kể được những câu chuyện đậm chất Việt Nam và giữ gìn được bản sắc, căn tính của mình. Phải thắng được trên chính sân nhà thì mới có thể lấn sang trường đua quốc tế được.”
Theo Dan Truong, các bạn trẻ dù có quyết định theo đuổi ngành nghề nào cũng nên tập trung ươm dưỡng năng lực tư duy phản biện và sáng tạo, coi đây là nền tảng để tiếp cận với những kiến thức toàn cầu, nhanh chóng thích nghi, ứng biến với những biến động khôn lường.
Xuân Linh – Bảo Trâm
